Гэнры Лангфэла - Спеў аб Гаяваце

Выбраў момант Гаявата,
Калі вораг нахіліўся,
Каб падняць і кінуць камень,—
I стралой, ад пер'яў — лёгкай,
I ад яшмы — вострай, трапіў
У карэнні незаклятых
Кос ягоных; спатыкнуўся
Чарадзей, рвануўся ўперад,
Як бізон, стралком падбіты
На заснежаных прасторах.

I яшчэ трапней ад першай
Біла ў цэль страла другая,
I ўпілася больш глыбока,
I працяла больш балюча;
Захістаўся Меджысогван,
Пачалі калені гнуцца,
Як трысцё пад буйным ветрам.

Ад стралы апошняй, трэцяй,
Што, як громам, аглушыла,
Дзень пагас, і Меджысогван
Смерці крок пачуў у цемры,
Голас Погака прызыўны,
I адчуў у вечным змроку
На сабе ягоны позірк.
Пад нагамі Гаяваты
Чарадзей ляжаў забіты.

I тады пазваў удзячны
Гаявата Мэму, дзятла,
З той сасны, сасны маркотнай;
Меджысогвана крывёю
Фарбаваў чупрыну Мэмы
Ён у знак заслуг ягоных;
З дня таго зялёны дзяцел
Носіць горда чуб чырвоны —
Знак заслуг сваіх мінулых,
Не забытых Гаяватай.

З чарадзея скінуў потым
Ён жамчужную кальчугу,
Як змагання знак, як памяць
Незабыўнай перамогі.
Цела берагу пакінуў,
Частку — хвалям, частку — сушы:

Галаву вада схавала,
Жоўты жвір засыпаў ногі.
Над забытаю ахвярай
Баявы арол кружыўся,
З кожным кругам ён зніжаўся,
Набліжаўся, набліжаўся.

З Меджысогвана харомаў
Вынес скарбы Гаявата,
Незлічоныя багацці,
Горы футраў сабаліных,
Скур бабра і гарнастая,
Паясы, каралі, стрэлы,
Наканечнікі са срэбра.

Ён дабром сваю пірогу
Нагрузіў, паплыў дадому
Па вадзе, як дзёгаць, чорнай,
Міма змей, якіх ён знішчыў.
Вёз трафеі Гаявата
З гучнай песняй перамогі.

На пясчаны бераг выйшлі,
Каб сустрэць як след героя,
Што дадому ехаў з песняй,
Састарэлая Накоміс,
Чайбайабас, дужы Квазінд;
I народ зварот ягоны
Адзначаў шумлівым святам,
Гучнай песняй, прывітаннем:
«Слава, слава Гаяваце!
Ён забіў таго, хто зваўся
З веку ў век Пяром Жамчужным,
Хто труціў нас, хто знішчаў нас
Векавечнай ліхаманкай,
Багны пошасцю смяротнай!»

Назаўжды застаўся ў сэрцы
Гаяваты дзяцел, Мэма.
Каб не гасла памяць бітвай
Змацаванага сяброўства,
Люльку мірную ўпрыгожыў
Ён чубком з чырвоных пер'яў,
Грабяньком барвовым Мэмы.
А багацце чарадзея,
Незлічоныя трафеі,
Ён аддаў свайму народу,
Раздзяліў усім пароўну.

«Цеціва патрэбна луку,
Як жанчына для мужчыны:
Хоць яна яго згінае,
Але ён кіруе ёю;
Хоць яна яго і цягне,
Ды за ім ідзе слухмяна;
Сэнс жыцця іх — у адзінстве!»

Так нярэдка Гаявата
Разважаў, калі з адчаем
І трывожнаю надзеяй,
I гарачым хваляваннем
Аддаваўся летуценню
Аб прыгожай Мінегазе,
Што жыве ў краі Дакотаў.

«Не шукай па свеце жонкі,—
Папярэджвала Накоміс, —
Не прыводзь з чужога краю!
Не красой дачка суседа —
Цеплынёй вігвам сагрэе,
А красою чужаземкі
Не сагрэць яго, як ноччу
Месяц неба не сагрэе!»

Папярэджвала Накоміс,
Ёй адказваў Гаявата:
«О Накоміс дарагая!
Я люблю ачаг свой родны,
Ды, аднак, люблю не меней
Месяц той, што ясна свеціць!»

Папярэджвала Накоміс
Гаявату: «Нам не трэба
Леных рук і ног бяздзейных;
Жонку сватай завішную,
Каб ахвотна ўсё рабіла,
Мела рукі залатыя,
Паваротлівыя ногі!»

Ёй адказваў Гаявата:
«У паселішчы Дакотаў
Майстра стрэл жыве з дачкою,
Мінегагаю прыгожай.
Прывяду яе ў твой дом я,
Хай тваёй дачкою будзе,
Ясным месяцам і зоркай,
Цеплынёй твайго вігвама,
Сонцам нашага народу!»

Папярэджвала Накоміс
З асцярогай: «Не бяры ты
Жонку з племені Дакотаў!
Злосць і дзікасць іх вядомы
З дзён, як мы ваюем з імі.
Не сціхаюць сваркі нашы,
Не загойваюцца раны!»

Смеючыся, адказаў ён:
«З той прычыны альбо іншай,
Але я хачу, Накоміс,
З гэтым племем парадніцца,
Каб старыя скончыць спрэчкі,
Загаіць цяжкія раны!»

I пайшоў у край красуняў,
Край Дакотаў Гаявата.
Ен ішоў раздоллем прэрый,
Перасігіваў балоты
I лясы з іх цішынёю
Непарушнай, першароднай.

У чароўных макасінах
Што ні крок — рабіў ён мілю;
Ды хутчэй ляцелі думкі,
Сэрца крокі абганяла;
Ён ішоў без адпачынку,

Аж пакуль не ўчуў прызыўны
Шум далёкі, гул магутны
Вадаспадаў Мінегагі.
«Як прыемна, — прашаптаў ён,—
Слухаць гэты гул знаёмы!»