Уладзімір Някляеў: Знак аховы

Мы доўга маўчалі.
На поўначы ветах патух.
Ступалі планеты сваім урачыстым парадам.
Ні хто мы,
Ні што мы — пра нас не пытаўся пастух.
I ўстаў я ісці.
А Гусоўскі прамовіў:
«Няпраўда».

— Няпраўда,— сказаў ён.—
Без грыму наш пот. Мазалі.

Чабан не спрачаўся:
— Я байку адну вам разбаю.
Жыў бай на Дамбаі. Наладзіў ён рай на зямлі —
З віном і гульбою — як рай той спатрэбіўся баю.

Ён зеллем апойваў сваіх ненадзейных служак,
I найміты везлі іх, сонных, пад шаты Дамбая.
I там ім казалі:
«Вы трапілі ў рай не за так —
За верную службу,
За вечную працу на бая».

Тры дні ім дарылі на райскія гульні. Пасля
Зноў зеллем паілі, да бая прывозілі ўночы.
— Джыгіты мае! Пасівела ад гора зямля,
Калі вас не стала!
I слёзы спалілі мне вочы!

Я неба маліў! I пачуў мяне бог:
«Забірай
Батыраў сваіх...»
Вас малітвы мае ажывілі!
Служыце мне верна —
I кожны з вас вернецца ў рай!
Служыце мне верна!..—
I верна батыры служылі.

— Знаёмая байка...
Ды я не служыў каралю:
Служыў я Вялікаму княству,
адзінай Айчыне.
Зрабіў, што паспеў;
Што не здолеў — яшчэ адраблю:
На славу Айчыне
ёсць новая песня ў зачыне.
Адно разгадаў ты: вялікі я зведаў падман.
Ды праўдзе не здрадзіў,
Збіраў сваю праўду па жменьцы!..
— Дык хто ж вы такія? —
спытаўся нарэніце чабан.

I я прамаўчаў.
А Гусоўскі сказаў:
«Чужаземцы».

Падзякаваў ён чабану за айран, за агонь.
— Пара мне!..
На ловы гукаюць дубровы, на роздум.—
I свіснуў у пальцы.
I ўстаў, як укопаны, конь.
I прывідам знік чужаземец,
Што з Гусава родам.

— Сапраўдны джыгіт!
Не паверу ніколі, што госць...—
Апошнія іскры у кастры чабана балявалі.
— Скажы, чужаземец, паэты ў краях вашых ёсць?
— Бывалі,— сказаў Я,—
Калі на зуброў палявалі.
Бывайце...
— Бывай. Калі нешта не так, выбачай...

Даспелі на досвітку
Зор залатыя арэхі.
Зграбаў я ў папаху іх,
Клікаў прастору: «Дамба-а-й!..»
Далёка кацілася, тупала, цокала, шорхала рэха...

1.

Дрыжаць азёраў ледзяныя вейкі,
Пралескамі прашыты край лясны.
На рыштаваннях дзён
Майстры вясны!
Цягнік зімы павёз вузкакалейкай
Снягі на поўнач,
Рушыўшы рыўком...
Прабіта неба першым жаўруком.

I трутні ажываюць... Павукі...
Ну што ж: прырода...
Гэты факт не новы.

Шыбуй, вясна! Няхай твае палкі
Зялёны сцяг вядзе на заваёвы.
Дай полю — колас,
Песню — салаўю,
Каб лес шумеў лістотай, луг — травою...
Шчыруй, вясна! Няхай жыве жывое!
Я ўсё жывое радасна люблю.
Гайдай, вясна,
Гадоў імклівых лодкі,
Качай грамы бухматыя ў траве!..
Хай горкі дым,
Айчыны дым салодкі
Над знойдзеным і страчаным плыве.

2.

Плыві, плыві, Айчыны дым салодкі...
Паводка ачышчае лік зямлі —
I па рацэ праносяцца з паводкай
Сухія дрэвы, мёртвыя камлі.

Над крыгаломам
Сталі круталоба
Нязломныя бетонныя масты...

Жалоба страт — кароткая жалоба.
Майстры вясны — вясёлыя майстры.
Ах, як яны смяюцца белазуба,
Вады і ветру вольныя сыны;
Прабіў іх час! — і гэты час яны
Не аддадуць на страту і на згубу.
Яны ідуць
Калона за калонай,
Работнікі вясны і ўладары,
Аратыя,
Паэты,
Змагары,
Людской красы і моцы чэмпіёны.
Мне па нутру крутыя іх натуры,
Густы блакіт, замешаны ў вачах.
На іх руках
Забранзавела скура,
На іх руках
Пляцоўкі Байканура,
Краіна ўся — ад Буга да Амура —
На чэсных іх, мазолістых руках.
Я веру ім.
Вітаю іх кагорты,
Раўняю крок да іхняе хады...
Напоўнены вясною іх аорты!
Яны ідуць — і ведаюць, куды...

Мне трыццаць. Час настаў такі,
Калі — ні ў вучні, ні ў настаўнікі.

Яшчэ шкалярскі доўг плачу
Купалу,
Танку,
Куляшову,
А ўжо з Глыбоччыны хлапчук
Прысуднага чакае слова.

Мой родны!.. Бог табе суддзя.
Суды сабе падобных лепяць.
Якая песня ў лебедзя?
Як лебедзь.

Ах, лебедзяў прыгожа б'юць!
Як выжыць — я магу параіць.
А вершы пішуць — як жывуць.
Як дыхаюць. Як паміраюць.

Хлапчук маланкі тушыць вейкамі,
Яму здаецца — ён паэт! —
Што я хаваю тайну нейкую,
Што ў ёй паэзіі сакрэт!