Янка Купала: Шляхам жыцьця

На канцы стала Твардоўскі
Сеў, патпёрся, выпнуў бруха,
I крычыць на чым сьвет боскі,
I усяк туманіць юха.

Салдату, ўдаваў што зуха,
Ўсіх ён лае, разганяе,—
Сьвіснуў шабляй каля вуха,
Ужо с салдата зайца мае.

Старшыне, што місу з мясам
Паражніў з вялікім смакам,
Пырснуў квасам і тым часам
Старшыню зрабіў сабакам.

Пстрык! шаўца у нос кароткі,
Тры да лба прыткнуў краночкі,
Цмокнуў цмок, і гданьскай водкі
Сы лба вытачыў паўбочкі.

Тут, як водку піў с келіха,
У келіху сьвіст зрабіўся;
Глядзь на дно — Гэй, што за ліха!
Ты чаго, кум, сюды ўбіўся?

На дне ў чарцэ бачыць — чорцік:
Чысты немец, знае ўвагу;
Пакланіўся і, як хорцік,
На падлогу дае цягу.

Скочыў, вырас на два локці,
Нос, як гачык — знаць, што не-людзь,
I савіные пазногці
На худых нагах віднеюць.

«А! Твардоўскі… як дуж, браце?!»
Так гаворэ і падходзе:
«Ці-ж ня хочэш нат пазнаці
Мафістофаля, дабродзей?

Там, пад Лысаю-Гарою,
Што душу нам атступаеш,
Патпісаўся ты крывёю,
А цяпер і ані дбаеш!

Надало-ж табе забыцца,
Што, як два мінуць гадочкі,
Меўся ў Рыме ты явіцца,
Каб цябе ўзяць за грахочкі.

Ўжо сыходзе год і сёмы,
I кантракт далей ня служэ,
А за чары, ой, даўно мы
Жджом цябе у пекле, дружэ.

Але хоць чэкаў я леты,
Помста ўрэшці даканана:
Рым завецца шынок гэты…
Кладу арышт на васпана».

Даць хацеў Твардоўскі цягу
На сказ гэтакі чартовы,
Але той злавіў за дзягу:
«А дзе, кажэ, гонар слова?»

Што рабіць? чэрта насьпела,
Схопе ў пекла тут, і годзе.
Дый Твардоўскі знае дзела,
I таму мазгі заводзе.

«Гэй, ты, чорце! глянуць зволь-ка
У кантракт, дзе пункты ўвідзіш,
Што як лет мінецца столька,
Па маю душу як прыдзеш,—

Буду права мець тры разы
Запрагчы цябе ў работу,—
Ты-ж найгоршые прыказы
Мусіш споўніць што да-ёты.

Глянь, над карчмай малеванне:
Конь грывясты, хвост, як вехаць;
Тут жывым нехай ён стане,
Мушу я на ём праехаць.

Біч с пяску скруці мне, бесе,
Каб каня меў чым пагнаці;
Хором выбудўй у лесе,
Каб было дзе папасаці.

Зруб стаўляй з зернят арэху,
Прыкажы знасіць іх раку,
Жыда пэйсамі лаць стрэху,
Места гонт — крый зернем маку.

Глянь, цьвячок такі прымерна:
Ў цаль — таўсты, даўгі—тры цалі;
Бі у кожна маку зерна
Па тры гэткіе ганталі».

Мафістофель духам скочэ,
Каня корме, пое, чысьце,
Біч даўгі са жвіру точэ,
А ўсё жыва і агнісьце.

Сеў Твардоўскі, выпнуў жылы,
Ўзяў за повад, кон здаровы,
Знай, трымайся што ёсьць сілы,
Аж тут зірк: палац гатовы.

«Так, так! выйграў, пане бісе;
Ды работа жджэ другая:
Ты скупайся ў гэтай місе—
Толькі ў ёй вода сьвятая».

Чорт спужаўся, ўвесь сагнуўся,
Пот яго сьцюдзёны крые;
Усё-ж, пан кажэ — слуга мусе,
Чорт скупаўся аж па шыю.

Потым выскачыў, як з жару,
I Твардоўскаго зноў страшэ:
«Я цяжкую вынес кару,
Але й ты у моцы нашай».

«Раз ешчэ—і будзе квіта—
Па кантракту ёсьць нагонка…
Глянь, вун баба каля сіта,
Гэта, чорце, мая жонка.

Я на год у Вэльзабуба
За цябе жыць астануся,
А праз той час мая люба
Жыць с табой, як з мужэм, мусе.

Службу, любасьць, шанаванне
Хай ёй вашэ прысягае,
Зломіш хоць адно заданне—
Уся умова прападае».

Што той кажэ, чорт пільнуе,
Вокам кідае на самку,
Быццам бачыць, быццам чуе,
І збліжаецца пад клямку.

А Твардоўскі пры ім сучэ,
Быццам гнецца, а ўсё бачэ;
Скочыў дзюркай чорт ат ключа,
I дагэтуль недзе скачэ.

С-пад прысад агарода бледны ўбег ваевода
У палац свой са злосьцю й трывогай;
Дзе ў бакоўку дзьвер — стануў, у пасьцель жонкі глянуў,
Глянуў там і не ўбачыў нікога.

У дол патупіўшы вочы, ўвесь дрыжыць, штось мармочэ,
Вусы тузае, думае дзіка;
Адышоў ат пасьцелі, жутка зрэнкамі стрэліў,
Казакй ту-ж Навума паклікаў.

Гэй, казачэ, ты, хаме! Што у садзе пры браме
Ні сабакі німа, ані стражы?!
Браць мне торбу барсучу і янчарку гайдучу,
С цьвека стрэльбу цягні мне ураз-жэ!