Янка Купала - Шляхам жыцьця

Цьфу! Каб ты ўсё пайшло тут прахам!
Ну, і галоцяць людзі лес:
Па сук і то з вялікім страхам
На хвойку чуць я, чуць узлез.
Яшчэ паўгода, год і будзе
Без блыску вогнішча начлег;
Не раз, не два хтось блудам зблудзе
Усякай погані на смех.

Вось вам дубец лазы лазою!
З карэння выдзер, як ё, ўсю;
Змарыўся, змогся, чуць устою.
Каб толькі выкрасіць агню.
Хай блысне полымя пад неба, —
Пара манаткі абсушыць…
Я падыду па торбу з хлебам,
А вы вазьміцесь распаліць…

Я рад бы славы даказаці,
Дый сваю губку замачыў.

А я свой недзе цыр затраціў, —
Даўно і люлькі не курыў.

Ну, добра! Зараз я вярнуся, —
Запаланее мігам лом:
Сярнічак мне дала Кастуся,
Ў мяне яны тут с капшуком.

Садзіся, ваша, адпачынем!
Напэўне, спорна умахаў?
Дарожка — хай яна загіне:
Карэння столькі і канаў!
Дух чалавеку ўпрост выймае,
Не чуеш костачкі аднэй…
Садзіся, ваша, вось дзе з краю,
Ног зацяганых пажалей.

О, дзякуй, дзякуй, чалавеча!
Я рад спачынку; балазе,
К таму сказаць, і акалечыў
Свой большы палец на назе.

Як неяк холадна на свеце,
Хоць май даўно ўжо на двары.
Але, але, дзе наш той трэці?
Няўжо ўсё хлеб яшчэ бярэ?..

А вось і я прыйшоў нарэшце!
Крыху задлякаўся з канём…
Агоньчык толечы развесці, —
А там закусім, аддыхнём.

Запалім… А! Вось і навука!
Што гэта значыла б такі?
Другую маем закаклюку:
Мае замоклі сярнікі.
Не дам нічога з імі рады;
Ў пацёмку трэба папасаць.
Вось непашанціла, дапраўды!
Ці ж думаў хто так прападаць?!

Э, плюнь, суседзе, на ўсё гэта, —
Каб нам такой бяды павек!
Сцюдзёна, цёмна, ды ўсё ж лета —
Не счэз ніводзін чалавек.
А можа хто яшчэ над'едзе
І зніме гэты клопат з нас?
Дый першыня, ці што, суседзе,
Ў дарозе мець такі папас…

Мо помніш леташнюю восень:
Ўвесь свет быў глух і дзік, і пуст;
Шум не сціхае гонкіх сосен,
Здаецца, плача кожны куст.
Здаецца, пеклава вяселле
Ўзнялося, круціцца, сапе;
Ні блыску зорак, ні прыселля,
Конь толькі пудзіцца, храпе.
Цурком дождж льецца, як із луба;
Скаголе вецер, як той звер,
А мы пад хвойкамі, аж люба,
Начлег спраўляем, як цяпер.

Пастой, суседзе! нешта чую:
Як быццам фыркнуў мой гняды…
Кром нас ніхто тут не начуе, —
Каб не набраціся бяды?!

Сядзіце вы, а я падскочу
І кіну вокам на вазы:
Мо сена хто наскубсці хоча, —
Вось шэльме дам, дык дам лазы.

А каб цябе паляруш мучыў!
Чуць-чуць не вывярнуў нагу…
На сук на самы неяк лучыў.
Ну, ўжо гатова, ўжо бягу.

Вось вам і злодзея на рукі
На вашы гэтака здаю…
Не многа меў я з ім дакукі,
Пачуў ён сілу, знаць, маю.
У спрэчку доўгую не ўходзіў:
Пайшоў, куды сказаў яму.

Пакінь плясаці! Я вам не злодзей,
І лаяць так няма чаму.
Я гэткі самы падарожны,
Як вось і вы, мае людцы;
Закінуць тое толькі можна:
Я без каня, а з коньмі вы.
Але, як вы, шукаў начлегу, —
Яго між вамі думаў мець,
Дый не туды, як бачу, ўехаў.
За блуд прыходзіцца жалець.

А як васана нам пазнаці,
Што, як сюды ішоў, не меў
Нічога злога даканаці,
Што нават думаць не пасмеў?..

А праўду, праўду сват гавора,
Мы тое скажам усе тры:
Куды ідзеш? Дзе быў учора?
Што ты за штука?

Гавары!

На рукі гляньце з мазалямі,
Грудзям прыгледзьцеся худым,
І кій, і торба за плячамі
Найлепей скажуць аб усім.
З гразёй не будзеце мешаці,
Далей адпусціце ісці…
І вас чакаюць дзеткі ў хаце
І вы бяспутнікі ў жыцці!
Вось, лепш асвецім гэту кнею —
Святлку з нас пэўна ўсякі рад…
Я гаварыці казкі ўмею,
І песень так жа ўмею шмат.