68. Ткачев М. А. Замки Белоруссии. Мн., 1987.
69. Ткачоў М. А. Ляхавіцкі замак // Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Ляхавіцкага раёна. М., 1987.
70. Ткачоў М. А. Замкі і людзі. Мн., 1991.
71. Gawlik M. Proiekt unii rosyjsko-polskiej w drugiej polowie XVII w. // Kwartalnik historyczny. 1909. R.23.
72. Giejsztorowa J. Zniszczenia i straty wojenne oraz ich skutki na Mazowszu // Polska w okresie drugiej wojny polnocnej 1655-1660. Warszawa, 1957. T.2.
73. Codello A. Wojna na Zmudzi i w Kurlandyi 1656-1660 // Przeglad historyczny. 1966. T.57, z.1.
74. Codello A. Konfederacja wojskowa na Litwie w r. 1659-1663 // Studia i materialy do historii wojskowosci. 1970. T.6, cz.1.
75. Codello A. Rywalizacja Pacow i Radziwillow w latach 1666-1669 // Kwartalnik historyczny. 1964. R.41, z.4.
75a. Hirsch F. Die ersten Anknuepfungen zwischen Brandenburg und Russland unter dem Grossen Kurfuersten. Berlin, 1885.
76. Kochowski W. Historia panowania Jana Kazimierza / Wyd. Ed. Raczynski. Poznan, 1859. T.1-3.
77. Korzon T. Dzieje wojen i wojskowosci w Polsce. T.2. Epoka przedrozbiorowa. Lwow; Warszawa; Krakow, 1923.
78. Korzon T. Dola i niedola Jana Sobieskiego 1629-1674. Krakow, 1898. T.1.
79. Kotlubaj Ed. Zycie Janusza Radziwilla. Wilno; Witebsk, 1859.
80. Krajewski M. Dzieje panowania Jana Kazimierza od roku 1656 do jego abdykacji w roku 1668. Warszawa, 1846. T.1-2.
81. Kubala L. Wojna Moskiewska r. 1654-1655 / Szkice historyczne. Ser.III. Warszawa, 1910.
82. Kubala L. Wojny dunskie i pokoj oliwski 1657-1660. Lwow, 1922.
83. Kubala L. Wojna brandenburska i najazd Rakoczego w r. 1656 i 1657. Lwow, S.1.
84. Langer H. Hortus Bellicus. Der Dreissigjahrige Krieg. Leipzig, 1980.
85. Longworth P. Alexis Tsar of All the Russias. London, 1984.
86. Lowmianska M. Wilno przed najazdem moskiewskim 1655 roku. Wilno, 1929.
87. Lowmianski H. Rys historyczny wojewodztwa nowogrodzkiego. Wilno, 1935.
88. Majewski W., Wasilewski T. Muraszka Dionizy // Polski slownik biograficzny 1977. T.22/2, z.93.
89. Majewski W. Potop szwedzki 1655-1660 // Z dziejow wojskowych ziem polnocno-wschodnich Polski. Bialystok, 1986. Cz.1.
90. Majewski W. Dialania partyzanskie w dobie «potopu» 1655-1660 // Studia i materialy do historii wojskowosci. 1986. T.29.
91. Mienicki R. Utrata Smolenska w roku 1654 i sprawa Obuchowicza // Kwartalnik Litewski. 1910. R.1, t.4.
92. Morzy J. Kryzys demograficzny na Litwie i Bialorusi w drugiej polowie XVII wieku. Poznan, 1965.
93. Ochmann St. Sprawa hetmanska w latach 1661-1662 // Kwartalnik historyczny. 1977. R.84, Nr.1.
94. Ochmanski J. Historia Litwy. Wyd. 3. Wroclaw, 1990.
95. Rachuba A. Pawel Sapieha wobec Szwecji i Jana Kazimierza (IX.1655-II.1656) // Acta baltico-slawica. 1977. Nr.11.
96. Rachuba A. Opozycja litewska wobec wyprawy Jana Kazimierza na Rosje (1663/1664) // Kwartalnik historyczny. 1982. R.89, z.1.
97. Rachuba A. Konfederacja Kmicicowska i Zwiazek Braterski wojska litewskiego w latach 1660-1663. Warszawa, 1989.
98. Rudawski W. J. Historia Polska od smierci Wladyslawa IV az do pokoju Oliwskiego. Petersburg; Mohylow, 1855. T.1-2.
99. Rusinski Wl. Uwagi o zniszczeniach po wojnach z polowy XVII w. // Polska w okresie drugiej wojny polnocnej 1655-1660. Warszawa, 1957. T.2.
99a. Schall J. Historia zydow w Polsce, na Litwie i Rusi. Lwow, 1934.
100. Skarbek-Kruczevuska S. Sprawa smierci Wincentego Korwin Gosiewskiego podskarbiego i hetmana litewskiego // Ksiega pamiatkowa Kola Historykow sluchaczy Uniwersitetu Stefana Batorego w Wilnie. 1923-1933. Wilno, 1933.
101. Topolski J. Wplyw wojen polowy XVII wieku na sytuacja ekonomiczna Podlasia // Studia historica. W 35-lecie pracy naukowej H.Lowmianskiego. Warszawa, 1958.
102. Wasilewski T. Janusz Radziwill // Polski slownik biograficzny. 1987. T.30/2, z.125.
103. Welke M. Russland in der deutschen Publicistik des XVII Jahrhunderts (1613-1689) // Forschungen zur Osteuropaeische Geschichte. 1976. Bd.23.
104. Wimmer J. Wojsko // Polska XVII wieku. Panstwo, spoleczenstwo, kultura. Warszawa, 1987.
105. Wimmer J. Materialy do zagadnienia organizacji i liczebnosci armii koronnej w latach 1648-1655 // Studia i materialy do historii wojskowosci. 1960. T.5.
106. Wisner H. Dzialalnosc wojskowa Janusza Radziwilla. 1648-1655 // Rocznik Bialostocki. 1976. T.13.
107. Wisner H. Wojsko litewskie w 1 polowie XVII wieku. Cz.III // Studia i materialy do historii wojskowosci. 1978. T.21.
108. Wisner H. Rok 1655 na Litwie a retraktacje ze Szwecja i kwestia wyznaniowa // Odrodzenie i reformacja w Polsce. 1981. T.26.
109. Wojcik Z. Polska i Rosja wobec wspolnego niebezpieczenstwa szwedzkiego w okresie wojny polnocnej 1655-1660 // Polska w okresie drugiej wojny polnocnej 1655-1660. Warszawa, 1957. T.1.
110. Wojcik Z. Zmiana w ukladzie sil politycznych w Europie srodkowo-wschodniej w drugiej polowie XVII w. // Kwartalnik historyczny. 1960. R.67, Nr.1.
111. Wojcik Z. Wojny kozackie w dawnej Polsce. Krakow, 1989.
1. Насельніцтва Беларусі ў сярэдзіне ХVІІ ст. па паветах Табліца складзена паводле дадзеных Юзафа Можы [92, табл.16]. Агульны падлік зроблены аўтарам.
Павет |
Колькасць дымоў |
Колькасць чалавек |
Гарадзенскі |
24914 |
199312 |
Браслаўскі |
5613 |
44904 |
Віленскі |
16501 |
132008 |
Ашмянскі |
30542 |
244336 |
Лідскі |
11860 |
94880 |
Ваўкавыскі |
10118 |
80944 |
Слонімскі |
11022 |
88176 |
Наваградскі |
41249 |
329992 |
Берасцейскі |
40455 |
323640 |
Пінскі |
23262 |
186096 |
Менскі |
25892 |
207136 |
Рэчыцкі |
4342 |
34736 |
Мазырскі |
5276 |
42206 |
Полацкі |
23204 |
185632 |
Віцебскі |
10035 |
80280 |
Варшанскі |
67600 |
540800 |
Амсціслаўскі |
13769 |
110152 |
Агулам: |
365654 |
2826093 |
2. Страты гарадскога насельніцтва ў 1648-1667 гг. у Віцебскім, Полацкім і Амсціслаўскім ваяводствах Табліца складзена паводле дадзеных Юзафа Можы [92].
Горад |
Колькасць дымоў да вайны |
Колькасць дымоў пасля вайны |
Страты дымоў у абсалютных лічбах |
Страты дымоў у адсотках |
Полацкі пав. |
Полацак |
1500 |
102 |
1398 |
93,2 |
Чашнікі |
90 |
23 |
67 |
74,4 |
Себеж |
75 |
31 |
44 |
58,7 |
Копцавічы |
96 |
12 |
84 |
87,4 |
Экімань |
136 |
14 |
122 |
89,7 |
Востраў |
17 |
4 |
13 |
76,4 |
Варшанскі пав. |
Бабёр |
213 |
95 |
118 |
55,4 |
Талачын |
293 |
142 |
151 |
54,6 |
Магілеў |
2367 |
577 |
1790 |
75,6 |
Чавусы |
176 |
109 |
67 |
38,0 |
Копысь |
450 |
267 |
183 |
40,7 |
Барань |
38 |
11 |
27 |
71,0 |
Шклоў |
990 |
505 |
485 |
49,0 |
Стары Шклоў |
40 |
22 |
18 |
45,0 |
Стары Быхаў |
2000 |
704 |
1296 |
64,8 |
Віцебскі пав. |
Віцебск |
981 |
56 |
925 |
94,4 |
Вяжышча |
127 |
2 |
125 |
98,4 |
3. Страты гарадскога насельніцтва ў 1648-1667 гг. у цэнтральных і заходніх землях Беларусі Табліца складзена паводле дадзеных Юзафа Можы [92, табл.42-44].
Читать дальше