Vahi̇d Çəmənli̇ - Bu yay da belə keçdi̇. Şerlər

Quruyan çöllərin çəmən oldumu?

Onu gördüm, əsdi əlim, ayağım,

Od-alovlu yay günümə qış endi.

«Bu sənsənmi?» -pıçıldadı dodağım.

Sinəsinə ağ saçlı bir baş endi.

Üzüm gülür, içimi qəm sıxırdı,

Bu qəm mənim qürurumu yıxırdı…

Solan gülün gözlərinə baxırdım, —

Üstümüzə görən neçə yaş endi?

Halın sordum, heç pozmadı halını,

Tumarladı qolundakı xalını…

Düzəldəndə başındakı şalını,

Elə bil ki, başıma bir daş endi.

Vahid, demə bu ömürdü, həyatdı.

Bu həyatdan qismətinə nə çatdı?

Xatirələr ürəyimi sızlatdı,

Yanağıma iki gilə yaş endi…

Elə bilmə heç nə duymur Babamız

O, Alimdi o, Hakimdi ay dədə!

Nə yazıq ki, Haqdan gəlmir sədamız,

Ağsaqqal da ta heç kimdi, ay dədə…

Qapazlardan qutarmadı canımız,

Bizlənməkdən yara oldu yanımız,

Dərd-sər ilə çox qaraldı qanımız,

Düzünə de, nə him-cimdi, ay dədə?

Yaramazlar fitnəsindən yarınmaz,

Qara yalan ağ kağıza sarınmaz…

Yüz il axa ta durulmaz, arınmaz,

Bu çaylarda namərd çimdi, ay dədə!

Düşdün burulğana, çox çabalama,

Bəlkə qurtarasan, belədi gerçək.

Mindiyin ulağı çox yabalama,

Atacaq üstündən bil səni, eşşək.

Oturub duranda ədəbi gözlə,

Yüzün ovsunata düşər bir sözlə…

Hal-əhval tutanda tut gülər üzlə.

Gülər üz görərsən hamıdan bişəkk.

Hamı yazır, pozur, hamı rəy verir,

Allah yazanlara çox həmrəy verir…

Axır qiymətini yenə bəy verir,

Bəyin saqqalının altından keçək!..

1978-ci ilin iyul ayında yazılan bu şeri köhnə şer dəftərimdən tapmışam. Tapmışam deyəndə, bir az qəribə olur. Əslində, bu şer həmişə orada olub. Mən nəsə diqqət verməyib, səhifəni çevirmişəm. Bəlkə bu elə o zaman da, indi də mənim əlçatmaz, ünyetməz bir arzum olub ona görə…

Xatirimdə deyil.

Vallah, kimi nəzərimdə tutub yazmışam o da xatirimdə deyil.

Gözlərimi yumub xəyala daldım.

Ey bu sətirləri yazmağa məni həvəsləndirən, ey şer dəftərimdə sakit, səssiz-səmirsiz yaşayan gözəl, ömrümün iyirmi ikinci baharını ələk-vələk elədim, amma səni xatırlaya bilmədim.

Bu şeri paylaşmaq üçün hazırlayanda bəzi sətirləri dəyişdim.

Məsələn, birinci bəndin üçüncü misrası belə idi:

Çöksün utancaqlıq yanaqlarına…

Axırıncı bənd iki variantda idi.

Çox ağrılı sətirlər vardı, rəva görmədim:

… Sonra da ayrılaq!

Üz tutub hərə,

Gedək sən bir yana,

mən də bir yana,

Dönüb şirin – şirin xatırələrə

Səpilək hərə bir evə, ünvana …

Bu bəndin üstündən tamam xətt çəkmişdim.

Amma deyəsən əsil həqiqət elə bu bənddə imiş. Ən azından, ikimiz də başqa ünvanlarda yaşayırıq.

Axırıncı bəndin yeni variantının birinci, ikinci sətri də fərqli idi:

Ayrılıq yaxındı, bəs qəlbimizə,

Neyləyək, qonmasın bir zərrə kədər?..

Yox! Heç nə anlamadım.

Görüşə dəvət etmək istədiyinə ayrılıqdan danışmaq çox qəribədir, deyilmi?

Mənim gəncliyimin qızları, siz bahar nəfəsi kimi ilıq, bənövşə kimi utancaq idiniz. Heç zaman başınızı qaldırıb adamın üzünə baxmazdınız. Söz deyəndə yanaqlarınız lalə kimi qızarardı. Bəlkə də ona görə mənim bu şerim xəyallarımda qurduğum bədii lövhədən başqa bir şey deyildi.

Çox maraqlıdır, bu şer dəftərimə mənim öz xəttimlə yazılmayıb. Bəlkə sən var idin, bu şeri dəftərimə köçürməyi mən səndən xahiş elədim.

Bəlkə bu bir məktub idi?

Göndırilməyən məktub…

Dəftərimdə 40 il sükutla yaşayan şerin adını da belə qoydum:

Bir axşam görüşək sahil bağında…

Bir az ürəkli ol, inadı burax.

Şəfəqlər parlasın yanaqlarında,

Arabir qıyğacı gözlərimə bax.

Ürkək addımlarla yerimək niyə?

Gülüşə bələnsin incə dodaqlar.

İpək saçlarına toxunsun deyə,

Üstünə əyilsin körpə budaqlar.

Bir boş skamyaya gəlib yetərkən,

Dincəlmək adıyla oturaq qəstən.

Dərim ulduzları bir-bir göylərdən,

Asım medalyon tək sinənin üstən.

Bir könül bağışla mənə təzə-tər,

Əmanət götürüm təbəssümündən.

Haçan bir də bura yolumuz düşər?

Bu da bir xatirə yay mövsümündən…

Bax, heç nə gəlməsin ürəyimizə,

Qəlbi üşütməsin bir zərrə kədər.

Beləcə sığınıb bir-birimizə

Uyuyaq sahildə səhərə qədər…

Vahid Çəmənli

25 iyul 1978

Doldurub kömürü, basdı körüyü,

Şəfəqlər hər biri yanar ox oldu.

Çaylarım qurudu, qaldı köpüyü,

Bu yayın istisi bir az çox oldu.

Vədəsiz saraldı dağda lalələr,

Boşaldı, boş qaldı zər piyalələr,

Sızqa suya döndü gur şəlalələr,

Bu yayın istisi bir az çox oldu.

Çəmənin ciyəri çöldə alışdı,

Yaşılbaş sonralar göldə alışdı,

Şirin kəlmələrim dildə alışdı,

Bu yayın istisi bir az çox oldu…

Kəhrizin başında dayanıb baxdım,

Keçdi göz önündən qismətim, baxtım…

Əridim, buxar tək göylərə axdım,

Bu yayın istisi bir az çox oldu.

Dünyanın qəmini yığdım üstümə,

Bölməyə nə anam, nə nənəm qalıb.

Ayaqlar yoruldu,

Qollar yoruldu,

Yorulmaq bilməyən bir çənəm qalıb.

Atəşəm, alovam – edirdim güman,

Bilməzdim bu odu söndürər zaman…

Məni oxa basdı çox qaşı kaman,

Süzgəcə bənzəyən bir sinəm qalıb.

Hanı dağ vüqarım, hanı dağ eşqim?

O dəcəl baxışım, o şıltaq eşqim.

Çox verdin ömrümə kef-damaq, eşqim,

Zilimi tükətdin, quru bəm qalıb.

Ay Vahid, qış gəlib, hava ayazdı,

Bir saxla qələmi, nə yazhayazdı…

Tanrım qismətimi şəhərdən yazdı,

Kənddə gözü yolda bir sənəm qallb.

Məni bənd eləmə özünə gözəl,

Ömür sətirlənir varaqdan keçir.

İndi necə düşüm izinə gözəl?

Yollarım burulur qıraqdan keçir

Hər səni görəndə əsir dizlərim,

Çaşıram, baş-ayaq olur sözlərim,

İsti göz yaşıyla dolur gözlərim,

Atəşi süzülür yanaqdan keçir.

Vədəsiz gəlmisən solan ömrümə,

Dünyanın kədəri dolan omrümə,

Demərəm bəzək ver qalan ömrümə,

Hər anım tənədən, qınaqdan keçir.

Şirin cavanlığım hara tələsdi?

Qocalıq qış kimi qapımı kəsdi.

Ürək pıçıldayır, həvəsdi bəsdi,

Söz sözə baxmır ki, dodaqdan keçir…

Vahid, qəm eləmə, çatma qaşını,

Kimsədən gizlətmə olan yaşını…

Çevir o gözəldən öz baxışını,