Array Коллектив авторов: Калі цвіла чаромха (зборнік)

Дзяўчына, падобна, пачула словы сотніка, бо спрытна саскочыла з каня.

– Я паспрабую, – нягучна мовіла яна і, ступіўшы наперад, працягнула да неба свае вытанчаныя рукі.

З дзявочых вуснаў паляцелі ўжо знаёмыя князю Светавару ўмольныя словы да нябеснай багіні Аўштры і ейнага мужа Перуна. Вайдэлотка паўтарыла сваю шчырую просьбу двойчы, але нябёсы заставаліся раўнадушнымі да ейных гарачых прызываў. Аніякіх чорных хмараў, толькі рэдкія белыя аблокі паволі праплывалі па блакітнай нябеснай тканіне.

– Нябесныя багі больш не адклікаюцца на мае ўмольныя просьбы. – Павярнуўшыся да знатных ваяроў, сумна апусціла рукі вайдэлотка. – Я парушыла зарок нявіннасці і, як відаць, найсвятлейшая Аўштра за гэта пакрыўдзілася на мяне.

– Што ж, – уздыхнуў князь Светавар, – будзем тады стаяць тут на пагорку і біцца з ворагам да апошняга воя. У палон да крыжакоў не пойдзем! Лепш смерць у баі, чым ганебнае рабства ў ворага! – рашуча дадаў ён і раптам убачыў, як, выхапіўшы меч з ножан воя, што дапамагаў Міруце сесці ў сядло, дзяўчына віхурай панеслася на крыжакоў.

– Hexe! Hexe! Sehen Sie, die Hexe! [10] Ведзьма! Ведзьма! Глядзіце, ведзьма! (ням.) – данёсся з нізіны перапалох нямецкіх райтараў.

– Усе за мной! – рашуча ўзняў меч князь Светавар і падсцябнуў наперад каня.

Ліцвінская сотня ўдарыла ў самое сэрца варожых радоў – туды, дзе стаяў пад значкамі і сцягамі сам доблесны крыжацкі камандор. Вораг не чакаў падобнага спрыту ад нешматлікага праціўніка. Ягоныя рады дрыгнулі, змяшаліся, падаліся ў бакі. І ліцвінам пасля кароткай жорсткай сутычкі з лівонцамі ўдалося прабіць сабе дарогу да выратавальнага лесу, што цямнеўся зялёнай паласой на даляглядзе. Сотнік Міхайла да таго ж заарканіў і паланіў варожага правадыра.

На мяжы пералеску Светавар прыпыніў злёгку каня, у хваляванні агледзеўся. Воі веерам услед за ім дасягалі выратавальнай зацені дрэваў. Страт сярод іх амаль не было. Але дзе ж Мірута? Апошні раз ён бачыў дзяўчыну, калі яна, дасягнуўшы крыжакоў, бы той віхор, уторкнулася ў цёмную варожую сцяну. Потым у гарачцы бою ён страціў вайдэлотку з поля зроку. Няўжо не ацалела? У сэрцы мужнага ваяра варухнуліся трывожныя струны.

– Глянь, светлы князь! Ці не твая чараўніца?! – Падскакаўшы да правадыра, хітнуў галавой сотнік на прагал сярод высокіх соснаў, што раслі наперадзе. – Агонь, а не дзяўчына! Так адважна рынулася ў варожую гушчу, што тая проста здранцвела!

Князь Светавар зірнуў у падказаным напрамку, і з душы яго нібы ўпаў цяжкі камень. На залітай сонечнымі промнямі паляне бялеў лёгкі сарафан Міруты. Прытрымліваючы белую кабылу, вайдэлотка задорна махала яму захопленым у крыжакоў палотнішчам сцяга.

«Сапраўдная вядзьмарка!» – весела падумаў знатны ваяр і гарэзліва паскакаў насустрач сваёй новай дзівоснай, чароўнай абранніцы…

Праз колькі летаў былая вайдэлотка падаравала князю аж дзесяць спадчыннікаў! У тым ліку і сына, які ў сталым узросце зрабіўся вялікім ваяром Літвы…

Цэлую ночаньку танчыла і жахліва падвывала на вуліцы завіруха. Раз’юшаны вецер нахабна стукаўся ў дзверы і вокны. І стваралася такое ўражанне: быццам позні вандроўнік прасіўся на начлег у цёплую хату. Снегу насыпала з коптарам. Марыйка з цяжкасцю адчыніла дзверы, каб выйсці ў двор. Узброіўшыся драўлянай рыдлёўкай, зрабіла сцежку да хлява, склепа… Здзіўлена азірнулася і прыкмеціла: атрымаўся сапраўдны тунэль са снегу. Глыбокі і халодны. Снежань выдаўся шчодрым. А што будзе далей? Год пражыць – не торбу пашыць. Адзін толькі Бог ведае, што чакаецца наперадзе. Недарэмна ж людцы кажуць: жадаеш рассмяшыць Госпада, скажы, што заўтра мяркуеш рабіць!

А наперадзе яшчэ – студзень, люты… Ды й і ў сакавіку не заўсёды зловіш сонейка ў руку! Бывае і такое, калі так замяце шляхі, што не прайсці, не праехаць. Прырода непрадказальная, як і сам чалавек.

Змахнуўшы з павек сняжынкі, заклапочана азірнулася ў бок старэнькай хаты, якая зусім схавалася пад белым палатном снегу. Уваходныя дзверы таксама завуаліравала завея. Нечакана захвалявалася. І было ад чаго! У той жа хаціне жыла адзінокая Агата. Родная цётачка Уладзіка, які трагічна загінуў дзесяць год таму. І ўжо не надта маладая: восьмы дзясятак паскакаў па жыццёвай сцежцы… А Уладзік – першае яе каханне. Самотнае і незваротнае.

…Прайшоў ужо добры дзясятак гадоў, але памяць да драбніц усё старанна гартае старонкі мінулага. І чамусьці не адпускае, захоўвае. Ад горкіх успамінкаў баліць душа. І няма тады спакою. Да гэтага часу мароз па скуры ходарам ходзіць… Колькі за гэты час было перадумана, выплакана слёз? Не злічыць! Вось каб не паехалі яны ў той зімовы вечар у горад купляць да свайго вяселля патрэбны абутак, усё было б цудоўна. Хіба ж хтосьці ведае, дзе ляжаць камяні, аб якія потым спатыкнешся? Нібы на крылах, успамінкі зноўку паляцелі ў той гаротны вечар…