Мікола Калядны - Каханне (зборнік)

– Але ж і галуза ты! Які вэрхал устроіў! Навошта крыўдзіш мэблю? Ёй жа таксама баліць, як і табе. Вось пачакай: яна адпомсьціць. Нельга так. Папрасі ў яе дараваньня.

Хлопчык глядзеў на старога з недаверам і смяяўся:

– Не буду! Гэта ж дошка, – штурхаў нагою разлезлы ўслончык і выбягаў надвор.

А як паправілі ўслончык і Кастусь прысеў на яго, той нечакана рыпнуў і балюча ўшчыкнуў.

Затое якое раздолле было на лузе! Хацелася ўсё абняць і прытуліць альбо расцячыся да бясконцасці.

Тут дзядуля яго ня стрымліваў, а наадварот накіроўваў і падказваў.

І Кастусь лашчыўся ў траве, удыхаў пах красак, захапляўся гульнёю матылькоў і казельчыкаў, трымцеў нутром ува ўнісон стракатанню конікаў. Як ні прынікаў ён да зямлі і ні цікаваў, але так і не змог убачыць тайніцу нараджэння гэтай чароўнай мелодыі.

– Галоўнае, што ты яе адчуў, – суцяшаў дзед і вёў далей.

За пагоркам затарахцеў трактар і ўміг адабраў усё хараство.

Вялізнымі коламі ён таптаў луг, пакідаючы за сабой чорную паласу.

Іншым разам лавілі рыбу і так захапіліся, што не прыкмецілі, як наляцеў страшны віхор.

Чарот, панікаючы, узрушыўся, зашумеў. Узняліся хвалі.

Старэнькая лодка ўмомант нахілілася і зачэрпнула шмат вады. Рыбакі ледзьве не кульнуліся ў возера, хуценька замахалі карцамі, але марна: пасудзіна ўсё адно апускалася.

Унук плаваць не ўмеў і спалохаўся.

Дзед адразу ж загадаў:

– Косцік, выкідвай усё за борт. Я лезу ў ваду. Ты – за мной. Не хвалюйся: я падтрымліваю. За мяне не хапайся, рукой бярыся за лодку, як я: яна не патоне.

– Ну, даражэнькая, не падвядзі, – узмаліўся ён і павольна стаў грэбці правіцаю, назіраючы за Кастусём і лодкаю.

А калі апынуліся на беразе, ласкава паляпаў яе па боку:

– Вялікі дзякуй, ратаўніца.

Успаміны адцягвалі і блыталі. Розум налыгваў іх па нейкіх правілах і немаведама для чаго. Ува ўсякім разе Кастусь пакуль не меў намеру ў гэтым разбірацца, бо галоўнае было – засяродзіцца.

Настаўнік звяртаў вялікую ўвагу на гэты стан і неаднаразова падкрэсліваў, што без яго няма поспеху.

«Сканцэнтравацца і пранікнуць у сутнасць прадметаў.

Апантанаю думкаю распіхнуць іх навалу.

Знайсці-спыніцца на абраным і ўзрадавацца.

Аблашчыць і пагушкаць яго, як дзіцяці.

Загарэцца духам ад ягонае ўсмешкі.

І зліцца.

Вось тады на пагляд выплыве сусвет прадмету.

Прадзівам з'явяцца яго зорныя і энергетычныя сістэмы.

Увачавідкі паўстане неверагоднае, размаітае жыццё.

Расхінецца тайна і сэнсам ускалыхне тваю душу.

Разумей яго, валодай ім і ў згодзе дзей-пераўтварай».

Гэтая запаведзь-малітва гучала ў галаве і павінная была вабіць-узбуджаць нутро, але нічога такога не адбывалася.

Як ні думаў пра крэсла і як ні адштурхваў іншую мэблю, яго па-ранейшаму атачала звыклая абстаноўка і нічога інакшага не праяўлялася.

Толькі раз-пораз ссоўвалася-вагалася ад доўгага напружання вачэй зрокавая перспектыва, і тады прадметы нібыта ажывалі, рухаліся альбо ахутваліся марывам.

Нарэшце ён змарыўся, змякнуў і ўнурыўся.

«Стомленасць ад недасканаласці, бяздзейнасьці духу».

Падступіла прыкрасць і прыцягнула сумнеў.

Кастусь быў не адзін, да каго гэтым часам наведалася журба. Яна зазірнула разам з роспаччу і нават злосцю ў кожны пакой, дзе спрабавалі медытаваць вучні.

– Чаму я нарадзіўся акурат у гэтым мейсцы?

– Тут твае бацькі, радня.

– А яны?

– Таксама, як і ты: па продках.

– А з каго ўсё пачыналася?

– Гэтага я не ведаю і ніхто табе не скажа. Пэўна адно: хтосьці першым прыйшоў у тутэйшыя лясы, а за ім пацягнуліся цераз вякі ўсе мы.

– Значыць, усё залежала ад яго: як ён вырашыў, такімі мы і сталі.

– Не ўсё так проста, унук. Лёс складаны, загадкавы, і не адным чалавекам тчэцца. Можа, усе мы загадзя дамовіліся нейкім чынам дзейнічаць і кагосьці адправілі першым, а мо нехта ці нешта загадалі нам зрабіць іменна гэтак , а не інакш. У любым выпадку – сваю долю мы заслужылі. Спадчыннасць – вялікі сэнс жыцця, на ёй многае трымаецца, толькі невядома, хто, што і як аддае альбо забірае.

– Так атрымліваецца ўсё – па роду?

– Пераважна.

– А калі мне гэта не падабаецца?