Васіль Зуёнак - Лета трывожных дажджоў

З песенькай чаротнаю
Бегла над затокай
Курачка балотная
Юнаю літоўкай —

Доўгія i стрункія
Стракацелі ножкі,
Мох-вядун карункамі
Высцілаў дарожкі..,

Бегла-падлятала,
Як па сухадоле,
Бегла-падрастала,
Карацеў падолік.

Гуска-беларуска,
Ліцвінка-чарацінка —
У вачах дзічынка,
У нагах чарцінка...

Вы куды схаваліся,
Вы куды сплылі ўсе?..
...Моўчкі ў шэрай далечы
Цень ракі імгліўся...

І пятак збіты,
За рубель нажыты,

З веліччу пыхлівай
Ехаў, нібы з мліва,—
Па дарозе пыльнай
На сухой кабыле...

* * *

Дзеці сонца, вады і зямлі...
Што мы ў спадчыну ваша ўзялі:

Цеплыню, каб усіх абагрэць?
Глыбіню, каб душой не мялець?

Хлебадайнасць, каб шчодрымі быць
І галодных усіх накарміць?..

Дзеці сонца, вады і зямлі...
Вашы мы, а да вас ці дайшлі?..

* * *

Адкуль прыводзіць сонечны заход
Шчымлівых дум нястройныя чароды?..
Як быццам свет над прорвай стаў на дрот:
Ці пройдзе, ці сарвецца назаўсёды?

Ніхто не знае — ні чарот сівы,
Ні плёс з адбіткам аблачын чырвоных,—
Адкуль у неба гэткія правы,
Каб наш пагляд палоніць заімглёны?

Куды ляціш, маўклівы чалавек,
За чым імкнешся? Сонца зноў узыдзе.
— Я не за ім — я сам шляхі адсек
І толькі на сябе за гэта ў крыўдзе.

Яшчэ крыўдую, можа, на зямлю:
Што так яна мяне прываражыла,
Што так яе пакутна я люблю,
Што так намёртва мне звязала крылы...

Як гэтай рэчцы не спазнаць намер,
З якім яна плыве да акіяна,—
Так з берагоў яе імкне цяпер
Мой думны позірк, мной не разгаданы,

Да рысы той, дзе неба і зямля
У полымі сыходзяцца вячэрнім...
І смутак мой — бо гэта знаю я —
Што ад зямлі не будзе адрачэння...

Гляджу на развітальную зару,
Што лёс мой даляглядам перасекла,
І не малюся — з небам гавару.
А гэты міг — дастойны чалавека.

* * *

Над Беларуссю дажджы,
Вецер заходне-паўночны.
Жнівень сваё аджыў,
А студзень — жыць неахвочы.

Асенняму сонцу не вер:
То выблісне, то патухне,—
Нібы ў эпохі намер:
Быць плакальшчыцай ці павітухай?..

На раздарожжы стаіць
Час, як бадзяга прамоклы.
Над лёсам і сёл, i сталіц
Аселі нябесныя кроквы.

Здаецца, вось-вось ападзе,
Абваліцца дах сусветны,
Прыцісне і нас, людзей,
Як гэту зямлю і лета...

Над Беларуссю дажджы —
Хваліцца радыёхваля,
Як весткай, што Гандзі Раджыў
3 Артэгам разрадку віталі,

Як з Веліхавым інтэрв'ю
Пра ядзерных зім завіруху,
Як песняй, што ў модным рэвю
Пакуль яшчэ можна паслухаць...

Гарантый няма цяпер,
Гняце няпэўнасці высеў.
Асенняму сонцу не вер
І ў ногі вясне пакланіся...

* * *

Жыццю патрэбны Мефістофелі...
Бародка-клін «а la kazjol»,
Капыт, прыглушаны пантофляю,
І ў позірку — цяжкі падзол.

Такі партрэт. Амаль класічны.
Ды гэта рэдкі антураж.
А так, прызнацца, сімпатычны
І звычны Мефістофель наш.

Касцюм з іголачкі і гальштук?
Пасада ёсць і кабінет?..—
Вы здагадаліся амаль што.
Аднак і тут не ўвесь сакрэт.

А басанож? А ў джынсах фірменных?
А той, з «авоськай» у руцэ
3 пустою пляшкаю кефірнаю,
Знаток артыкулаў і цэн?

А той — атлет з крутымі персямі?
А гэты — здохленькі, рабы? —
Ці ён у штаце, ці на пенсіі —
Хіба не варты д'яблам быць?

Жыццю патрэбны Мефістофелі.
Іначай смерць, іначай тло.
Тут знак не ў барадзе, не ў профілі:
Сэнс — адмаўленне, корань — зло.

Калі нутро нячыстай сілай
Гарыць, атрутнае, ці тлее,
Які сардэчны ён i мілы —
Нібыта друг на юбілеі.

Калі агнём звініць рэклама,
Шыкуе ярмаркай эпохі,
А за агнём — пустая крама,—
Тут ён таксама,
Мефістофель.

Калі пацееш ты ля ворыва,
Дык ён пяклуецца ля варыва,
За жонкаю тваёй з прытвораю
Ляціць, як Дэман за Тамараю.

Калі радзее раць аратых —
Дык гэта ён збірае кворум,
Бюро пракату бюракратаў
Зрабіўшы з кожнае канторы.