Міхасю Дрынеўскаму
Ні сёння, ні заўтра, ні ўчора,—
Згубіўся знявераны час.
Калядная песня ў пячоры
На неба узводзіла нас.
«Адкуль вы і хто вы, дзяўчаты?» —
Пытаўся каменны дракон.
А тыя нібыта на свята
Стаялі ля светлых вакон.
Кружыліся гукі, як гусі,
І рэха нясла ў даланях
На голас маёй Беларусі
Славенскай зямлі глыбіня.
То бралася змрокам вячэрнім,
То смехам будзіла гаpy
Вясёлых правін адпушчэнне
3 паклонамі гаспадару:
«Ды няма ні ў кога
Каня такога...» —
Марозна звінелі падковы,
Высвіствалі палазы,
І светла вяла Міранкова
Святлана дзяўчат галасы.
Гулялі завейна пагляды
Люлялі калядніцы ціш,—
Сустрэнься з такой на каляды —
І ў пекле па-райску згарыш!..
«Ды няма ні ў кога
Двору такога...» —
Забыты дарогі, атэлі:
Падземная зала была
Тым дворам, дзе сэрцы святлелі...
І плакала ў змроку скала.
І грэшны анёл з падзямелля —
Маэстра — натхнёна ляцеў...
І ўсе святыя нямелі,
І кожны быць грэшным хацеў!..
Вось недзе за гэтым, а можа, за тым
Ядлоўцавым знакам — імшара,
Дзе папараць-кветка агнём залатым
Закрэсліць зямныя ўсе чары.
І высвеціць тое, чаго не было,
Няма, і, магчыма, не будзе...
Душа, нібы птушка, ляціць у сіло,
А ногі чапляюцца ў хлудзе...
І раптам таемна зірне глыбіня —
Люстэрка ў альховай аздобе,
Касмічным адбіткам стаіць цішыня,
І крок — землятрусу падобен.
Спыніся!.. шукальнік агнёў залатых,
Замры і паслухай купалле —
Той голас, што мы пасадзілі ў драты
І ў дол дыскатэк затапталі...
Схаваўся ён тут? Не — спрадвеку жыве,
Ён толькі ад нас адвярнуўся.
Ты чуеш — дыханне прайшло па траве...
Як звон — цішыня Беларусі...
а беразе корч — толькі ша! — не суроч
Ад песні сваёй салавее,
І з неба азёрнага свецяць у ноч,
Як белыя зоркі, лілеі.
Я прыдумаў сон для камп'ютэра:
Чалавек на жытнёвым полі
З каласамі, як з дзецьмі, гутарыў
Ды i сам, як дзіця, сваволіў.
То падскокваў з глыбокай сцяжынкі,
Што схавала яго з галавою:
Каб упэўніцца — на зажынкі
Ці патрапіць ён з гэтых завоін?
То махаў, нібы крыллем жняярка,
Над шапоткім плёсам рукамі,—
Зваў русалак на гаспадарку,
Што на брук гарадскі паўцякалі.
То звінеў сінявой васільковаю
Ў свісце — над перапёлчыным раем,
Што да працы сябе прымяркоўвала:
Гэта жаць ці палоць пара ёй?..
Я прыдумаў сон — я не выдумаў!..—
Калыханка так пачалася:
Над эпох злавеснымі выдмамі —
Cпі, камп'ютэр, не прачынайся...
Замест кашуль з лясістых берагоў
Бетонныя мундзіры шыем рэкам,
І са слупа — цар заліўных лугоў —
Сабраўся бусел пеўнем кукарэкаць.
А што рабіць? Трымайся ля курэй,
Да іхняга прымазвайся карыта,
Калі яшчэ за хвост не аддзярэ
Вунь той пявун, у бойках знакаміты...
Буслова фірма пацярпела крах,
Дзе ён спрадвек адловам жаб валодаў.
Ды, дзякуй, на паўстаўку тэлеграф
Аформіў правяраць грамаадводы...
Вось і пяклуйся на слупе з гняздом —
Глядзіш, так-сяк i пераб'ешся з дзецьмі.
А там i пенсію аформіць «Асушком»,
Як пакарэнне ўсёй прыроды здзейснім.
І нейкі спрытны будзе фатакор
Між правадоў цябе здымаць для прэсы:
Як новы дух у вёсцы, як дакор
Усім, хто ные на шляхах прагрэсу.
Акадэміку А. М. Ганчарэнку
Помню круг, палёт рукі,
Помню позірк пільны,
Во спрадвек у нас гаршкі
Не багі ляпілі.
Бацькаў сябар ганчаром
Быў на ўсю акругу.
Бегаў за «расці здароў»
Я пры ім абслугай.
То, бывала, паднясеш
Дровы для апалу,
То, як бохан,— рэж ды еш —
Гліны цёплы кавал.
То, як самы важны гляк,
Едзеш на фурманцы...—
Збыць пасуду не за так
Дай нам божа шанцы.
Мы ж з табой амаль радня:
Ты зляпіў Адама,
Ну i нам ляпіць штодня
Выпала таксама —
Ёсць макотры, гладышы,
Кварты і гарнушкі,
Гарлачы і спарышы,
І свістулькі-птушкі...
Пагулянкай, ад Шчаўроў,
Тонуць колы ў верасе:
Наша слава канчароў
Едзе каля Версанкі.
Налятай, гаспадары,
Просім, гаспадыні!..
...Толькі тут — свае майстры
Выраслі на гліне.
Шматпатомныя, як час,—
Родам Ганчарэнкі...
Разбягаюцца і ў нас
Ад здзіўлення зрэнкі:
Як званы, вісяць збаны
На тыніне кожнай...
«Не дадуць і паўцаны»,—
Думаем трывожна...
Толькі дзядзька мой Ганчар
Раптам засмяяўся:
— Не загіне наш тавар!
Дзьмі ў свісцёлку, Вася!..
Свіснуў сам, i я за ім —
Весела іграем,
Каля Версанкі стаім
І купцоў чакаем.
Першай бабка падышла,
Потым — дзед старэнькі,
А за імі — паўсяла:
Дзеді-Ганчарэнкі!
Вытылікваў я, дудзеў,
Выцінаў жалейкай...
А хлапчук адзін глядзеў
У задуме нейкай.
Дзесьці ў небе калясіў:
Як ямчэй прыстаць там...
Ці не верыў ён зусім
У маё мастацтва?
Ці пакрыўдзілі сябры?
Ці не меў капеек ён?..
І сказаў ганчар стары:
— На, бяры во пеўніка...
Свіснуў раз ён, i другі,
І закукарэкаў! —
Вось, выходзіць, як багі
Лепяць чалавека...
Паталаніла, відаць,
А хутчэй — свістулькі
Паспрыялі ўсё прадаць
Нам да чарапулькі!..
Ганчарэнкі, ганчары...
Час не перайначыш...
Шмат вады з тае пары
Збегла ў нашай Начы.
І прыходзяць толькі ў сон
Версанка з Мачулішчам...
Я ў свістульку дзьму. А ён
Той хлапец — як чуецца?
Не сцвярджаю ад дзвярэй,
Але маю версію:
Акадэмік ёсць — Андрэй
Ганчарэнка. З Версанкі...
Вы ўжо скемілі? Вось-вось...
Толькі ўсё ж адразу
Не праводзьце гэту вось:
«Круг ганчарны — лазер».
Не такая да святла
Простая дарога.
Ды акружнасць падала
Ўсім арбітам строгасць.
Электронныя пучкі
Сутнасць асвяцілі,
Што спрадвек у нас гаршкі
Не багі ляпілі!
Храмы падаюць не раптоўна,
Не ад выбухаў дынаміту.
Мы найперш учыняем катоўні
Ім — каб сэрцам былі забыты.
Праклінаем, плюём, зневажаем,
Грунт падводзім з вучонаю пыхай,
І вытручваем кропелькі жалю
Мы ў сабе — незваротна, паціху.
І паўзуць забыцця метастазы
Па скляпеннях святынь учарашніх...
Выбух будзе, але не адразу:
Храмы ў душах руйнуюцца нашых.
Ці метад памылак i спробаў?
Ці мэта, каб край мой маўчаў? —
Над мовай, нібыта Чарнобыль,
Распята крыло крумкача...
Мне кажуць: «Прагрэса поступ.
Не ўздумай чыніць перашкод...»
І ўсё гэтак ясна і проста:
«Ад мовы адрокся народ».
Адрокся? Калі і навошта?
Не чуў я такога. І век
Не ўчуць бы: якім гэта коштам
Душу прадае чалавек?
І як гэта з роднага ганку
Гнаць роднае слова ў каршэнь?
Як матчыну калыханку
Бяспамятна вырваць з вушэй?!
Каб стаў народ без'языкі,
Каб мову наводмаш адсеч,—
Хто гэткі над ёю вялікі
Узняў гісторыі меч?
Я ведаю толькі прадаўцаў,—
Іх зграя аб згубе крычыць.
Ды ў гэтай бязроднай даўцы
Зямля патаемна маўчыць...
Не пакідайце ж мовы нашай
Читать дальше