Уладзімір Бутрамееў - Вялікія і славутыя людзі зямлі Беларускай

Сапегі лічыліся другімі па багацці і знатнасці родам пасля Радзівілаў. Яны паходзілі са смаленскіх баяр, валодалі многімі гарадамі і вёскамі, мелі княжацкі тытул. Адзін з іх, Леў Сапега, адыграў вельмі важную ролю ў гісторыі Вялікага княства. Леў Сапега выхоўваўся ў школе, якую заснаваў у Нясвіжы адзін з Радзівілаў. Пасля ён вучыўся ў Лейпцыгскім універсітэце, у якім вывучаў гісторыю і права. Пасля вяртання на радзіму Сапега даслужыўся да пасады дзяржаўнага канцлера. Вялікае княства ўжо ўваходзіла ў склад Рэчы Паспалітай. Польскія паны імкнуліся захапіць беларускія землі. Леў Сапега, выдатны юрыст і дзяржаўны дзеяч, выпрацаваў новы збор законаў — Статут 1588 года, які забараняў іншаземцам валодаць у Вялікім княстве зямлёй, захоўваў правы мясцовай шляхты. Польскі сейм не згадзіўся прыняць гэты Статут. Тады Леў Сапега скарыстаў зручны момант, калі кароль апынуўся ў цяжкім становішчы, і дамогся, каб Статут быў зацверджаны каралеўскай пячаткаю. Статут 1588 года выратаваў Вялікае княства, дзякуючы яму ўдалося захаваць незалежнасць.

Застанецца ў гісторыі і імя Казіміра Яна Сапегі. Ён згуртаваў вакол сябе вялікія вайсковыя сілы і меў намер стварыць на землях Беларусі незалежную дзяржаву. Але іншыя магнаты не маглі прымірыцца з тым, што Казімір Ян стане на чале новай дзяржавы. Яны сабралі ваяўнічую шляхту і ў баі пад Алькенікамі разграмілі войскі Сапегі.

ЯНКА КУПАЛА— беларускі паэт. Нарадзіўся ў 1882. Памёр у 1942 г.

ЯКУБ КОЛАС— беларускі паэт. Нарадзіўся ў 1882 г. Памёр у 1956 г.

Доўгі час Беларусь не мела сваёй дзяржаўнасці. Але народ між тым жыў, жыла і мова. Жыла ягоная душа. I душа гэта не магла не гаварыць. Беларуская зямля нарадзіла двух песняроў Янку Купалу і Якуба Коласа, што ўвасобілі гэтую душу ў словы і данеслі яе ўсяму свету.

Янка Купала нарадзіўся ў фальварку Вязынка ў сям'і збяднелага шляхціца. Вучыўся ў народным вучылішчы. потым у Пецярбургу і Маскве, працаваў у Вільні ў беларускай газеце «Наша ніва». Яго вершы ўскалыхнулі народ, што ад стомы і цяжару жыцця апусціў галаву. Горда і сцвярджальна прагучалі словы:

— А хто там ідзе, а хто там ідзе

У агромістай такой грамадзе?

— Беларусы...

— А чаго ж, чаго захацелася ім,

Пагарджаным век, ім, сляпым, глухім?

— Людзьмі звацца!

Так! Не загіне народ, які мае гэтакага паэта-песняра!

Купала напісаў шмат вершаў і паэм. Многія вершы сталі песнямі. З п'есы Купалы «Паўлінка» пачаўся беларускі нацыянальны тэатр. Сам Купала стаў увасабленнем паэзіі, сімвалам паэта-песняра. I калі ў Злучаных Штатах Амерыкі вырашылі паставіць помнікі вялікім славянскім паэтам, то разам з помнікам Пушкіну і Тарасу Шаўчэнку паставілі і помнік Янку Купалу.

Не менш славуты і знакаміты другі наш пясняр — Якуб Колас. Ён нарадзіўся ў засценку Акінчыцы на Міншчыне, таксама ў сям'і беднага шляхціца. Вучыўся ў Нясвіжскай настаўніцкай семінарыі, працаваў настаўнікам на Палессі.

Галоўны твор Коласа — паэма «Новая зямля». Гэта сапраўды народны твор. У ім думкі, надзеі і спадзяванні, усе праявы чалавечага жыцця, увесь побыт селяніна Колас узнёс да высокай паэзіі і філасофіі. Хто не ведае на памяць гэтых радкоў:

А праз некалькі старонак:

Колас, як ніхто іншы, кранае душу чалавека, душу беларуса:

Гэтыя простыя словы мы носім у сабе з дзіцячых гадоў. А ўспомніце: