Святлана Дзянісава - Скрозь «Маладосць». Не самая сумная кніжка пра грошы, чорны шакалад, пісьменнікаў і літаратуру

– Ці не таму ў некаторых рэдактараў ёсць правіла «няхай пройдзе»? У часопісе, маўляў, павінны друкавацца розныя творы – і моцныя, і слабыя.

– Гэта правільнае правіла. У якасці ілюстрацыі яго правільнасці прывяду вопыт працы літаратурных аб’яднанняў. У нас іх было шмат – аб’яднанняў, школ, творчых групп… У большасці з іх абавязкова вылучаўся лідар альбо настаўнік. І вельмі часта здаралася так, што астатнія «сябры суполкі», прыгаломшаныя гэтым аўтарытэтам, пачыналі пісаць «пад яго». Так было, напрыклад, з Анатолем Сысам: пад яго шмат хто «касіў». З’ява гэта носіць назву «Цень Настаўніка». Пазітыўнага вопыту яна не дае. У якасці кіраўніка творчай суполкі патрэбен чалавек, які мае дастатковы дыяпазон прымання густаў, эстэтыкі, манер і іншага. Станоўчы вопыт тут дэманструе згуртаванне «Літаратурнае прадмесце» і яго… не лідар, а хутчэй мадэратар Людміла Рублеўская. Яна не падобная да іншых тым, што не з’яўляецца Настаўнікам, які адбівае на вучняў свой Цень. У гэтым аб’яднанні актыўна працуюць самыя розныя людзі. Па-першае, узроставы цэнз не агавораны, па-другое, мэтры твораць побач з пачаткоўцамі і друкуюцца з апошнімі ў адных зборніках. Галоўнае тут – не ўзрост і не ўзровень, галоўнае – манера. І што кожны тут – самакаштоўны, і нікога ніхто пад свае нормы не ломіць. Хаця абмеркаванне твораў праходзіць у дастаткова актыўным, нават жорсткім фармаце: без разносаў, якія ў асяроддзі «Тутэйшых» былі нормай, і тут не абыходзіцца. Але ў «Літаратурным прадмесці» гэта робіцца з відавочнай павагай да творчай індывідуальнасці. Ніхто тут не папракне нікога за тое, што ён не Анатоль Сыс і не Людміла Рублеўская.

Я таксама маю вопыт літаратурнай педагогікі. Працуючы ў лінгвістычным універсітэце, праводзячы заняткі з рознымі групамі на розных курсах, абавязкова прыкмячаю студэнтаў пішучых. Гэтыя пішучыя прыходзяць да мяне, прыносяць свае тэксты. Як правіла – вершы (што адпавядае маёй схеме), радзей – прозу. Яшчэ радзей – драматургію. Схема працуе. Вельмі часта ў мяне пытаюцца: «Пятро Васільевіч, а я паэт ці не?» На гэта рытарычнае пытанне я адказваю: «Калі вы паэт, то вершы самі з вас палезуць, перш чым прыйдзе ў галаву думка, пісаць вам далей ці не».

– Як вы працуеце з аўтарамі, у якіх бачыце магчымасць самаўдасканальвацца?

– Я прапаную знайсці ў нізцы вершаў адзін – лепшы. Або раблю гэта сам. І кажу: «Паспрабуй напісаць так яшчэ». Калі лепшага верша не знаходзіцца, а такое бывае, я вылучаю два ўдалыя радкі – і кажу: «Паспрабуй пісаць на такім узроўні». З кожным наступным разам якасць паэзіі відавочна павышаецца – і ў рэшце рэшт малады творца піша два-тры вершы, якія можна друкаваць у «Маладосці».

Прымаць усе густы – гэта не значыць прымаць усе ступені якасці. У «Маладосці» існуе планка, цераз якую трэба пераступіць, каб надрукавацца.

Мае калегі таксама працуюць з літаратурнай моладдзю, і вось не так даўно пры падтрымцы рэктарата, які ўхваліў гэту ініцыятыву, у нас выйшаў зборнік студэнцкай творчасці «Zамовы». Ён змясціў творы паэзіі, прозы, драматургіі і – вядома ж, чаго не можа не быць у лінгвістычным універсітэце, – пераклады. У кароткай прадмове да гэтага зборніка я адзначаю, што тут выступаюць не прафесіяналы – для нас на першым месцы стаяла індывідуальнасць студэнта. Калі казаць пра ўзровень, дык планка ў зборніка не такая высокая, як у часопіса «Маладосць» і іншых нашых літаратурных выданняў: мы бралі практычна ўсё, дзе бачылася імкненне аўтара напісаць што-небудзь і падзяліцца гэтым напісаным з іншымі. Зборнік не толькі шматжанравы, але і шматмоўны, чаму сведчаннем нават яго назва. І хаця ў ім вылучаецца група аўтараў, якія пішуць прафесійна і друкуюцца не толькі ў студэнцкіх выданнях, гэта зборнік менавіта студэнцкай творчасці, бо студэнцтва – гэта таксама сінонім маладосці.

Ну і яшчэ. Сінонім маладосці – «Маладосць».

Я заўсёды любіў «Маладосць». Не толькі за тое, што яна адкрывае новых аўтараў, але і за тое, што яна адкрывае новыя творы сталых аўтараў. Маё пажаданне – ніколі не пакідаць гэтай традыцыі.

Сінонім маладосці – каханне. Многія любяць «Маладосць» за тое, што на яе старонках можна прачытаць творы пра каханне, напісаныя маладымі. Памятаю, калі вучыўся ў БДУ, бачыў «Маладосць» у руках студэнтак фізічнага факультэта. Яны куплялі літаратурныя часопісы, відаць, каб прачытаць пра каханне. І пра маладосць. Таму пажаданнем будзе друкаваць больш такіх твораў.

Беларусь мае адно літаратурнае няшчасце: у нас няма спецыялізаванага часопіса па замежнай літаратуры. Таму хацелася б больш перакладаў на вашых старонках: тады нашы студэнты змогуць супрацоўнічаць з «Маладосцю» больш актыўна.