Васіль Зуёнак: Лета трывожных дажджоў

Калі ў палескую Арэсу
Канал капаецца з Адэсы,
Каб воды — іменем прагрэсу —
Зноў да вытокаў перакінуць,—
Не лайце ГЭСы i АЭСы,
Бо Мефістофель тут павінны...

Калі Чайкоўскага камп'ютэрам
Ты замяніць імкнешся глуха,—
Знаць, з Мефістофелем пагутарыў:
Ён наступіў табе на вуха.

Быў гончы, а цяпер во гоначны
Завёўся бог з акладам цвёрдым:
Спартыўны гонар наш баронячы,
Б'е з Мефістофелем рэкорды...

Усюды ён: як стымулятар,
Як дрожджы ў месіве гісторыі,
Маэстра і артыст-аматар,
Трыбун і першая апора.

Усюды: мецэнат, балельшчык,
Маг і магістр філасофіі,—
Усюды: ад сталіц да Лельчыц...
Жыццю патрэбны Мефістофелі.

* * *

Час — без пачатку i канца...
І што на вагах перацягне:
Ці груз мінулага, дзе цар —
Смяротны змрок, вякоў суцяга,

Ці ўяўнай будучыні свет,
Якому без мяне збывацца?..
Ніхто,не ўзважыць... І сакрэт
Нам не спяшае адкрывацца.

Адно — забылася даўно,
Маўчыць знямела, глуха, пуста...
Ці, можа, зноў ляціць яно
Да нас, як з люстра цень, насустрач?

Гняце другое небыццём
За недаступным перавалам...
Хто знае: можа, там змяцём
Мы тло, каб зноў жыццё шугала?..

І, можа, мінус тут ёсць плюс,
І пераставіць іх няцяжка:
Уяўнай будучыні груз
І цень мінулага бязважкі?..

Ці разбягаюцца яны,
Ці самаедамі — па крузе —
Імчаць?.. А ў цэнтры, як чаўны,
Калыскі з вечнасцю ў хаўрусе.

І паміж іх, як хвалі ўсплёск,
Адна знаёмая ўзлятае —
Выпадак ці касмічны лёс? —
Яна мая,
Яна пустая.

Як знак пытання паміж зор
Плач у бясконцасці згубіўся:
Ці я даўным-даўно памёр,
Ці я — яшчэ не нарадзіўся?..

* * *

Ты да мяне жывы прыйшоў у сне.
Не проста так, самотны час прабавіць.
Прыйшоў адтуль — адкрыць такое мне,
Чаго не знае чалавецтва памяць.
Чаго і з будучых вякоў не прынясе
Ніхто... І я да тайны быў гатовы,
Перад якой — нішто зямныя ўсе.
І ўсе нябесныя. Ды не пачуў я слова...
Не знаю, хто не даў табе сказаць.
І хто мяне будзіў, я не пабачыў.
Не дадзена жывому тое знаць,—
I ты мяне пашкадаваў, няйначай.

І засталася тайна
За той мяжой
Нямым пытаннем:
- Няўжо? Няўжо?..

* * *

Я хачу, каб народ мой мяне пачуў.
Я не вечнасці, я не славы,
Не бяссмерця сабе хачу,—
Я не маю на гэта права.

Я хачу праз міраж даляглядаў шкляных
З цьмянай мудрасцю сімвалістаў
І праз гімн перфакарты наступнікаў ix
Прабівацца крыніцай бруістай.

Я хачу, каб слова мае жыло,
Каб яно праз вякі праляцела,
Каб дзяржаве не ў сорам яно было,
Каб не ў вокладках пыльных мярцвела.

Каб далёкі нашчадак мяне разумеў
Без пасрэднікаў нудна-вучоных,
Каб не выкапнем стылым мой сказ бранзавеў
І не быў між дзівосаў пячорных.

Не хачу, каб гісторыя нас узяла
У прыклад іншым страшнай цаною,—
Я хачу, каб мова мая жыла
І жывы мой народ размаўляў ca мною.

СЛАВЕНІЯ

Вёска невялікая Славені
На зямлі, дзе Крупшчына мая,—
А якія выраслі карэнні:
За гарамі гор — Славені-я.

Без вучона-нудных канферэнцый
Па-сяброўску мы гартаем час,
І гавораць нам браты-славенцы:
— Мы сюды прыйшлі адтуль — ад вас.

Там пачатак наш і наш пракорань,
А вось тут радзіму набылі...
Што вяло — бяда ці непакора?..—
Памяць не згубілася ў быллі.

Развялі дарогі нас па свеце,
Ды ў Славенях i ў Славеніі
Вольны дух не згас у ліхалецці —
Пушчай партызаяскаю звініць!

І нашчадкам Габсбургаў давалі
Мы наказ агнём — на ўсе вякі,
Каб выпадкам не пазабывалі:
Мы — браты, не проста землякі.

Слухаю гамонку, чую мову —
І лагодзіць сэрца крэўны гук.
Сёння я — славенец напалову,
Сёння сын балот — гарам сябрук!

Роднасці святое пастаянства,
Сіла — на зямлі і пад зямлёй,—
Гэта «я» на карані славянства —
Завязь бессмяротнасці маёй.

КАЛЯДНАЯ ПЕСНЯ У ПЯЧОРЫ

Ні сёння, ні заўтра, ні ўчора,—
Згубіўся знявераны час.
Калядная песня ў пячоры
На неба узводзіла нас.

«Адкуль вы і хто вы, дзяўчаты?» —
Пытаўся каменны дракон.
А тыя нібыта на свята
Стаялі ля светлых вакон.