Іван Дэйніс - Полацак у часы вайны 1941-1945 гг.

Хазанский В. Я. «Ася: О борьбе подпольной группы против фашистских захватчиков в г. Полоцке», М, 1966.

Не прыняцьцё клясавага вучэньня ня ёсьць доказам прыхільнасьці да нацыянал-сацыялізму. Але і камунізм і нацызм аднолькава адкідалі хрысьціянскі сьветапогляд.

На самой справе працэс дасягненьня царкоўнай самастойнасьці пачаўся яшчэ 23.07.1922 г. з закладаньня Беларускай мітраполіі мітрапалітам Мэльхісэдэкам (Паеўскім), але быў перарваны бальшавіцкімі рэпрэсіямі супраць рэлігійных дзеячоў. Згаданы сабор, які адбыўся 30.8–02.9.1942 г., быў працягам азначанага працэсу.

Тутака недакладнасьць: існавала нямецкая акупацыйная ўстанова Генэральны камісарыят «Беларусь», якая частку паўнамоцтваў у галіне адукацыі, культуры, сацыяльнай апекі перадала ўтворанай 21.12.1943 г. Беларускай Цэнтральнай Радзе. Установы Беларускі Камісарыят не існавала.

Маецца на ўвазе прэзыдэнт Беларускае Цэнтральнае Рады Радаслаў Астроўскі (06.11.1887–17.10.1976)

Беларускі корпус самааховы дзейнічаў зь ліпеня 1942 г. да траўня 1943 г. Мэтай было дапамагчы паліцэйскім часткам у падтрыманьні парадку. Немцы не адважыліся ўзброіць 20 сфармаваных батальёнаў і яны былі распушчаныя.

У кастрычніку-лістападзе 1943 г. у Расонскім і Полацкім раёнах праведзеная карная акцыя «Гэнрых» ( Heinrich ), а ў красавіку-траўні 1944 г у Полацкім, Ушацкім, Лепельскім і Докшыцкім раёнах — «Залева» ( Regenschauer ) і «Веснавое сьвята» ( Frühlingsfest ).

Экспэрты вайсковае справы адзначаюць памылковасьць рашэньня аб вядзеньні рэйкавай вайны, якая замарудзіла наступ войскаў з прычыны разбуранасьці камунікацыяў.

Гэткі стан сельскай гаспадаркі ўсходніх раёнаў быў выкліканы ня толькі нягодамі вайны, але і сацыялістычнай сыстэмай гаспадараньня ў падсавецкай Беларусі.

Апошнія сутыкненьні ворганаў дзяржбясьпекі з аддзеламі антысавецкага супраціву зафіксаваныя ў 1952 г., цалкам супраціў ліквідаваны ў 1954 г.

На самой справе насельніцтва Заходняе Беларусі не было пасыўным, як можа падацца. Частка прыймала ўдзел у Беларускай Краёвай Абароне, частка — у нелегальнай Арміі Краёвай, частка — у непадкантрольнай маскоўскаму штабу партызанцы.