Гэнры Лангфэла - Спеў аб Гаяваце

«Пішнэкэ! Браты і сёстры! —
Загукаў ім По-Пок-Ківіс.—
Перайначце на казарку
Вы мяне, каб стаў я болынай,
Каб у дзесяць раз вышэйшай
Стаў казаркай між казарак».

I яны ператварылі
По-Пок-Ківіса ў казарку
З чорнай шыяй, з чорнай дзюбай,
Нібы два вяслы, шырокай.
Ледзьве стаў казаркай большай
Ён у дзесяць раз ад іншых,
Як на беразе з'явіўся
З гучным крыкам Гаявата.

Шумна лопаючы крыллем,
Узляцелі чарадою
З трыснягоў сваіх казаркі,
Летучы над астраўкамі,
По-Пок-Ківісу казалі:
«Пільны будзь, уніз не трэба
Пазіраць, калі жадаеш
Каб цябе не напаткала
Непрадбачанае ліха!»

Кіраваліся на поўнач
Шпаркакрылыя казаркі,
Іх карміла на прывалах,
Вартавала сон балота.

На наступны дзень палёту,
Калі нёс паўднёвы вецер
Іх наперад і наперад
Свежым, моцным парываннем,
Галасы яны пачулі,
Грамады шумлівай крыкі,
Што даносіліся знізу
Ад вігвамаў узбярэжных.

Гэта здзіўленыя людзі
По-Пок-Ківіса пазналі
Па яго шырокіх крылах,
Што былі шырэй, чым дзверы,
Чым расчыненыя дзверы.

По-Пок-Ківіс, крык пачуўшы
I адрозніўшы ў ім вокліч
Ягу, голас Гаяваты,
Папярэджанне забыўшы,
Глянуў скоса ўніз, і раптам
Вецер моцным парываннем
Падхапіў яго, як трэску,
Закружыў у крутаверці.

I дарэмна По-Пок-Ківіс
Дамагаўся раўнавагі!
Ён, куляючыся, бачыў
Па чарзе — то вёску ўнізе,
То казарак над сабою.
Чым бліжэй вігвамы ўнізе,
Тым далей казаркі ўверсе,
Чым ніжэй, то ўсё гучнейшы
Быў і крык і смех натоўпу;
Зніклі птушкі з відавоку,
Пад сабой зямлю ён бачыў;

З гулкім грукатам, як камень,
З неба падала казарка
Нежывой сярод натоўпу,
Аб зямлю разбіўшы крылы.

Чалавека дух мяцежны
Жыў у ёй, як По-Пок-Ківіс,
Зноў яго прыняўшы воблік —
Йенадзізі вобраз — тут жа
Уцякаць пачаў ён шпарка
Ад пагоні Гаяваты,
Што крычаў услед: «Не гэткі
Шлях бясконцы і суровы,
Каб цябе не пакаралі
Мой і гнеў і абурэнне!»

Ён падбег да баламута
Гэтак блізка, што рукою
Мог схапіць яго, як раптам
Стаў з паветра По-Пок-Ківіс
Віць віхор, нібы вяроўку,
Закруціўся ў крутаверці
Пылу, смецця, сухалісця,
У дупло старога дуба
Скочыў спрытна і, змяёю
Слізгануўшы пад карэнне,
Знік пад дубам непрыкметна.

Што меў сілы Гаявата
Па старому дубу ўдарыў,
Раскалоў яго на часткі,
Пашчапаў яго на трэскі,
Але марна: По-Пок-Ківіс

Зноў зрабіўся чалавекам
I, рукой здалёк махнуўшы,
Паімчаў нястрымным ветрам
На ўзбярэжжа Гітчы Гумі,
Да пясчаных, маляўнічых
Скал, якія азіраюць
Далягляды наваколля,
Далеч Велічнага Мора.

Уладар тых гор высокіх,
Іх стары жыхар спрадвечны,
Адчыніў шырока браму,
Уваход у глыб прадоння,
По-Пок-Ківісу надзейны
Прапануючы гасцінна
Схоў ад блізкае пагоні
У сваіх пячорах змрочных.

I стаяў перад закрытым
Уваходам Гаявата,
Надзяваў ён рукавіцы,
Мэджыкэван, моцна грукаў
Імі ў скалы з гулкім крыкам:
«Адчыні! Я Гаявата!»
Уладар не адгукнуўся,
Адмыкаць не стаў ён брамы
Тых маўклівых скал пясчаных,
Спратаў змрочнага бяздоння.

I тады пачаў, прасцёршы
Рукі, клікаць Гаявата
Гром магутны, Энэмікі,
I Вэвэсіма, маланку;

I прынесла іх з далёкіх
Гор Грымотных навальніца
На ўзбярэжжа Гітчы Гумі;
Да зямлі прыпаў ад страху
По-Пок-Ківіс, як убачыў
Вочы яркай бліскавіцы,
Як пачуў грымотаў крокі.

I Вэвэсіма, маланка,
Браму паліцай разбіла —
Уваход у схоў бяздонны
Непарушных скал пясчаных,
А магутны Энэмікі
Што ёсць сілы ў глыб пячоры
Загукаў: «Дзе По-Пок-Ківіс?»
Абваліліся ад гулу
Скалы ўсе, і пахаваны
Быў пад імі По-Пок-Ківіс,
Спрытны, хітры і каварны,
У абліччы чалавечым.

Надышоў канец ягоным
Трапным жартам, весялосці,
Адышло ў нябыт штукарства
По-Пок-Ківіса, свавольства,
Гульні, забаўкі, залёты
Да дзяўчат, кабет прыгожых.

Дух ягоны Гаявата —
Чалавек высакародны,
Даставаў, сказаўшы ўладна:
«Больш ніколі, По-Пок-Ківіс,
Ты не будзеш чалавекам,
Больш не пусцішся ў прыгоды
З вострым словам, трапным жартам,

Не закруціш пыл і лісце
Шпаркім танцам, а ў нябёсах
Будзеш ты Кіню магутным,
Баявым арлом, кружыцца,
Будзеш ты, з майго дазволу,
Там над птушкамі ўладарыць».