Янка Юхнавец - Урачыстасьць у садзе[Драматычныя начыркі]

(годна, з чалавечай суровасьцяй)

Мае разам зь ім асвойтваліся, з Пустэльнікам.

Ганка (падбягае да музыкаў)

Весялосьць спынеце!

Чалавек сьвяты… наш ойча

памірае, можа!

Адзін з музыкаў (раптоўна, ябыякава, але лагодна)

Чуюць вушы — мы ня граем!

Нагода выпіць ёсьць — будаўнікі гасьцююць.

(Ганка зьбянтэжана адыходзіць ад музыкаў,

сядае каля гасьцейь некаторыя пазіраюць на яеь

яна частка іхнага жыцьця)

Млынар (рупліва, пачуўшы Ганку)

Госьці, весяліцеся!

Сьвяты ойча із замку апжянеў.

Не ўсё сьвятое сьвятым даецца!

(зноў да Хведара)

А можа, акалеў?

Сьмерць сваю ня выкінуў із свайго цела?

(струнгліва, бы ёсьць карысьць паказаць сваю

постаць, азірае хутка прысутныхь зноў да

Хведара)

З вачэй змываюць сьлёзы і радасьці, і смутак.

Без вачэй хаўтурнага галашэньня мы

ў вогкасьці мягкой зямлі, напэўна,

прыгарнём курганам сьвятога чалавека.

Зямля асунецца,

асыпецца з кургана ўзвысь…

Путнікі стамлёныя — не перашкодзіць ім,

хутчэй убачыць,

што здаўна за курганом жывуць у сёлах людзі…

А я і ты?

Пра іншых потым, мо скажу.

А ці навошта голас кідаць мой

ды тых, што жызнуць сваёй Айчынай

ад нашых прашчураў?

Не зрабіліся яны

прыхлебнымі чужакамі.

(пераменьліва і цнотна)

Ветру промахі ветрак мой зловіць.

Я таксама загадзя сутоліў і злавіў

(сам добра ведаеш)

Пустэльніка пустэчу дзікую.

(зноў да гасьцей)

Весяліцеся!

Ад мёду хмельнага ойча наш

апоўначы адыдзе, а мо надранкам.

Сьвяточна-шчыра пабарзьдзіць аддана

мальбу за нас адправіць Богу.

(Млынар пэўніцца: ніякай схваткі супраць яго

дзяньняў ня будзеь зноў да Хведара, бы вяшчун-

казальнікь навогул Млынар і Хведар размаўляюць

міжсобску сьцішана)

… мы адыйдземся ад яго бяз плачу,

і ваўкі скуголіць ня будуць доўга:

бэбухі-скабеліны адтрапляваць із нетраў

ім зусім нялёгка.

(пераканальна)

Сярод пачварства зла майго

ў мяне няма сумленьня.

(Некаторыя госьці шчыльней падыходзяць,

гурмяцца, азіраюць распластанага Пустэльнікаь

Млынар абходна, абы сваволіць па іх узьплеччахь

а іншыя, бяз увагі, працягваюць гасьціцьь яны

вераць Млынару. Між імі чуваць: — Зь людзьмі

ўсё бывае… — Напіўся чалавек сьвяты… — Замак

мае… — А будан яго мурашкам… — Асьвяціў сябе.)

Хведар (Млынар зноў каля яго)

Мая суровая адданасьць

да дзей маіх калісьці мне вядомая.

Ды не пра гэта казаць хачу.

Пачуй: асьцярожным будзь.

Падозраньні заўсёды людзі нічаць,

куды зглядзець, хто праўду веіць

або зло…

Млынар (урыўна-ўраўнаважана)

Мне ўсё дна прыхаць іхная…

Хведар, мне дораг час.

Як песьціць мне яго

марудліва, укарадліва

ў астатку майго жыцьця?

Штодня старэю, Хведар…

Напэўна, Бог і падбожыч — джябал???

ужо зайздросьцяць — як адскароціць

мае быцьця часіны?..

… ды вось узьняты меч у дзьве рукі абхопна

не апушчу, не дазваляе розум.

Не забываюся, што было між мной і Пустэльнікам.

Я судзьдзя (назаві мяне нахабным),

што калісьці (удваіх) — ізь ім спаткаўшыся,

нязвольным быў я

асудзіць сябе.

Не зганьблю права іншых,

што быццам кропляй скропвала ад някемнасьці

ў даўменьня справядлівасьці…

(больш прыступліва)

… Хведар, чаму ня гутарыш? Кажы: — не замінаю!

Мне страхотна твая ціхінь.

Кажы, памочнік мой, не адступайся!..

Дурнымі нават словамі, зьнішчай сябе:

у іх увеціцца жыцьця бруненьне.

Хведар (унетліва)

Я гутару.

(усьмешліва)

Паветрам лішнім грудзі ўздыхнуў

сказаць табе:

калі Пустэльнік будзе жыць або ўскрэсьне,

ажэнім Ганку зь ім, -

… нам патрэбен замак.

Млынар (адводна рукой)

О, не!.. Замак?

Там бегаюць цяпер зайцы й сарны неперапалоханыя,

і лес пачаў расьці пад сьцены самыя…

Ахамянёмся, дружа, павучу:

твае патолі зайздрасьці трымай да Ганкі.

(прыбліжна да Хведара, нават не задаволіць

яго ўражаньня)

Здарылася ўжо законнае.

Будзь удзячны маёй кемлівасьці.

Нам прыпала

ніваў некалькі, ад замку недалёка,

абсяваць і блажыць

не для мяне, а дзеля цябе і Ганкі.

(спакмечвае Ганку. Млынар сам сабе:

— Не сакатаць, а кудахтаць будзе.)

Ганка (развольна рукамі, гэтак ёй не здаралася

захоўвацца ў маладым жыцьці, а наўмелася

пад час гасьцяваньня)

Ён сканаў! Гляньце на яго, памёр наш ойча!

(адзін із цымбалістаў наўмысна скінуў паліцу

на цымбалы, ён і сказаў: — Паміраем! Адразу ня