Янка Юхнавец - Урачыстасьць у садзе[Драматычныя начыркі]

Дзею кажную адчувалі:

ня выплакаць бяду, а зхітраваціць —

што будзе добра, дабраветна

для Айчыны роднай.

Хведар

Мне страхотліва, што творыш ты.

І не дзіўлюся я:

страшным быў таксама

за межамі ня мае Айчыны…

(не працягвае гутаркуь знадворку чуваць

грукат калёсь уваходзіць Палічнік, Сьвятар і

Дамаведка із замку)

Палічнік (каля уваходу)

Распоражэнія імею.

Пустэльніка сьвятога ібо шукаю.

Сказалі в замку сюды пайшол папіцца,

пагасьцяваць… а шмат людзей вытруціл.

Сьвятар (скабэрачна паківаў пясьцей

Палічніку)

… не ўнасьці, Божа, грэшным волю,

бо Госпадзь ёсьць

суд тварыць над грэшнымі й нягрэшнымі.

(паказам аблічча Палічніку)

… не даплікайся праўды суднай —

твая справа знайсьці яго.

Млынар (адвольна Палічніку)

Вось тут, зірні, ляжыць

наш чалавек — сьвяты Пустэльнік,

перапіўся, кажуць.

(Дамаведка із замку пазірквае на Млынараь згаджаецца)

Сьвятар (да Млынара набожна-люба)

… не абражай сьвятога чалавека,

бо жыцьцё тваё ідзе сваёй радоўкай:

прывыклых і адданых Богу жыць

не вінуй сурова.

Казаць навошта: — Перапіўся?

Ад днёс у кажным грэху

любові шмат знаходзіцца,

каб грэх мінаў грахамі… мо грэшных

Млынар (зь нязвыклай ласкай)

Сьвяты Пустэльнік, можа, не памёр,

адыйзьдзе заўтра ад перапітага…

(азірае усіхь памальным уздыхам праміць сваю

постацьь а тады — да Сьвятара)

Дзякуй, ойча! Млынара ты добраму павучыў,

але прарокам я на буду

клікаць кажнага ў смутку дні патоліць

і страшыць гневам Гасподніх пакараньняў.

(ці пашанотна, пытальна)

Пустэльніка сьвятога, напэўна, ойча ведаў?

Сьвятар (не працягвае гутаркіь насурмістым

позіркам на Млынара)

Воля Божая над рабам божацца

рабу божаму… Мы гэткія ўсе!

Млынар

Тысячнёвая табе пашана, ойча…

(Пустэльніка выносяць Хведар і Палічнікь

Сьвятар барзьдзіць за ім — хрысьціцца ўсьледь

Дамаведка азіраецца на Млынараь на знадворку

яшчэ госьціь Ганка падыходзіць)

Жывеце, вам кажу.

Лёс дабротны будучыні для тых,

хто бачыў і адолеў ліха…

Ганка, ты маладая, як вада, і Хведар нестары.

Бласлаўленьня шчырае ад мяне

над вамі кажнай часінай будзе.

(азірае Ганку, ён не дацемлівае, што ёй сказаць

большь Ганка ідзе на падворак, за ёй — Млынарь

Ганка пайшла за калёсамі з Пустэльнікам)

Млынар (на падворку паглядзеў усьлед Ганкіь

Хведар стаіць каля яго)

Я ўцеміў ёй: ты будзеш жыць з Хведарам,

пра сірот Айчынных каб гадаваць,

нічога не сказаў.

Я думаю: абое засьцерагаліся

словамі заемнасьці ў сэрцах у сваіх…

Хведар, незжядласьць, што скажу табе:

ты ўцеміў, як справы творацца на зямлі?

Непамерлы мусіць перамяніцца іншым

у жыцьці.

Хведар, я з табой да сьмерці.

У сялібе нашай падумаем асьцяражней

пра раскалечаныя прычыны.

Нядармо яно здарылася выпадкам,

ці мімаходна разыйшліся

прад путнікам між сьцежак некалькіх.

Хведар (недакорліва)

Шчасьлівыя грашаць ад неспадзеваў іншых.

У нас з табой вядзецца аж штодня:

як? Дык як здарылася?

як дараваць яму пачалавечаму,

як зразумець прычыны раскалечаныя?

Ад цябе паказны знак пададзены.

Не забываюся: дзеі не спыніліся…

(датыкаецца рукой пляча Млынара

і рашуча, неспадзеўна)

Адгэтуль заўтра я пайду.

Ноч цяпер. Пагутарым уволю пра ўсё.

А раніцай? Бывай!

Ды буду я з табой у думках.

Млынар (пахільна адступае ад Хведараь

глядзіць у прасьцінку свае старой

сялібы)

Заўтра?.. бо ноч ужо?

—-----------------

Адхін у творы

Падас гутаркі із Хведарам Млынару ўспомніўся сон. У сьне ён аглядаў ветрак. Апершыся на паветра рукамі, лётна пераляцеў у гай каля свае сялібы. Бярозы ў гаі, блізу ўсе галіны прыгіналіся да долу. Яны шапталі: — Не ляці так хутка, ты ня вецер. Кроч цярністым шляхам у жыцьці.

Млынар (непазірліва да Хведара)

Але! Ідзі-хадзі! Спрачайся дзеля сябе.

Адлегласьць гляне на цябе, адкуль ты пойдзеш…

А я? ёсьць я!

Адзінотнік спраўны для свае Айчыны.

1951.