Васіль Зуёнак - Лета трывожных дажджоў

Калі палкоўніца-дзяжа
З палка на печ залазіць,
Каб у цяпле, як на дражджах,
Хлеб вырас пышным князем...

Красуе жыта. На ўмалот
Жыве мая надзея.
І сонца цераз поле ўброд
Ідзе — і маладзее!

МАЙСТЭРНЯ

Казаў бяседзе шумнай хітравата,
З іскрынкай у вачах на самым дне:
— Пайду я, хлопцы, нешта цяжкавата
На сэрцы сёння,— то прабачце мне...

А хлопцы ўсё па-свойму разумелі,
Як ні хаваў ён той абманны крок,
Што прагне не да лекара па зелле,
А во сюды,— і дзверы на замок!

О то — бяседа!.. І жыццё птушкай
Раскручваецца зноўку ў маладосць:
Купала, і Міхоэлс, і Дзядзюшка...
А сам ён тут — як быццам толькі госць.

Прыйшоў паслухаць, пасядзець маўкліва
У гэтай ім жа створанай сям'і
І падзівіцца: як ляцяць імкліва
Зямныя дні — хутчэй самой зямлі.

Куды яны спяшаюцца, навошта?..
Яшчэ цяпло сяброўскіх рук жыве
На гэтай далані, і зорнай поштай
Яшчэ іх думы шэпчуцца ў траве,—

А ўжо няма, даўно няма іх побач.
Вось толькі тут сышліся пад страхой:
Хто збег ад славы, хто з прычын асобых —
Схавацца ад нявыкруткі ліхой.

Філосафам, паэтам і героям —
Усім прытулак даў мастак Заір.
А збоку падазронасцю былою
Усіх пасе былы наш правадыр...

Вось тут яны — жывыя, а не цені,
Пакуль да іх спяшаецца мастак:
На стэлажах — нібы на авансцэпе,
І слоў няма аб спаленых мастах.

Паслухай, майстра, i ўзлятай па крылах
Да сфер, дзе вечна ззяюць іх агні,—
Яшчэ не ўсё ў душы адгаманіла —
І гліну бог узнёс на далані.

І наступае першы дзень тварэння
У эпоху з лесам атамнай слаты,—
І прарастае з гліны азарэнне,
І чыйсьці голас чуцен з нематы.

* * *

Час працуе без чарнавікоў:
Што было — не паправіш, як дзею на сцэне...
Не вярнуцца ніколі ў дзяцінства ізноў.
Пахаваліся душы за бетонныя сцены —
І не ўмаіш гадоў сухастойны парадак.
А таму, можа, сёння ўсю мудрасць вякоў
Спрасаваную ў кнігах таўсценных,
Перацягне адзінае слова спагады
Чалавеку ў бядзе — адзінока-страшэннай
Між мільярдаў зямлян-землякоў...

* * *

Адгучалі, як рыфмы, авансы авацый,
Замятае вясну залаты лістапад.
Паэтэсе карцела дзяўчынкай здавацца,—
А дзяўчынцы... пад шэсцьдзесят.

Як шкадую цябе я і як разумею:
Цяжка ліру здаваць у запас.
Я i сам перад гэтым парогам нямею:
Як да прозы асенняй ісці на напас?

Той — абложнай, зануднай, сквалыжнай,
Дзе адвесніўся выраяў радасны шум,
Дзе штодня непазбежней, цяжэй i ўсё ніжай
Неба падае на душу.

І, здаецца, без яўнай на тое прычыны
Ўсё часцей і часцей азіраемся мы:
Гэта хто адыходзіць, якая дзяўчынка —
Прадчуваннем завейнай i сцюжнай зімы?..

* * *

Цыганка з мікрафонам у руцэ,
Як рыбка ў прахімічанай рацэ.
Як рыбка залатая
У нераце прагрэсу.
Падолік узлятае
З нейлонным інтарэсам.
І рытмы выбівае не абцас,
А кантрабас, узяты на папас:
З іржаннем электронным,
Абменены ці ўкрадзены,
На кірмашы каронным
Пакуль што не прададзены,—
Адно ці зможа гэты блудны конь
З душы цыганскай выкрасаць агонь?
Шнур мікрафонны туга
Спятляў і дух, і цела,
І не ўзмахнеш, як пугай,
Каб свіснула з прыстрэлам.
Павысушыў юпітэр і размёў
І золкую pacy, і дым кастроў.
І ўжо ў гітару точыцца
Чужы прыпеў з падгаўкам.
Як спутаныя, топчуцца
І песня, і цыганка.
Ах, рыбцы б той ды ў чыстую раку!..
А мікрафон трымае за руку.

ЖАНЧЫНА

Табе — пракляцце, і табе — хвала,
Табе — вар'яцтва і цвярозы розум,
А ты ўсё тая ж — як вякоў імгла,
Як летуценнай будучыні роздым.

Жыццё i смерць — i паміж імі ты:
Імгненне шчасця і сусветны холад.
Яшчэ ніхто — ні грэшнік, ні святы
Нe разарваў твайго сакрэту кола.

Шпурнеш у пекла ці адкрыеш рай
Тваё каханне таямніцай будзе,
Як той, нікім не разгаданы, край,
Куды навечна адыходзяць людзі.

* * *

Вызначаецца мора
Не вадой — берагамі,
А жыццё існуе
У бязмежжы кахання.
Дні твае i мае —
Як бяссмерця дыханне:
Свет нанова мы створым
I станем багамі!

* * *