Norman Davies - Boże Igrzysko. Tom II

Por. A. Brückner, Dzieje języka polskiego. Warszawa 1925. Także A. P. Coleman, Language as a factor in Polish nationalism, „Slavonic and East European Review”, XIII (1934), nr 37, s. 155—172.

W. J. Rose, Stanislas Konarski, Reformer of Education in Eighteenth Century Poland, Londyn 9.

T. Mizia, O Komisji Edukacji Narodowej, Warszawa 1972; R. Dutkowa, Komisja Edukacji Narodowej: zarys działalności. Wybór materiałów źródłowych, Wrocław 1973; A. Jobert, La Comission d ‘Education Nationale en Pologne, 1773—1794, Dijon 1941; Ł. Kurdybacha, The Comission of National Education in Poland. 1773—1794, „History of Education”, II (1973), nr 2, s. 133—146.

Stanisław August Poniatowski, Pamiętnik spoleczno—historyczny, rok 1783, s. 329—332, cyt. w: R. Dutkowa, op. cit., s. 134—135.

Patrz W. Tokarz, Komisja Edukacyjna a Uniwersytet Jagielloński, „Przegląd Warszawski”, 1923, t. 3, s. 285—319; także M. Chamcówna, Uniwersytet Jagielloński w dobie Komisji Edukacyjnej, Wrocław 1957, t. 1,2.

N. Hans, Polish schools in Russia, 1772—1832, „Slavonic and East European Review”, XXXVIII (1959), s. 394—414.

B. Cywiński, op. cit., s. 79 i nn.

H. Ceysingerówna, Tajne nauczanie w Warszawie, 1894—1906/7, „Niepodległość”, II (1930), s.95—103.

Cyt. w: B. Cywiński, op. cit., s. 104—105.

Najdostępniejszym źródłem wiarygodnej informacji o polskich Żydach są hasła w: Encyclopedia Judaica, Jerozolima 1971, patrz zwłaszcza „Poland”, t. 13, s. 710—790. Standardowe opracowanie Semena M. Dubnowa The History of the Jews m Russia and Poland, Filadelfia 1916—20, t. 1—3, nadal pozostaje użyteczne mimo swej tendencyjności. Patrz także Michel Borwicz, A Thousand Years of Jewish Life in Poland, Paryż 1955; Bernard Weinryb, The Jews of Poland, Filadelfia 1973, oraz Irving Howe, Worid of our Fathers: the Jews of Eastern Europe, Nowy Jork 1976.

M. Wischnitzer, To dwell in safety: the story of Jewish migration since 1800, Filadelfia 1948.

Mitnaggedim — ortodoksyjni przeciwnicy chasydyzmu (przyp. ttum.).

HaBaD — racjonalne skrzydło chasydyzmu. Nazwa ruchu pochodzi od pierwszych liter hebrajskich słów oznaczających „mądrość”, „zrozumienie” i „wiedzę”. Twórcą ruchu był Szneor Zalman ben Barueh (1747—1812) (przyp. tłum.).

Patrz H. M. Rabinowicz, The World of Hasidism, Nowy Jork 1970, i tego samego autora Guide to Hasidism, Nowy Jork 1960; S. H. Dresner, The Zaddik, Nowy Jork 1960.

J. S. Raisin, The Haskalah Movement in Russia, 1913, przedruk Westport 1972.

A. Duker, The Polish Insurrection‘s missed opportunity, 1530—1831, „Jewish Social Studies”, XXVIII (l 966), s. 212—232.

A. Eisenbach, Les droits civiques des Juifs dans le Royaume de Polognę 1815—1863, „Revue d’Etudes Juives”, CXXIII (1964), s. 19—84; tego samego autora: Kwestia równouprawnienia Żydów w Królestwie Polskim, Warszawa 1972.

Patrz E. Mendelsohn, From Assimilation to Zionism in Lvov, „Slavonic and East European Review”, XLIX (1971), s. 521—534.

S. M. Dubnow, op. cit., t. 2, s. 213.

M. Ribalow, The Flowering of Modern Hebrew Literaturę, Nowy Jork 1959.

Ch. Madison. Yiddish Literaturę: its scope and major writers. Nowy Jork 1977. Patrz także: A Treasure of Yiddish Stories, wyd. I. Howe, E. Greenberg, Nowy Jork 1958, i Yoicesfrom the Yiddish, Ann Arbor, Mi., 1972; The Golden Tradition: Jewish Life and Thought in Eastern Europe, wyd. Lucy S. Dawidowicz, Nowy Jork 1967; M. Samuel, Prince ofthe Ghetto, Nowy Jork3 (o I. L. Perecu); I. B. Singer, Of a Worid that is no more. Nowy Jork 1970, itp. 3 (o I. L. Perecu); I. B. Singer, Of a Worid that is no more. Nowy Jork 1970, itp.

J. Frumkin et al, Russian Jewry, 1860—1917, Nowy Jork 1966.

Patrz W. Laqueur, A History of Zionism, Nowy Jork 1972.

The Zionist Idea, wyd. A. Hertzberg, Nowy Jork 1966, s. 401—404.

Mark Zborowski, Elizabeth Herzog, Life is with People: the Jewish Littietown of Eastern Europe, Nowy Jork 1952; A. Ain, Świsfocz: Portrait of a Jewish Community in Eastern Europe, „Yivo Annual of Jewish Social Sciences”, IV (1949), s. 84—114.

H. J. Tobias, The Jewish Bund in Russia from its origins to 1905, Stanford 1972.

B. K. Johnpoll, The Politics of Futility: The General Jewish Workers Bund of Poland, 1917—1943, Ithaca 1967.

Bolesław Prus, Kwestyjka żydowska, cyt. w: Polska myśl demokratyczna w ciągu wieków: antologia, wyd. M. Kridl, W. Malinowski, J. Wittiin, Nowy Jork 1945, s. 146—149.

Tekst wydany jako osobna publikacja, napisany w swoistej angielszczyźnie i zatytułowany: First Congress of the Founders of the Association of the Poles’ Jewish Confession, Warszawa, maj 1919. Relacja naocznego świadka zaistniałych w tamtym okresie komplikacji i powikłań znajduje się w publikacji Izaaka Cohena My mission to Poland, 1918—1919, opublikowanej w „Jewish Social Studies”, XIII (1951), s. 149—172; por. także C. Stopnicka—Heller, Assimilation: a deviant pattern among the Jews of inter-war Poland, „Jewish Journal of Sociology”, XV (1973), nr 2,s. 221—237.

Antoni Słonimski, Na drażliwość Żydów, „Wiadomości Literackie”, Warszawa 1925, nr 6, 14, 16,18.

L. Blit, The Eastem Pretender, Londyn 1965, s. 38—39.

W piśmie przewodnim do raportu z czerwca 1920 roku. Patrz Norman Davies, Great Britain and the Polish Jews, 1918—1921, „Journal of Contemporary History” VIII (1973), nr 2, s. 119—142.

Patrz Y. Bauer, The Holocaust in Historical Perspective, Londyn 1978.

G. Reitlinger, The Final Solution: an attempt to exterminate the Jews of Europe, 1939—1945, Londyn 1953; Martyrs and Fighters, wyd. P. Friedman, Nowy Jork 1954; R. Ainsztein, The Jews in Poland — need they have died?, „Twentieth Century”, CLXIV (wrzesień 1958), nr 979, oraz L. Blit, ibidem, CLXIV (październik 1958), nr 980; M. Borwicz, Spekulanci żydowską krwią, „Unser Wort —Notre Parole”, Paryż (1958), nr 8, 10; J. Lichten, Some aspects of Polish—Jewish relations during the Nazi Occupation, w: Studies in Polish Civilization, wyd. P. Wandycz, Nowy Jork 1966, s. 54—l75; Righteous among nations: how Poles helped the Jews, 1939—1945,wyd. W. Bartoszewski, Z. Lewin, Londyn 1972; S. Krakowski, The Slaughter of Polish Jewry: a Polish „reassessment”, „Wiener Library Bulletin”, CXXI (maj 1973), s. 293-401; Polacy i Żydzi, 1939—1945, wyd. S. Wroński, M. Zwolakowa, Warszawa 1971; E. Ringelblum, Polish-Jewish Relations during the Second World War, Jerozolima 1974, i in.

Praca Mariana Kukiela Zarys historii wojskowości w Polsce, Kraków 1929, jest jednym z nielicznych opracowań, które obejmują cały okres historii współczesnej. Z oczywistych przyczyn większość polskich opracowań z historii wojskowości, np. T. Korzon, Dzieje wojen i wojskowości, Lwów 1923, t. 1—3, dotyczy tylko okresu przedrozbiorowego. Patrz także Histoire militaire de la Pologne: problemes choisis, wyd. W. Biegański, Warszawa 1971.