Рыгор Барадулін - Руны Перуновы

І кожнае слова
Твой век пялёгвае,
Пакуль у слоў цябе
Не выйграе пры дзяльбе
Ці-
шы-
ня...

УРОК БЕЛАРУСКАЕ МОВЫ

Вымаўленне,
Як да нябёсаў маленне
Дубровы,
Адкрытае.
З адкрытай душой
Наш люд несуровы,
Мы злосць не трымаем
У прытаі.

У пашане кожная
Літара выбуховая,
Яна адразу
Ад абразы
Сябе ахоўвае.
Радасці цесна ў шыбах —
Выбух!
Вірам глуха ў глыбах —
Выбух!

Паўнагалоссе,
Як тое паўнакалоссе
На ніве веры.
Гаспадары, прымайце дары,
Застоліцы ў гонар мілосці
Агалашайце,
Усіх запрашайце ў госці.
У нас шырокія дзверы!

Мы гакаем,
Як і прашчуры нашыя хакалі,
Калі л я ды здрады
Бязлітасна карчавалі
I , небам зорным акрыўшыся,
Начавалі.

Каб чужымі ўрокамі
Душу нашую не ўракалі,
Беларускія словы высокія
Звіняць
Недасяжнымі жаўрукамі.

* * *

Наведвайце бацькоў, пакуль яны жывыя,
Пакуль дымяцца коміны — нагрэйцеся ў бацькоў.
Калі адчай вякоў гайнёй ваўкоў завые,
Не трэба анікому ён, сум ля сляпых слупкоў.
Пішыце ім часцей, спакоем ахінайце,
Як ахіналі некалі яны ўсе вашы сны.
Без бацькавых надзей, без ціхай ласкі маці,
Куды б ані заехалі, вы будзеце адны.
Вы маладыя ўсе, пакуль бацькі старыя
Жывуць няўмольным клопатам, каб вам лягчэй было.
А на глухой страсе, якую вецер крые,
Бацян забытым клёкатам нясе ў гняздо цяпло.
Бацькі глядзяць на свет шпакоўнямі пустымі,
Адкуль у вырай вымкнулі вясёлыя шпачкі.
А крылаў лёткі след трывогай жалю стыне,
I выбягаюць дымкія сцяжынкі нацянькі,
Спяшайцеся паспець душою разгавецца,
Пакуль, спагады просячы, на выстылым галлі
Трымціць лісток ледзь-ледзь бяссонніцай на вейцы,
Пакуль завеі ў роспачы шляхоў не замялі.

* * *

Нам застаецца ад матуль
I шчырасць іхняя,
I ласка.
Наш лёс
З няўмольнага адтуль
Не пераняць ім,
Як падпаска.

I ў свята не задобрыць лёс
Ані скаромінай,
Ні сырам.
Шуміць спагадаю бяроз
Прачысты матчын свет
Над сынам.

Цяпер матуль жаданей снім,
Ад іх не тоім думкі нашы.
I крыўды,
Што чынілі ім,
Да нас саміх ідуць,
Як з пашы.

* * *

Ад сівых гадоў, ад дзядоў
Для мяне ашчаджона спадчына:
Песні жніўнай смутак удоў,
Мох зязюльчын, гняздо курапатчына;

Сіні верас і сіні дым,
Зоркі першай драбнюткая мачына,
Яры хмель над ярам крутым,
Галубіная мова матчына.
Не згублю яе ў тлуме дарог,
Дзе маторам вясёла грукочацца,
Боязна мне ступаць на мурог —
Прытуліцца шчакою хочацца.
Хай мяне блаславяць у нябыт
Як свайго шалапутнага хрэсніка
I яго Яснавокасць блакіт,
I яе Ласкавасць бярэзінка.

ФЕЛІЦЫЯ

Міклашэўская Феліцыя Антонаўна,
Матка хросная мая
(Па-ўшацку — Фэля),
Чарку поўніла, каб злоснікі затонулі,
І піла, каб і зайздроснікі ўхмялелі.

І ў гарод, нібы ў касцёл,
Ішла святочная.
Сын загінуў.
Муж памёр.
Не прышукаўся зяць.

Жартавала,
Хоць канцы з канцамі сточвала:
— Ёсць, было, і ведаю,
Адкуль узяць!

Бражку гнала,
Не давала ёй адстояцца,
Субяседніца,
Спагадніца,
Застольніца:
Не пі куба да Якуба
Ані да Міхала.
Ані ты, ані я —
Кунпанія цала.

Быццам нітку баваўняную з ваўнянаю,
Слова польскае з ушацкім
Перасуквала.
Модлы ціхія
З паганскай песняй Янавай
Перамешвала,
Частушкай перагуквала.
Выхадзіла пані Яня,
Танцавала вальцы,
Цалавала пані Яня
Пану Яну ў пальцы.

І ражкі бялюткай хусткі ў смеху трэсліся,
На вузельчыкі пад барадой завязанай.
І гасцінца у хусцінцы несла хрэсніку.
Не сварылася ні з крыўдай, ні з абразаю.

Урачыста-засмучоная,
Як Радаўніца,
Велікодна-захмялелая,
Як раніца,
Нагарбелася над лехамі, над кроснамі
Кшчоная няхітрай песняй
Матка хросная.

ЧЫШЧУ БУЛЬБУ

Памалу чышчу бульбу з той зямлі,
Якую помню босымі нагамі,
Навобмацак рукамі пад снягамі
Зямлю пазнаю,
Бо на ёй былі
Усе мае, што сталі каранямі,
Пясчынкамі,
Лясных дарог краямі,
Што з тлумнымі паводкамі сплылі.

Там бульбай адбывалі
Святы ўсе:
На клёцкі бульбу дралі на хаўтуры,
З душамі клёцкі дзень віталі хмуры
У кроплях пары,
Нібыта ў расе.
I на Дзяды таксама клёцкі елі,
Напаміналі, што не вечна ў целе
Душа святло дрыготкае нясе.