Уладзімір Сіўчыкаў - Уладзевы гісторыі (зборнік)

Пагартаў Уладзя на працы слоўнікі, а ў тым ліку і пяцітомны “Тлумачальны…”. І яшчэ раз пераканаўся, наколькі неаператыўна рэагуе лексікаграфія на многія моўныя з’явы, асабліва ў размоўнай лексіцы і ў маладзёвым слэнгу.

Слова “халява” падаецца там толькі як частка бота і як выдзьмутая шкляная цыліндрычная загатоўка. Але й ні паўслова пра выразы кшталту “атрымаць на халяву”, што значыць задарма, не заплаціўшы!

У сталічнай элітнай школе № 19 з матэматычным ухілам у адзінаццатым класе была Алеся за старасту.

Пасля заняткаў у першую змену нярэдка званіла яна на працу бацькам, каб дазнацца, калі тыя вернуцца, і на некалькі гадзін прыводзіла ледзь не паўкласа дадому – папіць гарбаты, паслухаць музыку, паблукаць па інтэрнэце, падзяліцца планамі на будычыню…

На лесвічнай пляцоўцы кожнага разу прачыняліся суседскія дзверы, і глыбокая пенсіянерка Соф’я Тодараўна сустракала яе неадменным “Добры дзень, Алеся!”, а нярэдка і частавала сваім фірмовым дэлікатэсам – печывам у выглядзе грэцкіх гарэшкаў са згушчонкаю ўсярэдзіне. А вось на Алесіных аднакласнікаў не зважала, нібыта ня бачыла іх. Не было выпадку, каб за два гады яна не правяла старшакласнікаў словамі “Да пабачэння, Алеся!”, нягледзячы на тое, што якраз дзяўчына-суседка нярэдка заставалася дома.

Працавала ў свой час Соф’я Тодараўна сакратаркаю ў апараце Савета Міністраў і любіла прынагодна пахваліцца, што аніразу ў жыцці не рабіла рамонту. Проста пісала заяву-просьбу на імя свайго непасрэднага начальніка, намесніка Старшыні Саўміна і адзінай жанчыны ва ўрадзе, і неўзабаве пераязджала на новую кватэру.

Алесіну таямніцу захоўвала Соф’я Тодараўна больш за тры гады і знесла яе ў лепшы свет, куды выправілася следам і неўзабаве па сваім шчодрым сюзерэне.

А апошняе сваё жытло, двухпакаёўку па-над “Акадэмкнігаю”, пакінула яна ў спадчыну ўнучатай пляменніцы, Алесінай равесніцы. Не мінула і дзевяці дзён, як тая павыносіла “шчупаковы хвост” дый іншыя кветкі былой гаспадыні на лесвічную пляцоўку і распачала еўрарэмонт.

Пасля адкрыцця “Лініі Сталіна”, адметнага мілітарнага “скансена”, беларусы атрымалі яшчэ адзін “падарунак”. Усталяванне ўжо трэцяга ў краіне помніка Дзяржынскаму – яшчэ адзін пэўны знак на шляху адкату сістэмы да таталітарызму, на шляху вяртання да сталінізму.

Адкрывалі яго галоўны чэкіст і галоўны памежнік краіны. Вядома таксама, што “шэдэўр” ёсць дакладнай копіяй таго, што шаснаццаць гадоў таму быў дэмантаваны на маскоўскай Лубянскай плошчы падчас дэмакратычных пераменаў у Расіі.

Але чамусьці сарамліва замоўчваецца, хто са скульптараў адхапіў і выканаў плагіятарскі заказ. І вось яшчэ што цікава: пэўна ж, прасілі верныя нашчадкі “жалезнага Фелікса” аддаць ім масянжовага (або і насамрэч жалезнага?) Дзяржынскага ў расіянаў, каб не выдаткоўвацца на рэлікт-копію? І самы імаверны адказ быў такі: “Не дамо, бо самі паставім яго праз год на належнае, ранейшае, гістарычнае мейсца!” І ці не надумаюцца, традыцыйна ўжо працуючы на апярэджванне малодшага брата-расейца, паставіць перад Палацам Рэспублікі куды больш маштабны стод – кшталту таго, што стаяў на сталічнай плошчы да 1953 году?!

Аднаго вераснёўскага ў сярэдзіне васьмідзесятых гадоў Сцяпан Хусейнавіч Александровіч замест адной са сваіх лекцый адвёў тагачасных першакурснікаў, студэнтаў-беларусістаў на вуліцу Даўгабродскую і з гадзіну расказваў пра літаратараў, пахаваных на сталічных Вайсковых могілках.

Тым самым часам на кінаэкранах з аншлагамі йшоў фільм Тэнгіза Абуладзе “Пакаянне”, які шакіраваў гледачоў адной з сюжэтных ліній. Паводле яе дачка рэпрэсіраванага ў канцы 30-х гадоў грузінскага мастака выкопвала нябожчыка Катэ Аравідзе, былога мэра горада і фактычнага ката ня толькі яе бацькі, а і соцен гараджан, бо той, на яе думку, ня меў права ляжаць у роднай зямлі.

А перад юбілейнай паэтычнай вечарынаю Генадзя Бураўкіна ў Палацы мастацтва дазналіся калегі ад Уладзіміра Содаля, што і ў нас, нібыта рахманых, ціхмяных і талерантных беларусаў, папраўдзе быў аналагічны выпадак.

Дачка літаратара Эдуарда С. прызнавалася, што ў лютым 1939 года, нараніцу пасля пахавання бацькава магіла на Вайсковых могілках (у цэнтры Менска!) аказалася раскапанаю, труна раструшчанаю, а сам нябожчык – павешаным на дрэве па-над магілаю!!!