Ганна Навасельцава - Калі цябе спаткае казка…

– А ён па зямлі, як па вадзе, ходзіць, – кажу, хоць ніхто і не прасіў.

– А яна бабу з дзедам сварыць. Шкодзіць, – глядзіць мне ў вочы каралевіч.

– Злая, злая чарадзейка, – зацягнуў сваё дзед з бабай.

– Чарадзейка, – пагадзіўся каралевіч, і як чары азёрныя адгукнуліся, да мяне пацягнуліся, з пасткі вызвалілі.

Аблічча маё чалавечае вярнулі. Эх, з такой ахвотай удавалася рыжай шкоднай лісою… І хвосцік такі прывабны быў, і вушкі, і лапкі…

– Ты і цяпер шкодная… і вабная, – гэта каралевіч. – Будзе з каго цешыцца вялікім азёрам, будзе каго берагчы…

– Ты? – як ачомаўся дзед з бабай. – Тая самая… Па лясах хадзіла, людзей дзівіла. Не змянілася, не пастарэла, – і вачыма, нібы рыбіны, лыпаюць.

Ды раптам бабка як падскочыць:

– Ты ў чарадзейку тую… гэтую быў закаханы, ёлупень малады! Мяне хацеў кінуць!

– А ты мяне падманула, гюрза старая. З пачуццяў, што не да цябе, смяялася, сабе ўвесь век слугаваць прымусіла!

– Слугаваць прымусіла? Ды гэта я для цябе ўсё рабіла! Каб ты на чарцей так рабіў!

– Я не рабіў? Ды я табе штодня рыбы вунь колькі цягаю. Злыдня ты, баба!

– Хлус ты, дзед! – І пабегла дадому, а дзед за ёю.

Нават рыбы як паболей прасіць забыліся.

– Воўк-ваўчок шэранькі! Прыходзь-прыбягай, мяне забірай! Нясі хутка, імчы далёка. У дарозе не спыняйся, людзей не пужайся… Знясі туды, дзе лёс мой чакае!

Чаго? Аж падскочыў з неспадзяванкі. Тое праўда, быў заўсёды шэрым-шэрым. Вочы праніклівыя, кіпцюры жахлівыя. Голас людскі мне чуваць праз лясы-пералескі, шлях аніводны ад мяне ж не схаваецца. Спрытны-хіжы. Усіх палохаю. І ночку цёмную, непраглядную прыношу на сваёй спіне… Слухаю, як моляць пра літасць: «Воўк-ваўчок шэранькі! Не прыходзь, не прыбягай. Мяне ж не чапай! Хадзі далёка, не трапляй на вока». Пра лёс жа і зусім не згадваюць. А вось каб так прасілі… Не памятаю такога, не памятаю. То ж хутчэй бягу глядзець… Нават самога цікавасць узяла.

Бягу. Лясы вялікія мінаю. Праз гушчар глухі, а непраглядны сягаю. Да ракі сінявокай, гуллівай, што хвалямі лёгка пазвоньвае, дападаю. А там на беражочку плача адна горкімі слязьмі ды просіцца:

– Воўк-ваўчок шэранькі! Прыходзь-прыбягай, мяне забірай! Нясі мяне прэч адсюль, каб людзей і зусім не бачыць! Можа, знясеш мяне ад гора самотнага далёка-далёка…

– Што ж за гора ў цябе? – пытаюся, а на вочы пакуль не з’яўляюся, ценем хаваюся.

Нядобра гэта, калі ж мяне людзі бачаць, ведаю даўно. Уцякаюць. Грозяцца. А найболей баяцца, такія палахлівыя. А найболей просяць пра літасць, такія безабаронныя… Аж і ты не хочаш людзей бачыць… З чаго так? З чаго…

– Не церпяць мяне ж людзі! Пагарджаюць. З чараў маіх смяюцца! Не магу такое трываць болей! Знясі мяне на край свету, каб не чуць, не бачыць таго…

– Знясу, калі просіш. Не будзеш чуць горкія праклёны. Як жыцця людскога не схацела, то ж чарадзейнае табе ўсміхнецца… Выбаві з закляцця цёмнага прыгожага каралевіча. Як выбавіш, шчаслівай будзеш. Як не выбавіш, то не жывой і не мёртвай будзеш!

А ты ж сумелася, пачуўшы пра каралевіча. Мабыць, ісці са мною не пажадаеш. Спалохаешся, збяжыш… Гэта ж толькі цяпер удаешся такою смелай!

– Выбаўлю з закляцця цёмнага або не жывой, не мёртвай стану, – мовіла цвёрда.

Вось яно, слова абяцальнае… Нясу цябе, як ноч трывожную, далёка-далёка… Поўня цьміць над няблізкім шляхам. Вецер павеўны сваё дыханне стаіў. А нясу ж цябе праз лясы ды пытаюся:

– Каралевіч закляты ў лясах дрымушчых жыве, сонца цёплага не любіць, дзяньку яснаму не ўсміхаецца. Ці не спалохаешся такога?

– Не, не спалохаюся, – адказваеш. – А ці не ў тых лясах каралевіч жыве, дзе цвіце кветка, якая скарбы множыць?

– Мабыць, у тых… – і далей сабе бягу.

А поўня ў хмары загарнулася. Шлях нябачным удаўся. Яліны высозныя блізка падступілі, шапацяць нешта пагрозлівае, як быццам не вераць табе. Ды не зважаю на тое, нясу цябе праз лясы і яшчэ пытаюся:

– Каралевіч закляты вінаватых не прабачае, а тых, хто яго падманвае, са свету зжывае. Ці ўсміхнешся такому прыязна?

– Усміхнуся, – кажаш. – Буду прыязнай, буду шчырай. А чары вялікія, якімі людзей палохаць ды караць, у яго ж хораме сабраныя?

– Мабыць, у яго… – і далей паспяваю.

Хмары нізка над зямлёю кудзеляцца, як цябе і мяне вітаюць. Лясы дрымушчыя выступаюць насустрач, быццам радуюцца. І толькі я адзін ведаю, што не было, не будзе праз іх шляху. Нясу цябе гушчарамі цёмнымі, нясу ды пытаюся ўжо апошняе:

– Каралевіч закляты дорыць скарбы, дорыць чары тым, хто варты. Ці не возьмеш іх?