Ганна Навасельцава - Калі цябе спаткае казка…

Апасля і Саўка, і Грышка на зіму ў суседзяў пазычаюць, лета цалюткае ім за пазыку адрабляюць, хоць тыя суседзі не маюць ні чарадзейнай каровы, ні чарадзейнага каня. Так і жывецца, так і вядзецца. Як старыя кажуць, куды ні кінь – усюды клін. Што ж тут рабіці будзеш? Выйдзе ўранні Саўка на шырокі прастор, з сонцам ласкава вітаецца, як з роўняй, руку падае ды жаліцца:

– Сонца маё, сонейка, зычліва свет сузіраеш, высокае, прамяністае, і мне ж паспрыяй, дапамажы ласкава. Грышкавы грады і зусім спалі, каб там анічога не вырасла!

– Не буду Грышкавы грады паліць! – капрызліва кажа сонейка. – Ты ўчора Грышку пужаў, кажух навыварат надзеўшы, рогі з галля на галаву начапіўшы. Гаўкаў, як чорт сапраўдны, хоць чорт і не гаўкае. Як ты чортам задарма ўдаешся, а чэрці і мяне ў багну зацягнуць жадаюць, то не буду з табой сябраваць, не буду табе дапамагаць!

Заплача Саўка ды і пойдзе сабе, нічога не думаючы. А Грышка ўвечары змяркання чакае, як маладзічок з-за хмар выгляне, вітаецца з ім, як з роўняй, ды просіць:

– Месячык мой, месячык, зычліва свет сузіраеш, высокі, ясны, і мне ж дапамажы, паспрыяй ласкава. Няхай Саўкаў лужок русалкі здратуюць, каб там анічога не вырасла!

– Не буду русалак пускаць, не буду Саўкаў лужок дратаваць! – капрызліва мовіць маладзічок. – Ты ўчора Саўку пужаў, з сонцам ласкава вітаўся, а я ж тых, хто сябруе з сонцам, і зусім не люблю!

Заплача Грышка ды і пойдзе, нічога сабе не думаючы. Але вы не кажыце, што Саўка ды Грышка адзін да аднаго не надта каб прыязныя. Як бачыце, і сяброўскія, і прыязныя, а ўжо шчырыя-шчырыя… Тут і гамонкі аніякай няма!

Глядзяць на іх сваякі, суседзі, суседскія сваякі ды мяркуюць сабе пакрыху:

– А наш жа Грышка, відаць, моцны чараўнік! Ці не праўда?

– Ды не! Гаротны ён. І які ж гэта чараўнік будзе такім бедным?

– А, мабыць, і так…

Зноў глядзяць на іх суседзі, сваякі, суседскія сваякі, зноў мяркуюць пакрыху:

– А наш жа Саўка, відаць, моцны чараўнік! Ці не праўда?

– Ды не! Які гэта чараўнік будзе гаротным, бедным ды яшчэ і нежанатым?

– А так!

А Саўка ды Грышка як такую гаворку пачуюць, то, нібы ў вялікім клопаце, бегма бягуць насустрач. Пра крыўды ранейшыя не ўспамінаюць, але пытаюцца, спрачаюцца, адзін аднаму не вераць, хоць адзін пра аднаго ведаюць усё дазвання.

– Ці ты, Саўка, моцны чарадзей, а ці не? – пытаецца ў яго Грышка.

– Ды які з мяне чарадзей, – адмаўляецца Саўка. – А ты, Грышута, добра варожыш?

– Зусім з варажбой не знаюся, – упэўнена мовіць той.

– А ты ж, Саўка, з сонейкам вітаешся, – разважае гэты.

– А ты ж, Грышка, з маладзічком вітаешся, – задуменна кажа Саўка.

– А ты адкуль тое ведаеш? – гэта Грышка.

– А ты адкуль тое ведаеш? – гэта Саўка.

– А я ж сам з сонейкам вітаўся, – прызнаецца Грышка. – Яно мне сказала…

– А я ж сам з маладзічком вітаўся, – прызнаецца і Саўка. – Ён мне сказаў…

– Не веру табе! – тупне правай нагой адзін.

– Не веру табе! – тупне левай нагой другі.

– Невялікі ты чарадзей! – вырашае Грышка.

– Ды і ты не надта каб варажбіт важнецкі, – упэўніцца і Саўка.

– Да чорта схадзі, ён табе дапаможа мне кепствы строіць!

– Сам у яго дапамогі прасі! Ты ж мне заўжды зайздросціш!

– Сам ты чорт! – губляе цярпенне Грышка.

– Ад рагатага чую! Бо як маеш жонку, то маеш і рогі! – кіпіць і Саўка.

І ў аднаго, і ў другога вочы поўныя-поўныя ад такой шчырасці… Сэрцы ж не каменныя, а жывыя, трапяткія. Сонцу адгукаюцца, маладзічку адкрываюцца, чары і прыгажосць вакол сябе бачаць, дык сказаць нельга, што зусім не спагадныя. Як быццам і адзін, і другі хочуць пакінуць сварку, але ж нешта ім замінае. Відаць, замова нейкая. Пакуль тое ды другое вялося, сурочылі іх суседзі, сваякі, суседскія сваякі… І прызнае Саўка, што Грышка чарадзей не цёмны… А і Грышка Саўку назаве светлым. Можа, што і пагодзяцца? Усялякае здараецца!

– А ведаеш, Саўка, – мовіць урэшце Грышка, – раскажу я табе не казку, а праўду. Адно слухай!

– І я ж, Грышута, ні словам табе не зманю, а казку распавяду!

Ці даўно-даўненька, ці ўчора-ўчоранька, ці зусім за сівым часам, але ж вялося на свеце, што падарожнічалі разам ліса, воўк ды мядзведзь. Вандравалі, дзівіліся, справы добрыя рабіць ані забыліся. А яшчэ сябравалі, жартавалі, адно аднаму дапамагалі, каб усім весела было. Так і хадзілі па свеце зімой і летам, вясной і ўвосень.

Дзеелася ўсё зазвычай так… Ліска першай па шляху прымройлівым прабяжыць, усё пабачыць і ўжо ваўку ды мядзведзю скажа, куды пайсці лепей. Падумаюць воўк ды мядзведзь, але разам не пойдуць, воўк як самы хуткі шлях пэўны разведае. А ліска тым часам штонебудзь смачненькае сабе сцягне. Тады ўжо мядзведзь вяльможна абраным шляхам тупаціць, а воўк туды-сюды зыркае, чаго б скрасці… Дык што ж урэшце? Ліса што-небудзь ухопіць, шэра-шэранькі чаго знясе, а мядзведзь без анічога застанецца. І злуе ж тады касалапы! Ужо такімі словамі сяброў сваіх намаўляе, што і слухаць няможна…