Әхәт Гаффар - Сайланма әсәрләр - 4 томда. 2 том

– Әти, синең атка кайчан шушындый тарантас бирәләр? – дип сорады ул.

– Безгә тиеш түгел, улым, – диде Идрис абый.

– Милиция командирыныкы бар ич әле!

– Ул бит командир, улым.

– Ә син кайчан командир буласың?

Ярмиев ак фуражкасының козырёгын күзенә шудырды да, елмаеп, безгә карады.

– Яңа кул үскәч, – диде ул, исән уң кулы белән малаен күтәреп җиргә бастыргач. – Монау абыең булмаса, сыңар кул белән милиционер да итмәсләрие әле, – диде ул, Янышевка ишарәләп.

– Ә син аңар әйт, әти, үскәч, мине тарантаслы эшкә алсын.

Барыбыз да көлеп җибәрдек.

– Юк, мин сине тарантаслы эшкә алмыйм, – диде секретарь, малайга иелеп.

Читән башындагылар моны көтмәгән иде, ахры, чышын-пышын сөйләшкәләп, кымырҗып куйдылар.

Малай, авызын турсайтып, секретарьдан читкәрәк тартылды.

– Ни исемле әле син?

– Вил.

– Вил… Владимир Ильич Ленин… Менә үсеп җит әле, Вил Идрисович, без сине беләсеңме нинди эшкә алабыз? Без сине корыч айгырга атландырабыз. Корыч айгырның ни икәнен беләсеңме?

– Тр-рактор!

– Аны күргәнең бармы соң?

– Бар. Укытучы абый савхузга аппарып күрсәтте.

– Тракторчы буласың киләме?

– Юк.

– Ник алай?

– Миңа яраплан кирәк. Былтыр савхузга төшкәне шикелле.

– Трактор ярамыймыни?

– Аның дилбегәсе юк.

– Аэропланның да юк ич!

– Булмас инде! Аның канатлары арасында дилбегә, беләсеңме, күпме? Дөнья! Тимер дилбегә!

– Ә-ә, менә ничек! Хикмәт дилбегәдәмени? Ярый, алайса, Вил. Дилбегә бирербез сиңа. Тота белерсеңме соң, туган?

– Белмәс сиңа. Күрсәтимме? – Малай, тезе тишек сатин ыш- танын ике куллап күтәргәч, кояш каралткан нәзек сул кулын йодрыклап алга сузды да, уңын баш очында камчы болгаган- дай айкый-айкый, чәтердәп, урам буенча йөгерде. Читәннән бор- чак шикелле коелышып, аңа иптәшләре дә иярде. Кайсы киндер ыштаннан, түбәтәйле, кайсы күлмәкчән генә, ыштансыз.

– Корт чаккыры, ә? – дип көлде Идрис абый. – Сөйләшә белә башлаган! – Аның Вилгә аптыравы, бездән уңайсызлануы, шул ук вакытта улының беркатлы тапкырлыгына соклануы йөзенә чыккан иде.

Каһир акбүз атның аркалыгын күтәрмәкче иде, секретарь ирек бирмәде: үзе күтәрде, атка авызлык каптырып, тезгенне тәртәгә бәйләде.

– Рәхмәт сезгә, Мирсәяф абый, – дидем мин.

– Ни өчен, туган?

– Озата килгәнегез өчен, киңәшләрегез өчен.

– Станцияне салсагыз, мин сине килгән юлдан күтәреп узарга ризамын.

– Тельняшка өчен дә.

Миңа зәңгәр күзләре белән ягымлы карап, ул тарантаска менеп утырды.

– Тәнеңдә тузсын, туган.

Хәзер ул атын борыр да юрттырып китеп барыр, әйләнеп тә карамас, ә мин монда чит кешеләр белән калырмын. Яктылык белән караңгылык уртасындамы? Күпме кеше арасында ялгызыммы? Зур эш алдында берүземме?

Юк, юк. Секретарьның бүгенге бөтен сүзе яктылык, күмәклек, көч хакында иде. Бәләкәй Вил белән сөйләшүендә генә дә күпме шатлык, ышаныч. Өстемдәге тельняшка да бар ич әле, ул тәнне генә түгел, җанны да җылытыр…

– Сау булып торыгыз! – диде ул, атын чирәмле урам уртасындагы өч сукмак булып сузылган арба юлына борып.

Без әз сөйләштек. Күбрәк эндәшмәдек бугай. Ләкин дәш- мәү бер-береңә бөтен нәрсәне сөйләп, туйдырып бетергәндә ге- нә гаеп нәрсә ул. Күңелдә әйтми калдырган һәм киләчәктә әйтәчәк сүзләр көн саен килә торган яктылык белән бер.

Ә без яктылыкка таба кузгалдык бит. Мәңгелек яктылыкка таба.

Өчәүләшеп инеш буена төшеп киттек. Станция урынын Рамазанов авыл уртасыннан сайлаган. Чирәм катыш казаяк үләне каплаган урамны аркылы чыгып, читәнле тыкрыктан төшеп киттек. Читән буен карасу-яшел кычыткан, көмеш һәм кара әрем, тузганаклар, табак-табак әрекмән басып киткән. Кыл уртада бер генә кеше барырлык такыр сукмак; читән артында инде чәчәккә бөреләнә башлаган бәрәңге, кояшка караган нәзек көнбагышлар, черетергә дип өелгән кышкы тирес өемнәрендә кабак үсентеләре, бәрәңге арасында суган түтәлләре күренеп калды.

Кулларын каш өстенә куеп, безне хатыннар, карчыклар кызыксынып күзәтте. Идрис Ярмиев, туктый-туктый, аларга нидер дәшә, ул арттанрак килә. Мөгаен, безне сорашалардыр. Рәхәт булып китте. Бөтен күңелемне изрәткән ниндидер җыр ишетәм сыман. Тар тыкрыктан су буендагы тугайга килеп чыккач, күптән очратмаган дус-ишне күргәндәй, кулларны җәеп җибәрәсе килде. Әйләнә-тирә дөнья киң, иркен. Үземне тирән бер йокыдан уянган кебек тойдым. Тик нидәндер читенсенәм, күңелемнең кайсыдыр читен ниндидер шомлы бер түземсезлек били башлады. Минем мондалыгым чын түгелдер, боларны мин рәсемдә яки театрда гына күрәмендер шикелле.