Янка Юхнавец - Урачыстасьць у садзе[Драматычныя начыркі]

ўскросьнем! Млынар і Хведар адыходзяць ад Ганкі)

Млынар (пашанотна схінаецца да гасьцейь Хведар

ледзь адступае ад яго)

Вясёласьць, госьці, несамавітая.

Мабыць, ойча наш пакуль прыйшоў да нас гасьціць,

мёдам хмельным у замку перапіўся.

(паказна-сумна на Пустэльніка)

Чалавек памёр… а можа, не памёр?

Ведалі раней, і ведаем цяпер,

у сьвеце гэтым мы доўга ня жывём,

чым груда камянёў пад ветраком маім.

(узьнімае руку — прымеце яго разважнасьць)

Жыцьцё кароткае самі творым.

(той самы цымбаліст устае, выпівае з коўшыкаь

зноў кідае паліцу на зымбалы, торыць: — Паміраем!

Адразу ня ўскросьнем!.. Хадзем адгэтуль, брацьця,

хоць раз ігрою не стаміліся, і госьці мёду хмельнага

не дапілі… Хадзем усе адгэтуль!)

(Музыкі памалу адыходзяць, а некаторыя госьці

дапіваюць і таксама выходзяць)

Хведар (пакуль усе выходзяць. нагода больш сказаць)

Я палохаюся сябе…

Млынар, толькі імя для цябе я маю.

Не разгадвай мяне: ці быў табе дарадцам добрым…

Я палохаюся за сябе і за цябе…

Млынар

Спалохаўся? Значыць, будзеш жыць!

Хведар (настойліва)

Гэткія і сякія ўлады ўмешваюцца.

Прагнуць яны знайсьці данілу для закону.

Млынар (абы адказаць)

Ты добра падказаў.

А тады?

Наставім вушы слухаць,

і вочы вытарашчым паглядзець на зьявы.

(неахвотна, але ўпрашальна)

Хведар, ты сяньня нейкі іншы.

Паспрабуй з мною пагаджацца…

Упамінаю зноў: узаемна марылі, здаецца,

свае радасьці й дзікасьці жыцьця:

скарбамі жадомымі абвесьціць

для людзей навокал нас.

Бо нам так уявілася:

яны самі сабе — ня людзі,

а нейкія прашчыліны ад людскога роду…

(адрыўнаь суровы, стрыманы)

Прычыны быць з табой недубаватыя

знайшліся мне цябе трымацца.

Пра гэта гутарылі й шчыра,

у маёй сьвятліцы.

І пасьля гутаркі заставаліся —

быў час для нас адзінай дзеяй — верай:

створым

і стварылі!

Хведар

… а вось цяпер ня ведаю, хто я,

каля цябе, Млынар?

(Госьці пакінулі будынакь Млынару прыкрасьці

Хведаравы дапінаюць)

Млынар

Імя добрае — Млынар…

Малоць усё ўмее…

Глянь на мяне. Глядзі.

Старыя плечы ахвіцэрскія!

Сярмягу шый па іх,

каб ня крыпла і ня церлася

пад звахамі ўзплеч маіх.

(свавольна, але даўцянтна)

А ты?

Салдат ты быў, напэўна, добры.

А?.. а ахвіцэр?

Не абражайся: туды-сюды,

ці падвяжы аборкай.

Ня гневайся на мяне, прашу!

(Больш узірліва на Хведара)

Ты-ж ваяводзіць быў.

Людзей-салдат змагацца навучаў.

А кадзе?

Уладаў ты баішся?

На полі бойкі (усёдна дзе бывала)

Дзяржаўная ўлада

за табой ня бегала.

(стрымгліва)

Палохаешся, што я раблю цяпер,

або тое, што ўжо зрабіў,

цябе пагардай пачало кранаць?

Хведар, пад самы падбародыч

я сам сабе ўпэўнены.

прыціснуўся да сваіх скабак:

— Я ёсьць! І мусіў я тварыць!

Хведар (зірнуў на Пустэльніка)

Не захінай мяне абразай

у тым, што важна для цябе.

(наіўна)

Наш палац насьмешнасьць у воддальку ад замку —

хата тая самая між сяліб у весцы.

Млынар (пахопна)

Хведар, Хведар, дзень каторы ты жывеш?

Як цяжка нам у сваім дародным

сьцярпець свае намеры.

(бярэ Хведара пад руку)

Я сам сабе патомны.

Ветрак ня мроя — працы просіць.

Ветрак знайшоў апору

із рук маіх,

стаіць, як замак той уводдалі,

завіты падкаменнымі ўзорамі…

Хведар, ад запружанага дурнымі мроямі

Пустэльніка

я адкупіў няшмат,

дый адкупіў зямлі кавалкі,

ня будзеш наракаць:

зь іх будзе збожжа ветраку малоць.

(непрыязьліва зірнуў на Ганкуь яна каля

Пустэльніка стаіць, як капец на мяжы)

Ганка (зводдальь тое самае)

Глядзеце, ён памёр!

Хведар (таксама азірнуўся на яе і бязкрыўдна)

Млынар — сябёр, я не салдат табе…

Млынар (усьмешліваь адступае ад Хведара)

Навакол мяне салдаты, бы рыба плавае туды-сюды…

але, даруй, нядаўне??? табе ўшпіліню.

Праз вакно на іх парады ня гляджу захопна.

Старасьць узяла мяне, а старасьць не далюблівае

законы маладых.

Ах, добра, каб здарылася!

Ім зухавата, памаладзёнску, шарэнгам іхным

даць загад:

— Змагайцеся, барзьдзіцца да змаганьня!

(пераменьліва)

Хведар, у мяне сяліба ёсьць, дзе ты жывеш таксама.

З Млынаром жыві, прашу,

не паахвіцэрску табе загадваю.

Мы перахрысьціліся ў тэй самай

сьвятой вадзе.

Ты захаваць памог імя маё

сярод людзей наўкольных

і прад Пустэльнікам.

Сьлепліва ня блукаліся ў развагах нашых.