Наталья Арсеньева - Пад сінім небам

Долі пайшла б паляваць далёка
я для зямліцы, што сьпіць без прасьвету,
і разьліла б, як сягнуць можа вока,
шчасьце над белым, асьнежаным сьветам.

Ураньні зімовае сонца нясьмела
На рожавым небе прыгожа ўзыйшло.
Як быццам чагосьці стыдалась яно,
Калі зь небясоў на зямельку глядзела.

Пад гэтым паглядам у белых палёх,
Рассыпаўшысь, іскры ў сьнягу зазіялі,
А вольхі, дык тыя у шкло пазіралі
Замерзшых стаўкоў, што схаваны ў кустох,
На вокнах вузоры вагнём заігралі, —
I ўсё гэта толькі ад сонца лучоў!

Ці ў жыцьці ня гэтак нярадасных днёў
Трывогі пад сонца паглядам прапалі?
Ці праўда, што плакаць ня хоцацца ўжо,
Што сэрца сагрэўшы надзеяй адною,
Ты ціха сьмяешся з марознай зімою,
Зь сьнягамі, што твораць яе прыгаство?!

Эх, круцецесь, сьняжынкі, круцецесь
Над пакорнай, маўклівай зямлёй.
Прыласкайце яе, прытулецесь
Да палёў, агалёных зімой.

Лес, шляхі, ручаі, што сьціхаюць,
Абвяжэце парчой сьнегавой,
Толькі гляньце — усе вас чакаюць:
Не шапочуць лісты між сабой.

Не глядзіцца у лужынкі сонца
I ня жаляцца вольхі яму,
А з марозу гараць валаконцы
Павучыньня ў заціхшым гаю.

Гляньце, гляньце, як хвоі хінуцца,
Як маркоцен рад тонкіх асін —
Толькі грозьдзі парой зварухнуцца
Счырванеўшых у садзе рабін.

Над лясамі, над цэлай зямлёю,
Эх, круцецесь, сьняжынкі, барджэй!
Абагрэйце іх ласкай сваёю,
На душы, можа, стане лягчэй…

Сьнег падаў зь неба іскрынкамі зор…
Ён крыў зямлю карункаў дыванамі.
Ледзь вецер шапацеў між голымі клянамі
і зноў ляцеў туды, дзе сьніў прастор,

ды пасам зубчастым сінеўся бор
над анямелымі даўно палямі,
што скутыя ляжалі маразамі,
адпачываючы ад летніх змор.

Адпачывала ўсё — і лес, і поле,
і неба глыбіня… Ды не людская доля.
Людская доля бо — усьцяж цярпець,
шукаць чагось зь няўтомнаю тугою,
глядзець на крыўды, зло… і летуцець
аб соладзі нязнанай супакою.

Любяць людзі прыгожыя песьні,
любяць сумныя гукі жалейкі,
як пагодныя дні напрадвесьні,
як раздольле, як сьпеў салавейкі.

Любяць казкі аб дзеях мінулых,
аб жыцьці сваіх продкаў свабодных,
аб гушчарных бароў шумах-гулах,
аб прадоннасьці рэк мнагаводных.

Любяць песьні аб славе, аб долі,
аб асілках вялікіх, магутных,
аб братох, што каналі ў няволі,
аб часінах старонкі пакутных.

Не было запраўды мо нічога,
мо і песьні і казкі мінучы, —
чуе сэрца ў іх гукі былога,
а душа уздыхае балюча.

Тыя ўздыхі мо ветрык падхопіць,
панясе і разьвее у полі…
А калі ён сканае паволі,
калі ў хмарах бліск сонца утопіць

і туман папаўзе над лясамі,
над асінаў сям'ёй палахлівай,
над зялёнай нясьпелаю нівай
дарагімі, маўляў, паясамі,

калі ноч запануе усюды,
калі выпаўзуць ночныя чары,
духі-сьцені агорнуць абшары,
сны сплятуцца, сны-мары і цуды,

калі смутныя ночныя гукі
паліюцца з-за хваляў туману
на глухую лясную паляну
і замрэ ўсё ад дзіўнае мукі,

як жыцьцё прыабернецца казкай,
калі з казкаю сэрца зьліецца, —
мо старое ў душы страпянецца
і прывабіць нязьведанай ласкай?

Явай стануцца гожыя песьні,
явай стануцца гукі жалейкі,
сьветлай явай, як дні напрадвесьні,
як раздольле, як сьпеў салавейкі.

Мэта жыцьця,
кажуць людзі бязь сілы,
мэта жыцьця — дачакацца магілы.
Як пражывеш ты, сумленна ці не,
ці ня ўсё роўна, — бо сьмерць не міне.
Мэта жыцьця,
кажуць поўныя сілы,
з доляй змагацца да самай магілы,
веры ня траціць і страху ня мець,
сьмела байцамі памерці, згарэць.
Мэта жыцьця, яшчэ кажуць,
ня йрвацца
ў неба, а толькі зямлі прыглядацца.
Зьведаць грахі ўсе, ўсяго спрабаваць,
каб ня так горка было паміраць.
Мэта жыцьця, ўрэшце кажуць,
хавацца
з сэрцам ад смутку, зь сьлязіма ня знацца.
Думкі аб праўдзе? Дурное — і ўсё!
Мэта жыцьця — захаваць жыцьцё!

Клічуць вечарам зоры ў сусьвету прасторы…
Поўны нейкае зморы ці прыгноблены, хворы —
не ідзе чалавек…