Уладзімір Караткевіч - Вока тайфуна. Апавяданні і аповесці

- Хо! - сказаў Варона. - Ён мне даруе. Гэты кот, гэтае хамуйла.

- Замаўчыце! - крыкнуў я. - Як вы абражаеце яе адным з гэтых слоў, падумайце?!

- Панове! Панове! - супакойваў нас Дубатоўк. - Варона, ты п'яны.

- Думайце самі. Я спусціў вам аднойчы вашу правіну, я не буду гэтага рабідь больш, - прашыпеў Варона.

- Мярзотнік! - гаркнуў я, шалеючы.

- Гэта я?

- Так, вы! - крыкнуў я так страшна, што нават той, хто спаў, узняў галаву ад стала. - Я прымушу вас замазадь глотку.

Сталовы нож прасвісцеў у паветры і плазам стукнуўся мне ў грудзі. Я ўскочыў з месца, схапіў Варону за грудзі і трахануў. У той самы час Дубатоўк схапіў нас за плечы і расцягнуў, моўчкі штурхнуўшы Варону ў грудзі.

- Саромся, Алесь! - загрымеў ён. - Ты шчанюк... Зараз жа мірыся.

- Не, чакай, Дубатоўк. Справа сур'ёзная. Позна. Закрануты мой гонар, - рыкаў Варона.

- І мой гонар, як гаспадара. Хто цяпер прыедзе да мяне ў госці? Усе скажуць, што ў мяне можна нярвяттття на такое, -гудзеў Дубатоўк.

- Плявадь, - выкрыкнуў, ашчэрыўшыся, Варона.

Дубатоўк моўчкі даў яму поўху.

- Цяпер ты будзеш перш за ўсё біттття на шаблях, са мною, бо ён толькі ўзяў цябе за грудзі, - прасіпеў ён такім голасам, што многія здрыгануліся. - Я зраблю так, што мой госць пойдзе адсюль жывы і здаровы.

- Памыляешся, - амаль спакойна сказаў Варона. - Хто першы абразіў, той першы і ў чарзе. А пасля ўжо справа будзе і з табою, хоць і забі мяне.

- Алесь, - амаль благаў Дубатоўк. - Не рабі ганьбы маёй

хаде.

- Ён будзе біцца са мною, - цвёрда сказаў Варона.

- Ну і добра, - нечакана згадзіўся гаспадар. - Нічога, пан Беларэцкі. Будзьце мужнымі. Гэты свінтух зараз такі п'яны, што не зможа трымадь пулгака. Я, бадай што, стану поруч з вамі, гэта будзе самае небяспечнае ад куль месца на ўсім месцы дуэлі.

- Што вы, пане Рыгор... - я паклаў далонь яму на члячо. -Не трэба. Я не баюся. Будзьце мужнымі і вы.

Варона ўтаропіў на мяне свае чорныя мёртвыя вочы:

- Я яшчэ не скончыў. Страляцца будзем не ў садзе, іначай гэты фадэт удячэ. І не заўтра, іначай ён ад'едзе адсюль. Страляцца будзем тут, зараз, у пустым пакоі ля імшаніка. І кожнаму па тры кулі. У цемры.

Дубатоўк зрабіў пратэстуючы жэст, але ў маю душу ўжо закралася халодная вар'яцкая ярасць. Мне было ўсё адно, я ненавідзеў гэтага чалавека, забыў Яноўскую, працу, сябе.

- Я падпарадкоўваюся вашаму жаданню, - з'едліва сказаў я. - А вы скарыстаеце цемру, каб уцячы ад мяне? Зрэшты, як хочаде.

- Ільвяня! - пачуў я перарывісты голас Дубатоўка.

Я глянуў на яго і ўразіўся. На старога шкада было глядзець. Твар яго перакрывіўся, у вочках была нялюдская туга і сорам, такі сорам, такі сорам, хоць лусні... Ён ледзь-ледзь не плакаў, і на канцы носа вісела нейкая падазроная кропля. Ён нават у вочы мне не зірнуў, павярнуўся і махнуў рукою.

Імшанік прылягаў да дома, вялізнае памяшканне з сівым мохам у пазах сценак. Павудінне, як раскручаныя сувоі палатна, вісела з саламянай страхі і хіталася ад крокаў. Два шляхціды неслі свечкі і праводзілі нас у пакой ля імшаніка, зусім пусты, з шэрай бруднай атынкоўкай і без акон. Тут пахла мышамі і брыдотай запусцення.

Калі сказадь сумленна, я баяўся, і вельмі баяўся. Пачудці мае былі падобнымі да пачудцяў быка на бойні або чалавека, які сядзідь у дантыста. І кепска, і брыдка, але ўдякадь нельга.

"Ну што будзе, як ён вось зараз возьме і стрэльне і трапіць мне ў жывот? Ах, гэта жахліва! Уцячы б куды".

Мне чамусьці асабліва жахлівай здавалася рана ў жывот. А я яшчэ толькі што пад'еў.

Я ледзь не замычаў ад тугі і агіды. Але своечасова схамянуўся і паглядзеў на Варону. Ён стаяў з секундантамі ля процілеглай сцяны, заклаўшы левую руку ў кішэнь чорнага фрака, а ў правай, апушчанай уніз, трымаў дуэльны пулгак. Два другія яму заклалі ў кішэні. Яго жоўты, сухі і нейкі грэблівы твар быў спакойны. Не ведаю, ці мог я сказаць тое самае пра свой твар.

Два мае секунданты (адзін з іх быў Дубатоўк) далі і мне пулгак, два другія пулгакі паклалі ў кішэні - я нічога не заўважаў, я глядзеў на твар чалавека, якога я павінен забіць, бо іначай ён заб'е мяне. Я глядзеў на яго з нейкай прагнасцю, як быццам жадаючы зразумець, за што ён заб'е мяне, за што ён мяне ненавідзіць.

"За тто я яго забю? - падумаў я, як быццам толькі я стаяў тут з пулгакам у руцэ. - Не, яго нельга зябіваць. I нават не ў тым, не ў тым справа, а вось гэта тонкая, такая слабая чалавечая тыя, якую так лёгка перарваць". Я не хацеў паміряць таксама, я вырашыў выкручвацца, дабіцца таго, каб Варона стрэліў тры разы, і тым скончыць дуэль.