Әхәт Гаффар - Сайланма әсәрләр. 4 томда. Том 1

– Менә бит…

– Шушында сугылырыңны сизендем дә…

Сизенгән дә… Шуннан соң ни? Димәк, ул миннән соң төшеп калган, монда миннән элегрәк килгән.

– Әйдә, меник, – дим мин, аның сумкасын кулыма алам. Ә үземнеке өстә калган иде.

Күтәреләбез. Аяк тая. Ул беләгемә таяна. Мин бер чыбыкка абынам да, икәүләшеп чак түбән шумый калабыз. Ул көлә, минем иңбашыма таяна, талпынып узып китә, көлә. Болай да кыска күлмәге атлаган саен күтәрелә, ул, шуны сизепме, мине алга җибәрә, үзе минем кулга тагыла, мин аны өскә тартып менгерәм.

Ниһаять, без өстә. Икебез дә тирән-тирән сулыйбыз – сулу капкан. Беркавым хәл җыябыз.

– Озаккамы? – дип сорый ул.

– Ике-өч көнгә. Ә син?

– Ялга. Бер айга. Сабан туена хәтле.

– Гомер үтә, ә минем күбрәккә вакыт юк.

– Үтә… Утыз өченче җәй. Ә чын тормышның башланганы юк әле.

– Тормыштадыр ич?

– Булды.

– Булды?

– Тормыш – челпәрәмә! Хәзер – ирекле кош! Син теләгән бәхетләр тәтемәде… бугай инде.

– Ничек?..

– Шулай. – Ул уфтанып алды. – Ә син?

– Мин – беркөе. Зарланырлык түгел.

– Ишетеп беләм.

– Ник сорыйсың соң?

– Үз авызың ни әйтә бит. – Ул җитез бер хәрәкәт белән чәч шарламасын артка агызып җибәрә. Күзендә яңадан теге таныш чаткы уйнаклап ала. Үзе таныш елмаю белән көлемсе- ри иде. – Тагын бер генә очрашасы иде дип теләгән идем… менә…

«Килдең бит, барыбер килдең, шайтан кызы!» дип, аны җилтерәтеп күтәреп аласым килде. Үземне көчкә тыйдым. Йөрәкне үткәннәр хатирәсе тырнап узды. «Менә бит ничек очраштыра ул дөнья!» диясем килде. Дәшмәдем. Болар урынына:

– Хәтерлисеңме син? – дидем.

…Хәтерлисеңме син?.. Мин хәтерлим. Истә, әллә кайчан музейда күргән картина шикелле истә. Син дә язмыш музееннан килеп чыктың мәллә соң?.. Хәтерлисеңме син?

Кама суын ак дулкыннар буйлый. Киң сулыштай иркен итеп дулкын шаулый. Син китәсең. Мин озатам. Дебаркадер су трамвае килгәнче «черем итә». Без текә яр астында йөрибез. Аяк астында юеш чуер ташлар кыштырдаша. Тешләреңне җемелдәтеп көлә-көлә, учларыңа су тутырып миңа сиптең, дулкын-дулкын чәч учмаңны артка чөеп, ак йөзеңне салмак искән җилгә куйдың.

– Дәшмә, – дидең, мин сөйләргә керешкәндә. – Кирәк түгел. Беләсеңме… язгы урманда йөргән чакта, кызлар чәчәк җыйды ди. Күрше аланда алар моңарчы очрамаган тагын да матуррак чәчәкләргә тап булдылар. Һәм… элеккеге чәчәкләрнең барысын ташлап, яңаларын җыйдылар. Ишетәсеңме? Мин дә шулай. Хисләремне алыштырдым. Башка берәү очрады.

– Кардан калкып чыккан беренче умырзаяны дамы?

– Аны да… сине.

– Нидер бар иде ич, нидер бар.

– Белмим. Хәтерләмим.

– Ә хатларың?

– Соңгысында: «Оныт, оныт бөтенләйгә», – дип языл- ган.

– Бусы исеңдә икән.

– Исемдә.

– Исемдә… Берчакны без унынчыда җәдәч аерган идек. Син гел шулай «исемдә!» дия идең. Откан идең. Зәңгәр яулык.

– Югалды.

– Синең ядкяр исән әле – талир тәңкәң. – Мин күрсәткән көмеш тәңкәгә озак кына карап тордың. – Исән әле.

Ярга көчле дулкын кагып, дебаркадерга «Ракета» килеп туктады. Иңеңнән авыр йөк ташлагандай, син тирән сулап куйдың. Әкрен генә:

– Йә, хуш, – дидең.

– Хуш… Талир тәңкә. Җирдә яшәү учта яткан тәңкә кебек ике яклы икән ул.

Син йөгердең. Яр буеннан каерылып карап калдым. Мәңге онытмаслык итеп карыйсы калган икән. Күз керфекләрем талганчы… Талир тәңкәң синең арттан еллар дулкыннары аша тормыш төбенә чумды.

Хәтерлисеңме син?..

– Хәтерлисеңме син? – дим мин, кабатлап.

– Әй!.. Онытылса иде дә бит…

– Кузгалырга вакыт инде. – Мин ялкынланып торган офыкка ымлыйм. – Әйдә. Соң инде.

– Соң шул. Соң. – Ул куаклыктан бер ботак сындырып ала да төз аягына чәпәли. – Хушлашыйк шушында гына. Бергә кайтмыйк. Сукмаклар аерым безнең.

Уңайсыз булып китә. Кыймый гына аңа каршы басам, битеннән сыйпыйм.

– Кирәкми! Җибәр, җибәр! – Ул, ярсып, чыбыгын чокырга томыра. – Бар, кит!

Һәм кинәт, үксеп, ул муеныма сарыла, күкрәгемнән, иңбашымнан үбә.

– Килдең бит, барыбер килдең, шайтан кызы!

Аның чәче, күлмәк изүеннән кереп, тәнне кытыклый. Иркәлисе, юатасы иде аны, тик мин бары:

– Кайтыйк инде, – дип кенә калам.

– Оныттыңмыни?

– Ә син елама, юләр, тынычлан.

– Бетте инде. Кал.

Ул китте. Берүзем инде авыл өстендә кабынган утларга каршы атлыйм. Тынычлыгымны югалттым, йөрәгем кузгалды. Нәрсәгәдер шатланам, нилектәндер көенәм, нәрсәдер җитми, нидер эзлим, юксынам, ямансу һәм әйтеп бетергесез читен.

Кинәт кыштырдау тавышы ишетеп сагаям. Чү! Муенымда зәңгәр яулык. Кайчан бәйләп өлгергән? Без бит җәдәчләшмәдек бүген. Әллә безнең тормыш булганмы ул сүзсез җәдәч? Синең исеңдә калмаган бит. Оныт дигәнең өчен отылдың мәллә?