Наталья Арсеньева - Пад сінім небам

Пасярэдзіне князевы хорам стаяў
І вузорамі дзіўнымі, золатам зьзяў.
Званы хваляй нясьліся з высокіх званіц,
Нібы краскі у полі ці бліск зараніц —
Так гарэлі агнямі апраткі людзёў,
Што па вулках да князя йшлі з розных бакоў…

І калі я спытаўся, праходзячы там:
“Ці ўжо многа гадоў гэтым вулкам, сьцянам?”
Адказаў мне адзін з гордым бліскам вачэй:
— “Вечна быў ён, наш горад, за ўсё прыгажэй!”

Час ішоў, ішлі гады,
Я ізноў, прышоў туды.

Ўсё прапала… I хорам, званьніцы, равы,
Ўсё прапала і толькі лугі ды палі
Я убачыў бяз конца, бяз краю ўдалі,
Асыпаныя ласкаю косаў-вагнёў,
Што нас будуць ласкаць яшчэ сотні гадоў…
Лёгкі ветрык да ног пахіляў мне траву,
Вочкі сініх званочкаў глядзелі ўгару,
Там — стакраткі бялелі густою сьцяной,
Гудзеў бас залацістых сярдзітых шмялёў,
Там — сінелі бы неба вясной, васількі,
Ды круцілісь над краскамі іх матылькі.
Захацеў я разьведаць, дзе горад стары,
Як даўно у траве ад вячэрняй зары
Толькі краскі шапочуць адны між сабой,
Заварожаны ночнай таемнай цішой.

Сьцеп маўчаў… Толькі ветрык, што твар мне ласкаў,
Адлятаючы ўдаль, ледзьве чутна сказаў:
– “Як даўно тут няма ні людзей, ні дарог,
Як даўно тут палі, — знае вечнасьць, ды бог!”

Час ішоў, ішлі гады,
Я ізноў, прыйшоў туды…

Абярнулісь палі ў цёмны лес векавы,
Дзе галінкі нібы-то скляпеньне сплялі,
Дзе зялёныя мхі заляглі пеляной,
Чырванелі суніцы пад стромкай сасной,
Дзе вяршыны дубоў заглядалі ў блакіт,
Над стаўком пахілялася вецьце ракіт,
Дзе русалкі ўноч косы часалі свае,
Дзе пясьняр-салавей вітаў песьняй мяне.

Я сказаў шэрым птушкам, прысеўшы на мхі,
– “Вы скажэце, даўно тутка бор стаў глухі?”
– “Мы ня скажам, зь бярозаў сплылі галасы!
Бо за вечнасьць старэйшыя, нашы лясы!”

Час ішоў, ішлі гады,
Я ізноў, прышоў туды.

Срэбра хваляў спакойных, бы люстра лягло,
Пакрываючы сосны, і хвойкі, і ўсё.
Каля берагу плесьня вяночкам ішла,
А далей без канца ўдаль, ушыркі, ўбакі,
Шалясьцелі сьцяблы нягустой асакі,
Ды блішчэла, іскрылася ў сонцы вада.

У прыбярэжных заросьлях, у чоўне старым
Рыбака я убачыў з начыньнем сваім.
У пляцёнай кашолцы ўжо білісь аб дно
Шмат сярэбраных рыбак, — дабыча яго.
Падыйшоў я бліжэй і спытаўся: “скажы,
Ці даўно ужо возера бачыш тут ты?”

Аглядзеўся стары, усьмяхнуўся чагось:
— “Яно вечна было, як і сёньнейка ёсь!”

Час ішой, ішлі гады,
Я ізноў, прыйшоў туды.

Замест хваляў ціхіх зь пены белай каймой
Я убачыў балоты зь іржавай вадой…
Пуста, глуха і нудна… Ні дрэўца ўдалі,
То — балоты, вада, то — пяскі ды пяскі…

Хмарны дзень мне у вочы маркотна глядзеў,
Казкі травам пажоўклым казаці ня сьмеў.
Верас ссушаны, — й той свае краскі хаваў,
Толькі вецер над мейсцам праклятым стагнаў.

Я прыслухаўся к жаласным стогнам яго
I пачуў ў іх адказ на пытаньне сваё:
– “У гэтым краю балоты, вада ды пяскі
Заляглі з утварэньня Прадвечным зямлі!”

Час ішоў, ішлі гады,
Я ізноў прышоў туды.

І спаткаў я на месцы балотаў глухіх
Зноў прыгожае места… Шмат вулак крывых
Там з шырокімі, сьветлымі сетку плялі,
Белых хорамаў цені на хвалі ляглі
Ціхаводнай ракі, што празь места плыла,
Аб ім славу далёка па сьвеце нясла.

Закрычаў я тады: “дзе палі, дзе лясы,
Люстра возера, мгла між пяскоў паласы?
Дзе усё?” І пачуў я спакойна адказ:
— “Горад наш быў і ёсьць, што пытаешся нас?”

Хай ідуць вякі, гады,
Я ізноў прыду туды…

Не ўцячы ад тугі. (Залацістыя сеці
ясны вечар накінуў на нівы й лугі.)
Затрымаліся, ў вышу ня хочуць ляцеці
мае думкі крылатыя, дзеці тугі.

Жаль чагосьці, чаго? (Сіняватыя сьцені
праз дарогу ляглі, і сьцямнела ў лагох.)
Абудзіліся казкі душы — летуценьні,
штось шапочуць, і надзяць, і плачуць, чаго?

Нешта ў сэрцы расьце… (Па-над срэбрам абпокаў
моўчкі ўзьняў маладзік свой заплаканы твар.)
Яшчэ момант… і рыне паводкай шырокай
мая песьня — натхненьне, жыцьця майго чар!

Завець мяне сіняе неба,
Завець мяне вольны прастор,
Дзе месяц між хмарак гуляець,
Дзе вочы празрыстыя зьзяюць
Нясьмелых сярэбраных зор.