Гэнры Лангфэла - Спеў аб Гаяваце

Цераз горы, цераз рэчкі,
Праз лясныя бураломы
Бег каварны По-Пок-Ківіс;
Ён скакаў як антылопа,
Аж пакуль ставок у лесе
Не спыніў яго на момант
У тым месцы нечаканым,
Дзе ручай ракой разліўся,
Дзе бабры пабудавалі
З дрэў падрэзаных запруду:
У вадзе стаяў па пояс
Лес, і плавалі лілеі,
I трысцё шумела ціха.

Узышоў ён на плаціну,
На лясное збудаванне,
Цераз шчыліны якога,
Цераз верх вада лілася.
З дна бабёр усплыў і кінуў
На яго цікаўны позірк,
Усё роўна як пытаўся
По-Пок-Ківіса аб нечым.

Той стаяў на збудаванні,
Па нагах ручай празрысты
Цёк, зіхцеў, пераліваўся;
Так сказаў бабру каварны
По-Пок-Ківіс: «О мой дружа,
О Амік, бабёр славуты,
Так зрабі, каб я таксама
Стаў бабром, каб мог схавацца
У вадзе такой прыемнай,
У тваім пабыць вігваме!»

I Амік, бабёр, адказваў
Нерашуча, асцярожна:
«Мне параіцца спачатку
Трэба з іншымі бабрамі».
У ваду ён апусціўся,
Патануў, як цяжкі камень,
Між галін, зялёных лісцяў,
Між сукоў, карчоў рагатых.

I чакаць яго застаўся
На плаціне По-Пок-Ківіс;
А пад ім ручай празрысты
Цск праз шчыліны ў запрудзе,
Цераз край пераліваўся;
Ён стаяў, над ім паціху
Дрэвы лісцем шапацелі,
Ад святла і ценяў хісткіх
Быў у плямах твар ягоны.

З дна бабры ўсплывалі ціха.
Над паверхняю спачатку
Галава адна ўзнялася,
А пасля, як вокам кінуць,
Скрозь іх лычыкі чарнелі.

Да баброў звярнуўся хітры
По-Пок-Ківіс: «Як харомы —
Вадзяныя вашы сховы!
Ад пагоні спрат надзейны;
Дык хіба, пры ўмельстве вашым,
Вы не зробіце, каб тут жа
Я ў бабра ператварыўся?»

«Добра! — так Амік адказваў,
Сам Кароль Баброў славуты.—
Ты да нас уніз спускайся,
У ваду нырай паціху».

У ставок нырнуў паціху
I ў бабра ператварыўся
Між бабрамі По-Пок-Ківіс:
Стала ўсё яго адзенне
Чорным, гладкім і блішчастым,
Пачарнелі макасіны
I хвасты на закаблуччы.

«О сябры, я быць хацеў бы,—
Зноў прасіў іх По-Пок Ківіс,—
Ад усіх баброў вышэйшым!»
«Добра! — так бабёр галоўны
Адказаў.— Калі ты зойдзеш
У вігвам, цябе мы зробім
Там у дзесяць раз вышэйшым».

Вось на дно з бабрамі разам
Апусціўся По-Пок-Ківіс;
Там, сярод карчоў рагатых,
Дрэў паваленых, прыкмеціў
Ён запасы харчавання
Перад брамаю вігвама,
Перад самым уваходам
У прасторныя пакоі.

Тут яны яго зрабілі
Ад усіх баброў вышэйшым,
Аж у дзесяць раз вышэйшым.
«Кіраваць ты намі будзеш»,—
Так яны яму сказалі.

Ды не доўга По-Пок-Ківіс
Між баброў пакрасаваўся:
Даляцеў адтуль, дзе шпажнік
I лілеі, гучны голас
Вартавога на плаціне:
«Гаявата! Гаявата
З паляўнічымі з'явіўся!»

А яатым яны пачулі
Крык і тупат над сабою,
Пачала вада зніжацца
I варонкамі круціцца,
Тут бабры і зразумелі,
Што разбурана запруда.

Паляўнічыя нагамі
Праламалі дах вігвама,
Што, як сіта, засвяціўся;
Павыскоквалі праз дзверы
У ваду бабры і ў ямках
Пахаваліся глыбейшых;
Велічэзны По-Пок-Ківіс
Не пралез за імі ў дзверы:
Ён ад гордасці раздзьмуўся,
Як пузыр, распух ад ежы.

Праз дзіравы дах вігвама
Крыкнуў гучна Гаявата:
«Спрыт і ўсе ператварэнні
Тут табе не дапамогуць!
Я іх знаю, По-Пок-Ківіс!»
Білі ёмкімі дубцамі
Баламута аж да смерці,
Як цапамі малацілі.
I таўклі, як проса ў ступе.

Потым неслі на жардзінах
Нежывога баламута,
Што ў бабра ператварыўся;
Але дух ягоны, Джыбі,
Жыў у ім як По-Пок-Ківіс,
Адчуваў як По-Пок-Ківіс.

Біўся, кідаўся ягоны
Дух, гайдаўся, адбіваўся,
Як фіранка, скуранымі
Бізунамі, калі ў дзверы
Дзьмс зімовы люты вецер,—
Покуль сілы не набраўся,
Покуль зноў не ўзняўся з цела,
Покуль, рысы і аблічча
По-Пок-Ківіса набыўшы,
Не пачаў знікаць у лесе.

Толькі пільны Гаявата
По-Пок-Ківіса заўважыў
У той самы час, як постаць
По-Пок-Ківіса знікала
У блакітных ценях сосен;
Бег ён, дыхаючы цяжка,
Светлай высекай лясною,
Як віхор, імчаў прасекай,
Ажно гнуліся галіны,
А за ім, як дождж за ветрам,
З шумам гнаўся Гаявата.

Перад возерам спыніўся
По-Пок-Ківіс — там цягнуўся
Астраўкоў ланцуг бясконцы,
А між імі пракладалі,
Па лілеях і чароце,
Сцежку чорныя казаркі,
Пішнэкэ, то ў цень ныралі,
То з-пад ценю выныралі,
Па вадзе плылі, задраўшы
Дзюбы ўгору, як лапаты.