Анатоль Бутэвіч - Пацалунак на фоне гор (зборнік)

Чаго толькі не зведала я. Калі пра ўсё расказаць, ніхто не паверыў бы. Маю маці аб’явілі б жорсткай, неразумнай. Гэтага я не хачу. Я не спазнала поклічу жорсткасці. Я не ведаю помсты.

Мне вельмі карціць убачыць той вялікі свет. Адчуць яго, зразумець. Я ж не бачыла святла. Я не ведаю жывога зямнога жыцця. Няўжо ніколі не зірну на гэты Божы цуд?

І таму я пусцілася на хітрыкі. Стаілася, заціхла. Доўга маўчала. Пакуль не падалося, што мацярынская злосць мінулася. Тады я зноў нагадала пра сябе.

Аднак няхай бы маўчала я і далей. Хай бы мая маўклівасць выдавала за маю адсутнасць.

Лепш маўкліва цярпела б тое, што цярпець балюча і крыўдна. Бо мой напамінак каштаваў мне дорага. Мяне вырашылі пазбавіцца. Зусім. Я гэтага не разумела. Мне здавалася, што маці хоча пазнаёміцца са мной. Але я памылілася. За такую даверлівасць ледзь не паплацілася жыццём.

Тады я моцна ўчапілася за мацярынскае ўлонне. Мне так хацелася застацца жывым, што мая маці нічога не магла зрабіць. Яна здалася і адступілася. Так падалося мне.

Але я зноў падманулася. Гэта быў часовы зацішак. Матчына зласлівасць затаілася. Аднак яна паспела атруціць мяне. Я адчула гэта. Нешта ўва мне змянілася. Я піла сокі, але не адчувала дужасці. Мне ж хацелася набрацца сілы. На ўсялякі выпадак. На чорны дзень.

Аказалася, ён будзе ў мяне не адзін. Я стала разумець паводзіны маці. Прадчувала прыступы яе злосці. Тады я заціхала. Старалася не піць жыццёвых сокаў. У гэты момант яны былі атручаны злосцю і помстай.

«Але за што такая злосць? За што помста? Я ж нічога, акрамя радасці, не жадаю табе, мая мамачка. І за гэтую радасць – крыўда, злосць, помста? Хіба забылася ты, як люляла, як песціла цябе твая маці? Як заходзілася ад шчасця яе сэрцайка, калі ты ласкава шчабятала: «Ма-ма, ма-ма…» Я ж ніколі не змагу вымавіць гэтага слоўка. Не паспею пацешыць цябе. А мне хочацца ўбачыць твой твар. Зірнуць у твае вочкі. Паслухаць тваю калыханку. Ды чуецца мне нешта развітальнае і журботнае…»

Я не магу зразумець, чаму там, у вялікай прасторы, людзям не хапае месца. Няўжо ім цясней, чым мне тут? Відаць, ім бракуе шчырасці і спагадлівасці. Бо на радасць і добрыя намеры яны адказваюць благімі ўчынкамі. Дык мо лепей заставацца тут бясконца доўга? Пакуль не прытупіцца іхняя злосць.

Аднак мне становіцца ўсё цясней. Я намагаюся пашырыць сваё ўлонне. Але чым далей, тым цяжэй гэта ўдаецца. І ўсё больш атрутных сокаў уліваецца ў маё цела. Я не магу зразумець, за што. Мо грэх мой у тым, што захацела я з цемры і невядомасці аб’явіцца на гэтай зямлі?

Але ж так рабілі ўсе мае суродзічы. Я разумела гэта яшчэ тады, калі невядомае Нешта лунала ў прасторы, шукала сабе партнёра. У выніку запачаткавалася я. І вось іхняя поклічнасць сталася для мяне горкай бядой і балючай пякельнасцю.

То навошта было пераступаць мяжу поклічнасці? Нашто ўцеху адно адным ператвараць у падман, у пакуты? Навошта было ствараць новую, пакуль што бездапаможную, але жывую матэрыю? Нашто зачынаць дзіця, калі яно такое нямілае?

І не цельца маё баліць, а ные душа. Жаль агортвае мяне.

Няўжо будзе свяціць сонейка, а я не ўбачу гэтага? Няўжо будзе смяяцца мая маці, а мяне не будзе?!

Няўжо не пакаштую я ні ягадкі, ні яблычка? Збуцвее мой неразгорнуты «Буквар». Спарахнее мой чысценькі сшытак. Не заспяваецца мая песня. Не напішацца мой верш…

Я не разумела, чаму маўчыць Вышэйшы дух. Ён жа некалі дакрануўся да мяне. Ён дабраславіў мяне на жыццё.

Ці мо ягоная вышэйшасць не мае моцы? Мо бяссільны перад злом? Але ж ён ахінуў мяне. Значыць, я павінна быць пад ягонай абаронай і апекай.

Ды не было мне вышэйшай аховы. Пакуты мае доўжыліся. Крыўда мая не вычэрпвалася.

Я ўпершыню заплакала. Але слёзы не маглі згасіць горычы.

«Будуць шумець над зямлёю дажджы. Будуць бліскаць на небе зыркія маланкі. Гулкі гром будзе абуджаць васільковыя сцежкі ў жыце. А мяне не будзе?! Трымцівыя зорачкі Млечнага Шляху будуць паказваць дарогу на Вышыні. А я не ўбачу яе?! Няўжо мой пачатак станецца маім канцом? Няўжо, мая мамачка?»

Ды маўчала мая маці. Яшчэ болей гневалася.

«Хіба не чуеш ты, як прагну я ўбачыцца з табой? Як хочацца мне з цёмнай хаткі выбрацца на святло тваіх вачэй!»

Ды не хоча гэтага мая маці. Я адчула, што мяне пачалі труціць.

Маці забівала маё жыццё нікацінам, пасля алкаголем. Пазней, відаць, тая, іншая істота, якая мела дачыненне да майго запачаткавання, нешта падказала ёй. Маці пачала ўводзіць сабе нейкую невядомую атруту. Яна курчыла мяне, круціла. Ледзь не выварочвала маё нутро.