facilaлёгкий — faciligiоблегчать,
edzoмуж — edzigiженить,
stariстоять — starigiставить,
pendiвисеть — pendigiвешать,
igiзаставлять, принуждать.
8.12.
Суффикс -uj-означает вместилище чего-либо (вещь, в которой хранится…; растение, приносящее…; страна, в которой живут…)
monoденьги — monujoкошелёк,
pomoяблоко — pomujoяблоня,
patroотец — patrujoотчизна, родина,
francoфранцуз — FrancujoФранция.
В настоящее время для обозначения стран вместо суффикса -uj-чаще используют суффикс -i-:
Francio, Anglio (Britio), Bulgario, Sovet-Unio
и т. п., а для названий деревьев — слово « arbo» (дерево):
pomoяблоко — pomarboяблоня,
citronoлимон — citronarboлимонное дерево
и т. п.
8.13.
Суффикс -ul-означает лицо с данным качеством (сравните в русском: грязный — грязнуля):
timiбояться — timuloтрус,
malsanaбольной (прилагательное) — malsanuloбольной (существительное).
8.14.*
Образуйте с помощью известных вам приставок и суффиксов следующие слова:
1. краснота,
2. синить,
3. бодрствовать,
4. братство,
5. вредный,
6. выдавать замуж,
7. греть,
8. дешевый,
9. добряк,
10. женственность,
11. затруднять,
12. красавица,
13. красота,
14. мало,
15. медленный,
16. мелкий (некрупный),
17. мелкий (неглубокий),
18. немного,
19. новизна,
20. пение,
21. потерпеть поражение,
22. толстяк,
23. увеличить,
24. учеба,
25. ходьба.
8.15. Kiel aperis Esperanto.
Ludoviko Lazaro Zamenhof, aŭtoro de la lingvo Esperanto, naskiĝis en la jaro 1859 en negranda pola urbo Bjalistoko. Lia patro estis instruisto de fremdaj lingvoj. La juna Ludoviko interesiĝis pri lingvoj. Kun granda plezuro li lernadis la rusan lingvon, kiu tre plaĉis al li.
En Bjalistoko loĝis kvar nacioj, kiuj malamis unu alian. La juna Ludoviko opiniis, ke malamo kaj militoj aperas nur pro tio, ke homoj ne komprenas unu alian. Kaj li komencis krei novan lingvon, internacian. Lia patro supozis, ke Ludoviko nur perdas la tempon kaj ke lia okupo malhelpas al lia lernado.
Post la gimnazio Ludoviko veturis Moskvon por studi medicinon. La patro igis la filon promesi, ke li plu ne perdos la tempon. Ludoviko kaŝis la projekton de la lingvo en ŝrankon. Sed kiam li revenis hejmen, li jam ne trovis ĝin — la patro ĉion bruligis. Tamen Ludoviko havis bonan memoron kaj tenis la tutan projekton en la kapo. Li ankoraŭ multe laboris super la projekto kaj fine, en la jaro 1887, li atingis sian celon: la unua lernolibro de la internacia lingvo aperis (en la rusa lingvo). Zamenhof prenis pseŭdonimon «doktoro Esperanto». Tio signifis en la nova lingvo: «doktoro, kiu esperas». Kaj poste oni donis al la lingvo nomon «Esperanto».
Aliaдругой, иной,
aperiпоявляться,
atingiдостигать,
bruliгореть, сгорать,
celoцель,
finoконец,
fremda1. чужой; 2. иностранный,
helpiпомогать,
interesiĝiинтересоваться,
kaŝiпрятать,
komenciначинать,
kompreniпонимать,
kreiсоздавать, творить,
memoroпамять,
militoвойна,
nacioнация,
nomoимя; название,
okupoзанятие,
opniiполагать, считать,
perdiтерять,
plezuroудовольствие,
pluбольше, более; дальше, далее,
porдля, за,
proиз-за; за; ради,
promesiобещать,
reveniвозвращаться,
siaсвой,
signifiзначить,
studiизучать,
teniдержать,
troviнаходить, найти.
8.16. Respondu la demandojn.
1. Kie loĝis Ludoviko Zamenhof, kiam li estis juna?
2. Kiom da nacioj loĝis en Bjalistoko?
3. Ĉu la juna Ludoviko interesiĝis pri fremdaj lingvoj?
4. Kiun lingvon li lernadis kun granda plezuro?
5. Pro kio Ludoviko komencis krei novan lingvon?
6. Ĉu lia patro helpis al li krei la lingvon?
7. Kie Zamenhof studis medicinon?
8. Kion faris lia patro al la projekto, kiam Ludoviko estis en Moskvo?
9. Kiam aperis la unua lernolibro de nova lingvo?
10. En kiu lingvo ĝi aperis?
11. Pro kio oni nomis tiun lingvon Esperanto?
8.17.* Переведите.
1. Пусть он придёт завтра, после пяти вечера.
2. Но это невозможно!
3. Он считает, что эсперанто намного легче английского.
4. Как вы думаете, сколько времени ему потребуется для этого?
5. Скажите мне, в котором часу она вернется.
6. Чем больше я изучаю этот язык, тем больше он мне нравится.
8.18.* Traduku (переведите).
1. Pri kio oni skribas en tiu ĉi libro?
2. Oni parolas Esperante en multaj landoj.
3. Kie oni povas aĉeti libron en Esperanto?
4. Prenu la libron kaj legu.
5. Skribu tion en via kajero.
6. Ni veturu per aŭtobuso.
7. Vivu Esperanto!
8. Bonvolu ne paroli tro rapide. Mi komprenas nur (только) kiam oni parolas malrapide.
8.19. Proverboj.
1. Antaŭe — kion vi devas, poste — kion vi volas.
2. Inter generaloj parolu pri bataloj.
3. La fino kronas la verkon.
4. Matenas, vesperas — kaj tago malaperas.
5. Ne kredu al parolo sen propra kontrolo.
6. Ne venas honoro sen laboro.
7. Pagas maljunaj jaroj por junaj eraroj.
8. Sen laboro ne venas oro.
9. Unua paŝo iron direktas.
10. Vivi kun iu kiel hundo kun kato.
Читать дальше