Янка Купала: Шляхам жыцьця

…………………………

Іду… Куды ісці сягоння?
Аднэй няма, а шмат дарог…
Адлогам родныя спяць гоні,
Іржа на вышлках есць нарог.
На траме ўверчана анучай
Ляжыць няклеплена каса;
На сцежках мох расце калючы,
На ім — чырвоная раса.
Руцэ народная набіваюць
Плугі чужыя мазалі,
Чужыя коні папасаюць
На абезволеннай зямлі.
Йдуць песні, казкі ў дамавіну;
Якія дзед спяваў складаў;
Свае жалейкі люд закінуў,
Чужым свісцёлкам месца даў.
Узносе пасынкам пакорным
Бяда цямнічныя муры
І сеткі путае праворна,
Чапае могілак крыжы.
Адно чуваць, як быццам штосьці,
З-пад сонных наспаў, з-за мяжы,
Дзе дрэмлюць прадзедавы косці,
Дзе час варочае крыжы, —
Штось варушыцца у бяссіллі.
Ці ж бы там быў жывых папас?..
Няўжо нябожчыкаў змянілі,
Няўжо нябожчык кожны з нас?

……………………………

Але ўжо блізка і світанне;
Пара ўзнімацца ўжо, пара!
Пакуль к нам з неба сонца гляне,
Жджэ не адна мяне гара.
І вам пара вазы ўжо ладзіць,
К дарозе коней рыхтаваць:
Раней лепш стануць у парадзе,
Чым на папасе пераспаць.
Цяпер, каторы з вас пасудзіш
Мяне за злодзея свайго?

Ты не тутэйшы мусіць будзеш,
Або і горай ад яго?

Цікава, вельмі ўжо цікава
Ўся гэта гутарка твая,
Але такую меці славу
Не пахваліўся б, браце, я.

Так з кута ў кут век вандраваці,
Як мне здаецца, без патрэб…
Ці ж то не лепш сядзець у хаце
І у спакоі есці хлеб?

Э, што!.. Бывайце, людзі жывы!
Дзе толькі торба і мой кій?..
Гэй, сыпма далей, там, на нівы,
Хоць гром грымі, хоць віхар вый!
Яшчэ спаткаемся калісьці —
За год, за колькі мо гадкоў,
Як звянуць сёлетнія лісці,
Як прыйдзе Радаўніца зноў.

Жыў на свеце Лявон,
Молад, дужы быў ён…

І дзіўны ж гэты чалавечак!
Чаго ён хоча ад другіх?..

Ці ж мала ёсць такіх авечак?
Ат, толькі смех глядзець на іх!

А я скажу вам, егамосьці:
Сыходзе з поля маладзец;
Злавіў там з кніжак штось, чагосьці,
Ну і вар'юецца ўканец.

А гэта што зноў за праява:
Каго нячысцік нясе так?

Бадай, запутаная справа, —
Вунь, вунь — адзін, другі ездак.

Сюді на вогнішча к нам едуць,
А з імі — нейкі важны чын.

Ці не маглі вы бачыць, ведаць —
Сюдою путнік шоў адзін?

Не, не, паночкі! мы не знаем,
Мы тут начуем толькі ўтрох,
І зараз самі ад'язджаем:
На рынак ладзімся, на торг.

Паедзем дальша, тут нічога
Нам не паказвае на след.

А як вы ўбачылі б такога, —
Злавіць, звязаць — і к нам, чым свет!

Чакайце толькі, покуль буду
Нагу яму я падстаўляць.
Каб чуць раней, а ўжо без труду
Маглі б гуртом бяднягу ўзяць.

А шкода, шкода было б хлопца!
Такі ж ён нейкі чараўнік…

Не думаць! Як мы — рос у вёсцы,
Як мы — такі ён сам мужык.

Зайдзі ка мне — я даў бы хлеба.

Апраткі б я не пажалеў.

Каб начаваць было патрэба, —
Папас найлепцы ў мяне б меў.

Запраўды, так гавора важна.

А ўжо ж, ганяюць не здарма!

І песню так пяе працяжна!..

Душу, здаецца, рве яна.

А ці ты помніш усю чыста?

Пачатак помню я увесь.

А я сяродак галасісты.

А мне канец у вушы ўлез.

Жыў на свеце Лявон,
Молад дужы быў ён,
Толькі з волей і долей не бачыўся…