Ганна Навасельцава - Калі цябе спаткае казка…

– А ўсё! Працавіты, шэльма, не тое, што ягоны гаспадар…

– Ты ж казаў, што ён быццам худая качка?

– Дык праўду казаў! Ад таго і худы, што спрацаваўся. Саўка на возе спіць, а конь воз цягне. У канаву… Саўка прачнецца, пасварыцца і далей храпе. А конь зноў воз цягне. З канавы ў лес…

– А з лесу дадому?

– А з лесу ў возера! І паплыло сянцо! А Саўка зноў за касу бярэцца…

– Го-го-го! Працавіты наш Саўка! Гаспадарлівы! Дбайны! Самы-самы…

– Сам казаў, – паважна ўздыхае Грышка, – што, маючы такога цудоўнага каня, нікога ў гаспадарцы трымаць не трэба! Дык і не трымае! Адно сена косіць як на тры каровы… Якіх не мае.

– Шчаслівы чалавеча! Ведае, што яму трэба! А ты, Грышка, ведаеш? – спытаюцца ў яго.

– Эх! Каб ведаў, у золаце хадзіў бы! – цяжка ўздыхне той.

І зноў суседзі намаўляюць, сваякі гукаюць, а Саўка ды Грышка адзін аднаму зусім па-сяброўску ўсміхаюцца. Радуюцца. Вітаюцца прыязна, хоць злыя языкі патроху плявузгаюць, што пры гэтым хвігу ў кішэні хаваюць… Нагаворваюць, вядома, тое, чаго няма, зайздроснікі. Не языкі, іх гаспадары, якія занадта ж языкатыя.

А Саўка ды Грышка адзін да аднаго і зусім зычлівыя. Прыйдзе Саўка да Грышкі ў хату і папросіць: «Падары, суседзе, мне свайго ката. Такі ён у цябе дабрэнны, такі хвацкі!» «А бяры, суседзе, – скажа яму Грышка, – мне ж для цябе нічога не шкада. Відаць, усяго цябе мышы апанавалі». І падасць яму ката. Назаўтра гром грыміць, маланка ляціць, дождж лье як з вядра, а Грышкаў кот сядзіць на Саўкавай страсе. Няйначай, чаруе. Злавесна хмары хвастом гоніць… Ці не? Так сабе забаўляецца, пад дажджом мокне.

Бяжыць Саўка да Грышкі ў хату, крычыць, злуе, сварыцца: «А твой жа кот дожджу нагнаў, сена ўсё памачыў, каб на яго балесь!» «Ну і няхай балесь на тваё сена», – спакойна пагодзіцца разважлівы Грышка, а Саўка аж закіпіць ад такога. «Ты не клапаціся, мой котка перуноў не баіцца», – яшчэ дадасць гаспадар, і дождж запар тры дні ідзе, дапамагае сушыць сена.

Мокры Саўка зусім занудзіцца, але ж і Грышку мокра. Дык прыйдзе Грышка да Саўкі ў хату і папросіць: «Падары, суседзе, мне свайго чырвонага пеўня. Няхай гэта і адзінае, што ў цябе ёсць у гаспадарцы, акрамя каня. Такі ён у цябе хвацкі, такі дабрэнны. Певень, а не конь». «А бяры, суседзе, – скажа яму Саўка, – мне ж для цябе нічога не шкада. Відаць, усяго цябе макрынь апанавала». І падасць яму чырвонага пеўня. Назаўтра сонца пячэ, на небе ані хмаркі, гарачынь душыць, хоць ад калодзежа не адыходзься, а чырвоны певень на Грышкавай страсе сядзіць. Няйначай, чаруе. Злавесна вятры-сухавеі крыламі гоніць… Ці не? Так сабе забаўляецца, пад сонцам пячэцца.

Бяжыць Грышка да Саўкі ў хату, крычыць, злуе, сварыцца: «А твой жа певень гарачыні нагнаў, хоць задыхніся, хай на яго балесь». А Саўка паважна ўсміхнецца: «Ты не клапаціся, майго пеўня ніякая хмара не прагоніць». «Цмока на яго паклічу», – грозіцца Грышка, на што Саўка нічога не адказвае, мусіць, певень той цмока ўсё ж баіцца.

Адным словам, сябруюць Саўка ды Грышка, адзін аднаго ані баяцца. Не баяцца, кажу, адзін аднаму радзіць, а то і дапамагаць з мілай душой… Жне Грышка з Грыпінай сваю пшанічку, а Саўка тут як тут. Усміхнецца з хітрынкай ды скажа, што рана яны жнуць, колас яшчэ не ўвесь саспелы. Ды і заломіць залом на яшчэ нязжатым, каб спела зернетка хутчэй. Падзякуе Грышка і далей сабе працуе. Жне ды жне, жне ды жне, ужо і жонка, насварыўшыся, дадому пабегла, а Грышка ўсё жне. Так цяжанька сярпок падымаецца, за каласы чапляецца, працаваць зусім не хоча… Залом жа стаіць, сілу чарадзейную трымае, палетак за палеткам зжынаць не пушчае… Дык і праўда, пакуль Грышута цяжка так гаруе, то і колас даспявае. дзякуй добраму суседу!

А вось і Саўка жне сваё жытцо, спелае, наліўное. Золата, а не жыта. Ці срэбра… Дык Грышка тут як тут, усміхаецца з хітрынкай. Гаворыць, што дапаможа жыта ў гумно звезці. «Не трэба, суседзе, – скажа яму Саўка, – маю ж чарадзейнага каня, сам неяк упраўлюся». «Э-э-э, ды што твой чарадзейны конь. Я вось маю чарадзейную карову, дык гэта ж справа. Яна ўраз снапам рады дасць. Ты не турбуйся». Як пад вечар пойдзе Саўка дадому, а на яго поле чарадзейная Грышкава карова – шась. Ды шастае туды-сюды, змяркання чакаючы. А тады ж сноп рагамі ўгору як падкіне – і паляцела жыта ў неба, так што і не відаць яго ў цьмяна-сіняй вышыні. І другі, і трэці, і пяты, і дзясяты, і так усё поле пакідае, а неба пасля зорнае-зорнае. Як срэбрам пасыпанае. Дык Саўка апасля клопату не мае. Дзякуй, дзякуй добраму суседу!

Ды не, усё ж мае Саўка адзін клопат. Гоніць да Грышкавай пшанічкі свайго чарадзейнага каня. Конь ляціць наўскапыццё, храпе, вачамі зыркае. Віхурай на тую пшаніцу набяжыць і панясе далёка-далёка, ніводнага каласка не пакінуўшы. Падзене немаведама дзе, адно налета ідуць дажджы, буйныя, цёплыя, светлыя, а што ні кропля, то як пшанічнае зернетка.