Уладзімір Някляеў: Знак аховы

Шуміць шаша!
Шыпяць шыпамі шыны...
Мы ў хуткасць урастаем пакрысе,
Мы гонім па сустрэчнай паласе,
Мы самі — хуткасць,
Самі ўжо — машыны!..

Які пастух жалезны нас пасе?..

Равуць маторы!
Не спыніцца ў гонцы,
Ні зблізку не разгледзець, ні здаля —
Хто спрынтэры і хто тут марафонцы...
Хутчэй, хутчэй! — хоць паліва на донцы.
Сама пад колы
Коціцца Зямля.

Зямля, зямля, дзіцячых сноў калыска...
Спакойна сплю начамі ўсё радзей.
Былое — блізка.
Будучае — блізка.
Ярчэй гараць агні ля абеліскаў.
Адна ў людзей надзея: на людзей.

Выпадак нас цікуе на дарозе.
Націснуць на адлігу маразы,
Неспадзявана здрадзяць тармазы —
I ты
Злачынец...
Ці спачнеш у бозе
На непатрэбнай хуткай дапамозе.

Замглёны шлях злачынцаў і ахвяр...
Выпадак — і аслепне дзесь радар,
I праз выпадак — атамнае пекла...
Ёсць блакіроўка...
Ёсць аўтаінспектар,
Але і ён выпадку не ўладар.

Вось ён спыняе.
Дастаю правы
I крочу — хістка, як ступіў на кладку...
Я з ім ніжэй вады цішэй травы,
Плачу рубель даглядчыку парадку,
Ды не ідзе ўсё думка з галавы:
Што даць, чым адкупіцца ад выпадку?

Дзесь карабель... Ля кнопкі трое там...
А раптам звар'яцеюць тыя трое,
Націснуць кнопку... Не ўявіць такое?..
Слабыя людзі
I сляпая зброя,
Выпадак — і...

— Правы вяртаю вам.

— Інспектар, уявіце карабель.
— Што?
— Карабель.
Там каля кнопкі трое...
— Ніхто ў вас не пытаецца пра тое!
Вазьміце лепш квіток на свой рубель —
I раю шкло прачысціць ветравое.
Найпершы знак — перасцярогі знак.
Вы зразумелі?
— Так, інспектар, так.
Аднак былі выпадкі?
— Там былі.
— Інспектар,
Скрозь выпадак на рабоце:
Матросам ён плыве на караблі,
Пілотам ён ляціць на самалёце.

Яму і назвы ёсць:
«ФАНТОМ».
«МІРАЖ».
Не называлі зброю так спрадвеку...
Інспектар, на планеце зараз аж
Тры тоны смерці...
Тры
На
Чалавека.

У бомбах — гэта сотні Хірасім
I Нагасакі...
Што там Хірасіма! —
Тут лік ідзе на сотні Еўрасім!
Вы чулі, што Еўропу Еўрасімай
Назвалі сёння...
— Мог назваць вар'ят.
— Вар'яты разлічылі варыянт
Маленькай бойні... свойскай, ціхай бойні:
500 000 000 чалавечых страт!
— Уся Еўропа...
— I налічаць болей,
Ім не шкада... Але не ў гэтым страх,
Не ў процьме процьмаў бомбаў вадародных,
А ў тым, што ў спісе страт неверагодных
Мы — толькі лічбы,
Толькі знакі страт,
Што недзе на дысплеях
На касцёр
Не людзі ахвяруюцца — працэнты...

— Хто ж там сядзіць
На вылічальных цэнтрах?
— Не ведаю... Але былы акцёр
У фільмах жахаў — ролю прэзідэнта
Цяпер іграе... Вызначае шлях,
Якім ісці планеце,
А іначай
Пакажуць нам кіно, чарцям сабачым!..
Ды фільмы жахаў — выдуманы жах.
Сапраўдных Жахаў там ніхто не бачыў.

— Во разышоўся... Слухай, ты не лектар?
— Я ўсіх на свеце лектараў дырэктар.
Інспектар, жах — Амерыка сама...
Няма ў іх нашай памяці, інспектар.
Усё ў іх ёсць, а памяці няма.

Такой, як памяць-гора, памяць-боль,
Што гоніць нас — калі касцёр запаляць —
Па крупы, па запалкі і па соль...
Як спадчына, ад продкаў наша памяць
Галечы, перажытай на вяку,
Ды попелу жытла і жыта ў полі...

— Па што ж ты ў Слуцк?..
Няма ў сталіцы солі?
— Ды не, інспектар. Проста ў тым баку
Далей цагельні я не быў ніколі.

— Аднак пра соль і крупы ты дарма...
Калі па крамах бегаюць з мяшкамі,
Не памяць гэта — паніка... Між намі,
I ў нас пакуль
Таго-сяго няма.
I спаганяць за гэта трэба строга.
— За што?
— За ўсё. Пара за ўсё, браток...
Трымай рубель свой — і вярні квіток.
Падкінь да Селішч, тут непадалёк...
— Сядай, інспектар...
Коціцца дарога,
Звініць на ўзлобках здрадлівы лядок.

Чым больш машын — тым небяспечней траса,
Тым верагоднасць большая сустрэць
Сярод шафёраў экстра-класа
Аса,
У хованкі з якім гуляе смерць.

Ён так ляціць — ажно шаша дыміцца,
Ды віск адно, ды свіст на віражах...
Хто страх не зведаў — той і не баіцца,
А той, хто зведаў — не забудзе страх.
Спалох за ім, нібыта воўк палюе,
Грызе яго,
Нібы сабака косць...

— Скажы ты мне, інспектар, ці куплю я
У Селішчах хаціну?
— Хаты ёсць.
I ў нас, і ў Самасеях, і ў Закружжы...
Хапае скрозь пакінутых двароў.
Нашто табе?..
Рашыў займець кароў?
— Разводзіць кветкі... Ёсць такая ружа:
Яна завецца ружаю вятроў.
— Напрамак ветру?
— Так, ягоны вектар.
Не тое, каб закон, а ўсё ж закон.
I шмат залежыць ад таго, інспектар,
Скуль і куды накіраваны ён.
— Залежыць што?
— А тое... Раптам пекла...
— Дык вунь яно куды твой страх бяжыць!
— Не пра сябе я думаю, інспектар.
Хаця каб дзеці засталіся жыць.