Васіль Зуёнак: Лета трывожных дажджоў

Вечар шостага жніўня.
Наш парог у трыццаты год.
Дождж лятункам тужлівым
Ападае на сад, агарод.
Ацяжэлае лісце
Да мяне — праз маўчання мяжу —
Зноў нясе, як у юным «калісьці»,
Словы тыя, што сёння скажу.
Толькі ты ці пачуеш?
За сцяной адзіноты маёй
Перастылыя вёрсты начуюць,
Што пабеглі ўслед за табой.
Я гукаю. I ты адгукніся.
Побач стань, суцеш, абагрэй...
Шэры плашч з перамоклым крыссем
Моўчкі скінула ноч ля дзвярэй.
Субяседніка і вяшчуння —
Чую твой асцярожны крок,
Толькі знацца з табой не хачу я.
Я не веру ў твой чорны змрок.
Веру я: перамелецца скруха,
Зорка ўспыхне праз хмар насланнё.
Слухай, любая,— чуеш? — слухай
Гэтай ноччу дыханне мае.

06.08.88, Лысая гара

ЛІПЕНЬСКІ ГРОМ I ЛІВЕНЬ

Аддаю табе ліпеньскі гром,
Перапоўнены летняй задухай,
Што сп'янела ідзе напралом,—
Не ўцякай, пачакай, паслухай.

Падары, прашу, наўзамен
Мне шапоткі ліпеньскі лівень,
Што цябе ад грудзей да кален
Перакрэсліць туманнасцю ліній..

* * *

Я так непазбыўна спазнаў,
Навошта бывае жыццё...
І памяці баразна,
І стылае небыццё,

Касмічны попел зямлі,
І руйнаванне нябёс,—
Як вечнасці знакі сплылі,
Якіх не крануўся мой лёс.

Нічога не скажуць яны,
І нечага мне ім сказаць:
Адны над сусветам відны
Усмешка твая і сляза.

Згубіўшы аднойчы цябе,
Пра іншых спяваць ці змагу?
Як хлеб на вясновай сяўбе,
Апошні ўспамін берагу.

Нябёсы, зямля, небыццё...
Усе яны — толькі БЫЛІ.
А я — застаюся. 3 жыццём —
З усмешкай-слязой па зямлі.

* * *

Яшчэ схіляецца ў журбе
Надзея блізкіх і гаротных,
Яшчэ не кожны сам сабе
Сказаў аб страшным, беззваротным,

А ўжо над ім шуміць трава,
Плыве размытай акварэллю...
Якія вусны цалаваў!
Якія зоры адгарэлі!..

* * *

Толькі ўспыхнуць у полі
Рабацінкі праталін —
Б'ецца вырай у сэрца,
Як агонь навясны:
Салаўіная рэчка,
Салаўіны світанак,
Салаўіная памяць вясны...

Ды акно майго лёсу
Наглуха зачынена
З той зімы —
Акно заінелай турмы.
А турма — мая,
Не айчынная,
І за краты тут шлях прамы.

Тут не ходзяць з верай пазычанай,
Тут свой храм і свая турма.
У каханні, як у язычніцтве:
Адзінага бога няма.

Ці гудуць завірухі, ці плачуць адлігі
Тут у кожнага свой жаданы парог:
Колькі вернікаў —
Столькі рэлігій,
І свой —
У кожнага —
Бог.

Я прашу,
Я вымольваю літасці:
Адчыніся, акно, насустрач вясне!
Толькі бог чужы са мною не лічыцца,
А свайго не будзе ў мяне!..

Дагараюць у полі
Рабацінкі праталін,
Выбягаюць пралескі
На ўзмежак лясны...
Салаўіная рэчка,
Салаўіны світанак,
Салаўіная памяць вясны...

* * *

Такой парой,
Калі, як цень снягоў,
На баравінах
Ландыш выпадае,
Калі вясна
Чакае і гукае,
Калі зязюля
Вечнасць абяцае
І дрозд
Ад песні
Галаву губляе,—
Мы ў лес пайшлі —
У май, нібыта ў рай...
Пайшлі,
А ці вярнуліся —
Не знаю.

* * *

З наіўнасцю трывожнай
Перад хвілінай кожнай —
Апошняй-разапошняй,—
Нібы дзіця, стаю:
Хай здрада ў пышным бляску
Аддам жыццё за казку,
А паўжыцця — за ласку.
Адзіную. Тваю.

ТАК ДАЛЁКА…

Азірнуцца не страшна
І не страшна вясны:
Так далёка ўсе нашы
Летуценныя сны.
Больш з зямлёю паглумнай
Неба нам не звязаць,—
I не страшна падумаць,
I не страшна сказаць:
Што цаною расстання —
Там, дзе часу сляды,—
Застаецца каханне
І вясна — назаўжды.
І нішто не патушыць
Нябёсаў узор,
Дзе мы крыламі птушак
Кранаемся зор.

* * *

Храбрасць, смеласць, мужнасць, адвага,
Непахіснасць, рашучасць…
Няўжо
Не мужчыны стаялі пад сцягам
На ахове сваіх рубяжоў?
І няўжо но яны ў паходы,
А жанчыны ішлі? Бо наўрад
Сталі словы жаночага роду
Ў гэты рад проста так — на парад...
Выпадковасць? Няхай выпадковасць...
На мінулым нейкіх замкоў,
Што трымаюць сэнс патаемны
У кожным слове — загадкай вякоў.
Як гісторыю не падцікоўвай —
Ёсць схаваны стагоддзямі свет.
Выпадковасць? Няхай выпадковасць —
Можа, ў ёй найвялікшы сакрэт.
Бог прыдумаў ход геніяльны —
Як у шахматах Карпаў ці Таль:
Быў Адам фігуркай глінянай
І застаўся ёю амаль...
А астатняе ўсё ад жанчыны —
І задумы, і кожны ход...
Ёсць на свеце ўсяму прычыны.
Ёсць? А раптам наадварот?
Помста, злосць, крывадушнасць, здрада..
Хопіць, хопіць — аж вусны звяло,—
Зноў спіхнуць на таемны выпадак
Ці згадзіцца: «Было ўсё, было...»?
Сэрцу вусцішна і няўтульна,
Розум холадам набрыняў...
Як ратунак словы прытульваю:
Чысціня, цеплыня, дабрыня.
І надзея, і радасць, і памяць
Той вясны, што нам крылы дала,
Толькі тут. І нішто не спаліць
Гэту вечнасць, якой Ты была.
Ты са мною — і свет не загіне.
Да грудзей прыпаду галавой —
Не багіня, а берагіня,
Абярэжніца, бераг мой.