Наталья Арсеньева: Пад сінім небам

Ночкай месяц варожа так прынадна, прыгожа…
Гэй, паслухаеш, можа, кінеш жыцьце, нябожа?
Не, ня йдзе чалавек…

Не, ня йдзе, хоць паволі сэрцам рвецца да волі,
штодня нудзіцца болей — і жыве мімаволі,
несьвядома амаль,

Хоць да самага раньня лёс ягоны — змаганьне,
сумаваньне па шчасьці ці па долю сяганьне,
неакрэсьлены жаль…

Шчасьце — як сонца: маленькая хмарка
пройдзе па небе ціхім сярод дня, —
сонца ўжо сьвеціць так жутла, няярка,
момант — і сонца няма.

Шчасьце — як вішняў вясьняныя краскі:
вецер павее, заплача вясна, —
сыплюцца сьнегам на дол яны гразкі,
момант — і красак няма.

Шчасьце — як сьветлыя, ясныя мары:
рэзкае слова, заўвага адна, —
і дагараюць яны у пажары,
момант — і мараў няма.

Мая душа ад скраю і да дна
наліта сьветлай нейкай сілай.
Мне ўсё здаецца ясным, мілым:
і неба сіняе, і хвалі тумана,
і ніў далечыня, і залатыя клёны,
і хвояў баравых убор чорна-зялёны.
Здаецца, шчасьце дзесь каля мяне, так блізка,
здаецца, я магу узяць яго рукой.
Ды не сягну… Вось так, як над ракой
схінаюцца гальлём вярбіны нізка, нізка,
а ўсё ня здолеюць напіцца тэй вады,
што надзіць іх і дні, і тыдні, і гады.

Чаму у сім жыцьці нямілым
Няпраўда, дзе вокам ня кінь,
Чаму адным славу і сілу
I шчасьце жыцьцё аддзяліла,
Другім — толькі гора, хоць згінь
Чаму гэта ў полі няроўна
Пад сонейкам краскі цьвітуць?
Чаму адны вабяць чароўна
Сваім хараством нявыслоўным,
Другія, схаваўшысь, растуць?
Ніхто й ня шукае іх, сьпячых
Між мяккай шаўковай травы,
Ім ласкаў шкадуе гарачых
I сонца і вецер, што плача,
Над імі ў васеньнія дні.
Чаму нават ніваў палоскі
Няроўна на сонца глядзяць?
Чаму адны ліпкі, бярозкі
Шумяць, шэлясьцяць каля вёскі,
Другія ў гушчары маўчаць?
Чаму гэта ясныя зоры
Парознаму ў небе блішчаць:
Рассыпаўшысь дзесьці ў прасторы,
Адны ткуць са срэбра вузоры,
Другія — дык ледзьве гараць?
Чаму адна песьня аб долі,
Аб шчасьці прыгожым пяець,
Другая, губляючы ў полі
Свае пералівы — ніколі
Да шчасьця душу не завець?
Чаму ёсьць няроўнае гора
На сьвеце халодным, благім?
Адно — забываецца скора,
Другое, — глухое, як мора,
Ўвесь час раніць смуткам сваім?
Чаму адны вечна працуюць,
Іх век — няпрыхільная ноч,
Другія — жыцьцё ўсё сьвяткуюць,
Іх сны і надзеі гадуюць,
А гора — хаваецца проч!
Чаму штось вялікае доля
Стварыць наказала адным,
Іх знаюць і шчасьце, і воля…
Другіх — няпрыметна ніколі.
Пакрыўджаных богам самым?
Ня ім клікаць, цёмным і кволым,
Да новага жыцьця людзёў:
Ніхто й не пачуець іх мовы,
А вецер разьвеець іх словы
Між сіняй імглы небясоў.
Чаму? Мо’ няроўна вясною
Для ўсіх зьзяе сонца зь нябес?
Мо’ толькі для моцных душою
Вясна луг акрыла травою
I сьвежай зяленінай лес?
Не, ласкі свае падзяліла
Нам сонейка роўна… Усё
Праменьнямі густа пакрыла
І толькі у сьвеце нямілым —
Няпраўда, і зьдзекі, і зло…

Калі людзі пакрыўдзяць цябе,
калі хочацца плакаць, маліцца, —
ты ідзі вузкай сьцежкай у лес,
там так лёгка на крыўды забыцца!
Быццам прыйдзеш ты ў хорам дзіўны,
дзе няма ані сьлёз, ні маны,
дзе пачуеш у шэптах лісьця:
«Ты даруй неразумным, як я…»
I адыдзе туга, шугане
ў вышыню, бы ўстрывожаны рой.
Зразумееш, што ўсё праміне
у жыцьці, нават гора зь бядой…

Выйдзі ўночы у чыстае поле
I зьлічы ў небе сьвечачкі зор…
Не зьлічыць іх ніколі, ніколі,
Бо ўсё болей іх знойдзеш і болей,
Асыпаючых з Божае волі
Неабсяжны нябесны прастор.

Выйдзі ўраньні на бераг лясісты
Адбіваючых сонца вазёр,
I знайдзі у іх хвалях празрыстых
Хмарак будучых пыл сэрабрысты
Ці жамчуг дробных кропляў расістых,
Іх — ня знойдзеш у хвалях вазёр…

Выйдзі ўдзень ты у гай нерухомы
I услухайся ў шэпты галін.
Сум пачуеш у ім ты знаёмы.
Дык скажы, чаму гай той зялёны
Такі сумны, лістоў жа мільёны
Плачуць, плачуць усе, як адзін?

Выйдзі ўвечары к ніве нясьпелай
I зірні на чырвоны заход.
I душой папрабуй ты збалелай
Разгадаць, скуль той ветрык нясьмелы,
Нівы, неба, дым хмарачак белы,
Тыя самыя з года у год.

Скуль усё: ўночы смутныя зоры,
Ўраньні золата сонцавых кос,
Ўдзень ціхія лясоў разгаворы,
На заходзе — хмар яркае мора,
А ў душы вечна дзіўнае гора,
Горкі смутак нявылітых сьлёз?