Гэнры Лангфэла - Спеў аб Гаяваце

Не марудзіў Гаявата,
Захапіўшы ўсё, што трэба,
I паляпаўшы вясёла
Па баках сваю пірогу,
Загадаў: «Плыві наперад!
Нас с табой не спыняць змеі,
Смаляныя вадаёмы,
Човен мой, о сябра любы!»

Човен горда бег уперад,
I ўрачыста Гаявата
Гімн спяваў свой ваяўнічы,
А над ім Кіню магутны,
Правадыр сям'і птушынай,
Баявы арол, кружыўся
З дзікім крыкам, з перасвістам.

Хутка ўбачыў Гаявата
Велічэзных змей, Кінэбік,
У вадзе яны кішэлі,
Выгіналіся пачварна,
Натапырваючы грывы,
Парай дыхалі пякельнай,
Каб ніхто не мог да іхніх
Уладанняў падступіцца.

Але смелы Гаявата,
Гучна крыкнуўшы, сказаў ім:
«Прэч, пачвары, прэч, Кінэбік,
Вызваляйце шлях-дарогу!»
Засіпелі змеі люта,
Злосна ў твар агнём дыхнуўшы:
«Гэй, вяртайся, Шагадая,
У вігвам старой Накоміс!»

Гаявата ўскінуў гнеўна
Лук свой з ясеню і стрэлы
Пасылаць пачаў з пірогі,
Трапна цэлячыся ў гадаў:
Кожны гук нацятай туга
Цецівы быў гукам смерці,
Свіст стралы нёс гібель змеям,
Гаяваце — перамогу!

Па вадзе ён плыў крывавай
Між пачвар, якіх усмерціў,
I звяртаўся пераможна
Гаявата да пірогі:
«Ты плыві цяпер да чорнай,
Смаляной вады балотнай!»

Густа змазаў тлушчам Намы
Ён бакі і нос пірогі,
Каб шпарчэй яна імчала
Па вадзе, як дзёгаць, ліпкай.

I ўсю ноч ён плыў па гразкай
Той вадзе, пакрытай вечнай
Цвіллю, па вадзе стаячай,
Ад трысця гнілога чорнай;

Пры святле начнога сонца
Плыў вадою нежывою,
Месцам тым, дзе душы мёртвых
У паўночны час ляталі
Трапяткімі аганькамі
Над прыстанішчам часовым.

Асвятляў паветра месяц,
А ваду цямрылі цені,
А над ім маскіт, Саджэма,
З баявой круціўся песняй,
Ліхтарамі Ва-ва-тэйзі,
Светлякі, збівалі з тропу,
А з вады Дагінда, жаба,
Жоўтым вокам пазірала,
Ціха ўсхліпнула і знікла;
I напоўнілася ў момант
Наваколле стогалоссем,
I, пазнаўшы Гаявату,
З трыснягоў сваіх Шух-шух-га
Абвясціла крыкам гучным
Аб ягоным набліжэнні!

Плыў на захад Гаявата,
Дзе ў палацах Меджысогван
Жыў і слыў Пяром Жамчужным
Змардаваны, бледны месяц
Доўга-доўга на світанні
Углядаўся ў Гаявату,
А калі на ўсходзе сонца
Паднялося, прыпаліла,
Перад ім ужо на ўзгорку
Ззяў палац — Вігвам Жамчужны,
Меджысогвана харомы.

«Гэй, наперад!» — зноў пірозе
Ён сказаў тады — і шпарка
Паімчаўся лёгкі човен
Пераможна праз лілеі,
Праз густы чарот і шпажнік,
Што хістаўся на ўзбярэжжы.
I на бераг Гаявата
Выйшаў, ног не замачыўшы.

Тут жа ўзяў ён лук свой грозны
I, адным канцом надзейна
У пяску замацаваўшы
Лук свой з ясеню, каленам
Пасярэдзіне націснуў;
З цецівы, напятай туга,
У палац — Вігвам Жамчужны,
Пеючы, страла ляцела
З гордым выклікам на бітву:
«Меджысогвана на бітву
Гаявата выклікае!»

Хутка выйшаў Меджысогван,
Змрочны з выгляду, магутны,
I высокі і плячысты,
З галавы да пят убраны —
Як нябёсы на світанні —
Упрыгожаннем і зброяй,
Яркай фарбай баявою —
Жоўтай, сіняю, чырвонай,
Пер'ем лепшага гатунку,
Пер'ем з доўгіх крыл арліных.

«А, дык гэта ж Гаявата!—
Кпліва крыкнуў Меджысогван.—
Добра ведаю цябе я.
Прэч адгэтуль, Шагадая!
Прэч адгэтуль, баязлівец!
Ты ж унук старой Накоміс!
Твайго прадзеда забіў я
I цябе не пашкадую!»

Не збаяўся Гаявата,
Адказаў яму спакойна:
«Словам гучным, словам грубым
Не заб'еш, як тамагаўкам,
Самахвальствам не параніш,
Стрэлы б'юць вастрэй, чым кпіны,
Справа значыць больш, чым слова!»

I пачаўся найвялікшы
Бой з усіх баёў, вядомых
Сонцу, птушкам ваяўнічым.
Цэлы летні дзень, з усходу
Да заходу, ён цягнуўся,
Бо жамчужнае кальчугі
Не маглі ніяк пашкодзіць
Тамагаўк і Мінджыкэван,
Рукавіцы Гаяваты;
Імі мог крышыць ён скалы,
Але толькі не кальчугу,
Не з жамчужын дробных петлі,
Што ад стрэл зачараваны.

Перад тым, як сонца зойдзе,
Хмурны, ранены, змарнелы,
З разадранай рукавіцай,
З калчаном, дзе засталося
Толькі тры стралы, спыніўся
Адпачыць, на лук прыпаўшы,
Гаявата пад сасною,
Скрозь пакрытай шэрым мохам,
Цвіллю жоўтай, нібы скурай
Чалавечага абутку —
Страшнай згадкай аб памершых.

Нечакана дзяцел, Мэма,
Прабубніў над галавою:
«Цэлься ў скронь стралою трапнай,
Бі ў карэнні незаклятых
Валасоў і кос ягоных.
Толькі гэтак чарадзея
Можна раніць, Гаявата!»