Уладзімір Някляеў - Выбранае

Поўнач, Поўнач!.. Стынь ды сопкі.
Прорвы нетраў. Немасць зор.
Можа, рана век таропкі
Выскачыў з-за павароткі
На бязмежны твой прастор?

Можа быць, нашчадкаў слава
Ў трубы сцюж тваіх пяе...
Што ж,
падзелім з імі
справу —
Людзі ўсё-такі
Свае.

Ім кладзём масты настрэчу
Ў гэты край, дзе мёрз і мок
Век дзявочы, век хлапечы,
Браў любы цяжар на плечы —
Не развязваўся пупок.

I як помнік нам
Паўстане
Гул снарадны цягніка
Тут, дзе шпалы штабялямі,
Тут, дзе сёння штаб на БАМе
Камсамольскага ЦК.

...Я шыбую ў штаб пры Насці.
— Госць? — пытае Насця.
— Госць.
— За рублём?
— Ды не.
— Па шча-а-сце?
— А чаму з усмешкай, Насця,
Ці няма на свеце шчасця?
— Свет вялікі, — кажа Насця, —
Шчасце ёсць, ды рознай масці.
— Але ж ёсць наогул?
— Ёсць.

Насця ў штаб —
Дык дзверы насцеж.
Насця — сіла. Бог. Прараб.
— Добры дзень, таварыш Насця.
— Добры дзень, таварыш Штаб!

Насця грозна бровы хмурыць,
Рэжа —
Вокам не міргне:
— БАМ —
не абрзвіятура,
А дарога...
Так ці не?
— Так.
— З чаго ж рабіць дарогу? —
Павышае Насця тон.—
Слоў хапае, дзякуй богу.
Горш з бетонам.
Дзе бетон?
Тры гадзіны «загараем».
Загарэлі. План курыць.
Працаваць нам, Штаб, параіш
Ці купальнікі купіць?

...Працаваць, не ткаць размову,
Як узор на дыванах.
Хоць у Насці тон суровы
I начштаба хмурыць бровы —
Скачуць чорцікі ў вачах!

У начштаба
дух не слабы,
Не запудзіш пальчыкам.
Перажыў ужо начштаба
Чатырох начальнікаў.
На яго
і ніз,
I верх —
Не палічыш —
капалі.
Ды, як капяжы са стрэх,
Тыя «капы» плакалі.
Ён жа ўсё не спіць начэй,
Круціць кіламетры,
А пагляд яго вачэй
Да прадоння светлы.
Вольным вечарам гітару
Возьме ён за плечыкі,
I паўночныя Стажары
Узыходзяць, слепячы.
I збіраюцца сябры
У пакой начштаба...
Ты, гітара, гавары
З Насцечкай-прарабам.
Гавары-перабівай
Вецер шматгалосы,
Гавары-перабірай
Ільняныя косы.
Каб рука да рукі,
Як рака да ракі,
Каб шчака да шчакі,
Як сланечнікі...

Рупіць,
працы акрамя,
Годнасць,
сэрцы шчэмячы...

Будзе плошча імя
Валіка Сушчэвіча.

I ад плошчы пацячэ
Насціна дарога...

Будзе ўсё там, дзе яшчэ
Не відаць нічога.

Дзе ляціць на саначках
(Кажушок — як вытканы!)
Бамачка,
што шкляначка
З этыкеткай імпартнай.

4. МАГОТ

Устойлівая непагадзь стаіць.
На шышаках АЯМа [1] Амура-Якуцкая аўтамагістраль. выюць МАЗы.
Калі машына са скалы ляціць —
Не проста страх пад рэбрамі ўтаіць,
Не паказаць, што не лятаў ні разу.

А мой шафёр
Да рызыкі прывык
I пра мае прывычкі не пытае,
Таму найлепей
прыкусіць язык...
Імчыць машына — толькі свіст ды рык,
Ды надпіс на бартах:
«Эх, пакатаю!»

Віжуе ўсё шафёр мой, чортаў сын:
— Рамантыкі хацеў ты — еш ад пуза,
А няньчыцца з табой
Няма прычын.
Няхай ты чын —
Ды я таксама чын,
Мой чын:
шафёр Савецкага Саюза.
Падсек?
— Падсек.
— Талковы чалавек.
Люблю талковых.
Я, брат, сам талковы.
Спытайся тут:
«Хто Лёшка Жарнасек?..»
У-у, скажуць, зух!..
Фігура, адным словам.

Мне тэлеграмы адбіваюць як?
БАМ. Жарнасеку. Едзь да нас.
I кропка.
Ды не люблю я
Тых дарог, аднак,
Дзе кожны слуп — асцерагальны знак...

Японскі бог!
Глядзі...
Ды ўверх, на сопку!

Пра гэта і не ўспомніш два разы:
Насустрач нам, сарваўшы тармазы,
Ляцеў і выў нагружаны «Магірус» [2] Аўтасамазвал. .

— Ну ўсё. Вынось, як кажуць, абразы.
Кагосць «Магірус» завязе ў магілу.

За намі — бачыў? — Чортаў паварот.
Не выкруціць па хуткасці.
Сарвецца.
Эх, два разы канаць не давядзецца!
Паспеем развярнуцца?..
Поўны ход!
Слабое сэрца — дык давай за дзверцы.
Ну што, даеш?!.
I даўшы поўны газ,
Да самых плешак топячы педалі,
Ён год, здалося, разварочваў МАЗ —
I вось ужо «Магірус» ззаду ў нас,
А мы ў яго паперадзе імчалі.

Сірэны — як у рог! Альбо ў дуду!
Для дэтэктываў
гэткія пагоні!..
Дагнаў «Магірус», буферам баднуў,
Счапіліся машыны, як вагоны,
I Лёшка плаўна тармазы крануў.

— Не пойдзем юзам —
Пажывём яшчэ,
Да павароткі неяк затармозім,
Калі ніхто не стане на дарозе...