Анатоль Бутэвіч - Пацалунак на фоне гор (зборнік)

Жывы камячок, народжаны спалучэннем толькі двух з вялікага мноства жыўчыкаў, быў не такім жвавым, як ягоныя запачаткоўцы. Бо ён уяўляў новы ўзровень матэрыі. Ён стаў жывой істотай.

І адбыўся цуд. Таемны і незваротны. У свеце з’явіўся новы чалавек. Няхай сабе пакуль нябачны, не выяўлены, аднак жа – Чалавек.

Так аднекуль з цемры, з прадоння, з далёкасці і цеснаты вылузалася, вылушчылася я . І прыязны павеў духу, Вышэйшага духу, дакрануўся да мяне, учалавечыў, уцялесніў. І стала мне цёпла і прыемна. Захацелася з кімсьці падзяліцца гэтай радасцю. Ды спагаднага суразмоўцы побач не было. Аднак не заставацца ж маўклівым і непачутым.

Увесь час мне карцела заявіць пра сябе. Аднак пагукаць я не магло. Не магло нават паварушыцца. Ды і хто пачуў бы мяне, нябачнага? Ніхто ж не здагадваецца, што я ёсць, што я жыву. Не ведае і тая, ва ўлонні якой я пачынаю шлях у жывы свет.

Але вось будзе радасць, калі даведаецца, калі адчуе маё трапятанне.

Вось будзе свята, калі цемра і ўтульнае ўлонне адпусцяць мяне. І тады сваім першым воклічам я абвяшчу свету пра маё з’яўленне.

А пакуль я назапашваю гэтую радасць-неспадзянку. Набіраюся яе, каб разбурыць абалонку невядомасці і пераканаць людзей у справядлівасці майго існавання.

Жытло маё тут утульнае, цёплае і пажыўнае. Я набіраюся не толькі моцы, але і рашучасці. Яна напаўняе мяне ўсё большым нецярпеннем. Стоена рыхтуюся да нечага важнага. Не толькі для мяне.

І вось наступае момант, калі дужасць мая не дазваляе маўчаць. Я гукаю. Абвяшчаю, што я ёсць, што я жыву. Хачу, каб пра гэта ведалі ўсе. Спадзяюся на разуменне роднай мне асобы, якую называць буду мамай. Так падказвае нешта ці то ўва мне, ці то ва ўлонні, якое атуляе мяне. Я спадзяюся, што яна першая прызнае маю існасць. І тады мы параднімся яшчэ больш. Хоць, здаецца мне, мы і зараз родныя. Раднейшых за нас няма на цэлым свеце. Я жыву яе сокамі. Сілкуюся яе сілай. Але я не хачу быць эгаістам. Сваім веданнем хачу падзяліцца з іншымі. І найперш з маёй маці.

Я абнадзеена абвяшчаю ёй пра сваё існаванне.

Трымціва чакаю ўзаемнасці. Чакаю прызнання мяне. Бо я ёсць, я жыву.

Аднак адбылося нешта дзіўнае. Мая маці, гаспадыня майго ўтробнага жытла, нечага спалохалася. Я адчула гэта па схаладнеласці маёй пасцелькі. Мне стала не хапаць сілкуючых сокаў. Я ледзь не задыхнулася. Але я не мела права знікнуць бясследна. Бо я не ведаю, ці здагадваецца свет пра маё існаванне.

Мне хапіла сіл, каб нагадаць пра сябе яшчэ раз. Але я зноў не адчула прыязнасці. Страх і злосць адчула я. Незразумелую зацятасць выяўляла мая маці.

Я хацела пераканаць яе, улагодзіць. Я маліла яе: «Пачуй жа ты мяне, матулечка мая родная. Не аддавай на згубу крывіначку сваю. Хіба ж не твая кроў пульсуе ўва мне? Тваім дыханнем дыхаю я. Тваімі вачыма пазіраю на свет. Хіба не маё сэрца трапечацца пад тваім? Як жа добра нам слухаць гэтае суладдзе. Як цёпленька мне ў хатцы-калысцы, як утульненька.

Нашто, мамачка мая неспазнаная, выстуджваеш ты гэтую хатку? Чаму халоднай злосцю ледзяніш маю душу? Хіба ж не выстыне і твая душа, мая ты мамулечка?»

Але без адказу былі мае пытанні. Непачутымі заставаліся літанні.

Мне падалося, што маці нечага не зразумела. Я спадзявалася, што яна спалохалася не мяне. Як мага лагодней я зноў нагадала пра сябе. Ды нічога не змянілася.

Так адбылося і трэці раз. Нават яшчэ горай. Відаць, маці наважылася зусім пазбавіцца мяне. Няўжо яна напраўду хацела, каб патухла свечка майго жыцця?

Яна спяшалася, каб я не паспела заявіць пра сваё існаванне. Мусіць, яна чакала ад гэтага непрыемнасцяў. Таму хацела любым спосабам пазбавіцца іх. Сваю злосць і незадаволенасць спатольвала на мне.

А што магло я? Кожнай клетачкай я прасіла маці: «Чаму губіш ты маё няспраўджанае жыццё? Няўжо дзеля ўласнай уцехі? Яно ж уцялеснена тваёй любасцю. Тваім захапленнем і замілаваннем. Тваім каханнем. Вашым адзіным з маім бацькам каханнем. Чаму ж падманным і хлуслівым аказалася яно? Балюча мне, што да донца душы высахла твая дабрыня. Чаму атрутная горыч запаланіла тваё нутро?

Высокі дух паклікаў цябе стаць Мамай. Вышэй за гэта нічога няма. Нават звяры і маленькія кузуркі бароняць сваіх дзяцей. А ты хочаш знішчыць мяне?! Звесці са свету сваю крывіначку?! Чым жа ўгнявіла я цябе, мая мамачка? Чым не дагадзіла табе?

Як горка, як маркотна мне. Адно я тут. Як былінка ў полі. І сэрца маё – як незагойная рана. Хіба не адчуваеш ты, як прагну я пабачыцца з табой? Як хочацца з цёмнай хаткі выбрацца на святло тваіх вачэй! Каб атуліць іх сваімі гарачымі пацалункамі…»