Аляксей Карпюк - Мая Гродзеншчына

— Калі зноў будзеце бачыць такую несправядлівасць, звяртайцеся да мяне. Заўсёды дапамагу!

I сапраўды, Храмакоў атрымаў вымову. Але, калі бура над яго галавой сціхла, ён зняў Гецольда з пасады звеннявога.

Каб не надакучаць і не турбаваць начальства. Севярына скардзіцца болей не пайшла. Ды і ёй здавалася, што тут справа датычыць не грамадскіх інтарэсаў, а чыста асабістых — яе і Лёнгіна. Ім толькі ўдалося пакінуць за сабой участак, плошчай у адзін гектар, які апрацавалі сіламі сваёй сям'і. Участак даў трыццаць сем цэнтнераў з гектара. За гэта сям'я атрымала ад Галоўтытуню дзесяць тысяч рублёў!

Але не абышлося і тут без скандала са старшынёй. Адначасова з тытунём Гецольды даглядалі тры гектары капусты. Ураджай чыстых качаноў дасягнуў рэкорднай лічбы — дваццаць дзве тоны. Храмакоў распарадзіўся гэтую капусту пусціць на сілас. На шчасце, пра гэта даведаліся ў райцэнтры. Калгас быў вымушаны прадаць капусту спажывецкай кааперацыі.

Усю зіму Гецольд рамантаваў калгасу вазы, сані. Нарабіў шмат парніковых рам. Марыў зноў вырошчваць тытунь, але для гэтага патрэбна было сабраць вялікую колькасць гною. З практыкі Лёнгін ведаў, што адно парася за год можа даць да трох тысяч літраў гнаявой жыжкі, пабудаваў хлеў так, што з-пад свіней жыжка па бетонных жалабках сцякала ўсю зіму ў бункер. Кароў падсцілаў пасечанымі тытунёвымі бадылямі. Кожны дзень зграбаў гной у кучы, перамешваў яго з торфам. I калі ранняй вясной райвыканком Гецольду прапанаваў для тытуню ўчастак у паўтара гектара, ён згадзіўся.

Гецольды дружна ўзяліся за справу. Праўда, уся складанасць была ў тым, што дзеці яшчэ вучыліся ў школе, але і гэта не перашкодзіла.

Рэдка сустрэнеш расліну, якая б патрабавала столькі працы, як патрабуе яе тытунь. На сваім участку сям'я Гецольдаў уласнымі рукамі пасадзіла семдзесят пяць тысяч саджанцаў! Працавалі ўсе. Стараліся і самыя меншыя: шасцігадовыя Крыстына і Ірына, сямігадовы Уладзімір і васьмігадовая Аліцыя. Не адставалі ад іх і іншыя браты і сёстры, якія, вярнуўшыся са школы і падрыхтаваўшы ўрокі, спяшаліся на дапамогу.

Каб тытунь добра рос, дзеці трэсачкамі ўзрыхлялі пад саджанцамі зямлю. Калі выпадаў дождж — пад кожны кусцік вылівалі па чатыры літры гнаявой жыжкі. Потым абломвалі расткі, зачахлыя лісточкі.

Тытунь — дзіця сонца, а вясна зацягнулася. Але ў цёплыя ліпеньскія дні расліны пачалі набіраць сілы. Тытунь на ўчастку Гецольдаў падняўся густою сцяной. Расліны былі такія сакавітыя, што, здаецца, праткні ліст чым-небудзь вострым, і з яго пырсне зеляніна. Лісты выраслі да незвычайных памераў: па шэсцьдзесят сантыметраў у шырыню і семдзесят у даўжыню!

— Пад адным такім лістом можна ад дажджу схавацца! — захапляліся экскурсанты.

Пакуль дзеці разам з маці ўраблялі плантацыю, Лёнгін рыхтаваўся да збору лісця. Гэта ж трэба было сабраць і высушыць семдзесят пяць тысяч кілаграмаў зялёнай масы! Для сушэння тытуню Гецольд прыстасаваў усе дахі і навесы сваіх будынкаў, зрабіў спецыяльныя стрэхі, дзе павінна было вянуць свежае лісце. Каб высушыць увесь тытунь, трэба было мець дзесяць тысяч метраў шпагату!

Надышоў час ломкі тытуню. Даросламу нельга было праціснуцца між радкоў, каб не пашкодзіць раслін. Лісце выбіралі самыя малодшыя Гецольды. Сярэднія — падносілі і нанізвалі яго на шпагат. Бацька і маці ледзь паспявалі развешваць шнуры. Асабліва цяжка даводзілася вучням — Яўгену, Станіславу, Аліцыі і Софіі. Гэта яны сваімі пальчыкамі нанізалі лісток да лістка дзесяць кіламетраў шпагату.

У кастрычніку Гецольды адправілі на нарыхтоўчы пункт чатыры грузавыя машыны запакаванага ў стандартныя цюкі тытуню — амаль шэсць тон. Дзевяноста працэнтаў пайшло першым сортам. Адзін гектар даў трыццаць восем цэнтнераў замест пяці па плану!

Бухгалтэрыя калгаса імя Дзяржьшскага выдала Гецольдам адных прэміяльных трыццаць тысяч рублёў і дзвесце кілаграмаў цукру! Працавітая сям я за тысячу трыста працадзён атрымала яшчэ прадукты і грошы.

Сям'я Гецольдаў атрымлівае вялікі прыбытак ад калгаса ўжо не першы год. Акрамя таго, сельсавет кожны месяц плоціць Севярыне дапамогу па шматдзетнасці. Цяпер яе сыны і дочкі ездзяць у школу на веласіпедах. Дзіцячыя мары цяпер займае матацыкл з каляскай, на куплю якога ўжо маецца рашэнне «сямейнага савета».

...У кабінет старшыні Мастоўскага райвыканкома Чудзінава ўваходзіць па-гарадскому апранутая жанчына. У яе вялікіх цёмных вачах свеціцца розум. Гэта — Севярына Гецольд.