Уільям Моэм - Апавяданні

- цыдулка ў яе? - спытаўся містэр Джойс.

- У яе, сэр.

Кросбі моўчкі выцягнуў з кішэні пачак пяцісотдаляравых банкнотаў. Ён адлічыў дваццаць паперак і даў іх Ван Цысэну.

- Пералічыце.

Клерк пералічыў і аддаў грошы тоўстаму кітайцу.

- Усё правільна, сэр.

Кітаец яшчэ раз пералічыў грошы і паклаў іх у кішэню. Ён зноў нешта сказаў жанчыне, і тая выцягнула з-за пазухі цыдулку. Ван Цысэн прачытаў яе.

- Гэта сапраўдны дакумент, сэр, - сказаў ён і памкнуўся быў перадаць паперку містэру Джойсу, але Кросбі апярэдзіў.

- Дазвольце зірнуць, - сказаў ён.

Містэр Джойс назіраў за Кросбі, пакуль той не скончыў чытаць, і працягнуў руку да цыдулкі.

- Давайце.

Але Кросбі акуратна склаў аркуш і схаваў у кішэню.

- Не, хай цыдулка лепш будзе ў мяне. Не танна яна мне абышлася.

Містэр Джойс згадзіўся. Трое кітайцаў чулі гэтую кароткую размову, але што яны падумалі, ці падумалі што-небудзь наогул - сказаць было цяжка, - вельмі ўжо з абыякавымі тварамі яны сядзелі.

- На сёння я свабодны, сэр? - спытаўся Ван Цысэн.

- Свабодны. - Містэр Джойс ведаў, што клерку трэба застацца, каб атрымаць сваю долю, і звярнуўся да Кросбі:

- Вы гатовы?

Кросбі моўчкі падняўся. Кітаец адчыніў дзверы. Цысэн узяў агарак свечкі, каб пасвяціць на лесвіцы, абодва кітайцы праводзілі іх на вуліцу. Жанчына тым часам спакойна сядзела на ложку і паліла. На вуліцы кітайцы развіталіся і вярнуліся ў дом.

- Што вы думаеце рабіць з цыдулкай? - спытаўся містэр Джойс.

- Захоўваць.

Яны падышлі да машыны, што чакала іх, але Кросбі адмоўна пакруціў галавой.

- Я пайду пеша. - Ён нерашуча пераступіў з нагі на нагу. - Ведаеце, у той вечар я паехаў у Сінгапур, таму што акрамя іншых спраў я яшчэ хацеў купіць сабе стрэльбу; адзін знаёмы прадаваў. Да пабачэння.

І хутка ён знік у цемры.

У дзень суда ўсё адбылося менавіта так, як і меркаваў містэр Джойс. Усе прысяжныя збіраліся апраўдаць місіс Кросбі. Яна сама давала паказанні. Гаварыла вельмі проста і шчыра. Памочнік пракурора паставіўся да яе добразычліва і яўна не быў у захапленні ад сваёй ролі. Ён вінаватым тонам задаваў неабходныя пытанні. Яго абвінаваўчая прамова больш была падобная на абарончую, а прысяжным спатрэбілася меней за пяць хвілін, каб вынесці рашэнне, якое было сустрэта громам апладысментаў. Суддзя павіншаваў місіс Кросбі, і яна стала свабодная.

Бадай, ніхто так шчыра не абураўся паводзінамі Хэманда, як місіс Джойс. Яна аддана любіла сваіх сяброў і настойліва прасіла мужа і жонку Кросбі пасля суда адразу ехаць да іх пагасцяваць, пакуль усё будзе падрыхтавана да ад'езду. Яна і думаць не хацела, каб мілая адважная Леслі, небарака, зноў вярнулася да сябе ў бунгала, дзе адбылася тая жахлівая трагедыя. Суд скончыўся а палове першай. У Джойсаў іх чакаў грандыёзны абед. Прыгатавалі кактэйлі - кактэйлі місіс Джойс былі вядомыя на ўсю Малайю, - і гаспадыня падняла келіх за здароўе Леслі. Місіс Джойс, жвавая, балбатлівая жанчына, - сёння была ў настроі, і вельмі дарэчы, таму што астатнія маўчалі. Яе гэта не дзівіла, муж быў заўсёды маўчун, а мужа і жонку Кросбі следства і потым суд залішне змучылі. У час абеду яна жвава і весела нешта расказвала. Потым прынеслі каву.

- Ну, а зараз, даражэнькая, - замітусілася яна, - ідзіце адпачываць, а пасля я павязу вас на мора.

Сам містэр Джойс, які абедаў дома толькі ў выключных выпадках, вымушаны быў, вядома, вярнуцца ў сваю кантору.

- На жаль, я не магу, місіс Джойс, - сказаў Кросбі. - Мне трэба ехаць на сваю плантацыю.

- Як, сёння? - здзівілася тая.

- Зараз жа. Я ўжо даўно не быў там, а справы не чакаюць. Буду вельмі рады, калі дазволіце Леслі пакуль што пажыць у вас. Пасля мы вырашым, куды паехаць.

Місіс Джойс хацела запярэчыць, але муж спыніў яе:

- Калі трэба ехаць - хай едзе, няма чаго думаць.

Нешта незвычайнае ў голасе мужа прымусіла яе насцярожана зірнуць на яго. Яна змоўкла. І зноў загаварыў Кросбі.

- Выбачайце, калі ласка, але ехаць трэба зараз жа, каб завідна паспець. - Ён падняўся з-за стала. - Правядзеш мяне, Леслі?

- Вядома.

Яны разам выйшлі з пакоя.

- Здаецца, ён не надта ўважлівы да яе, - сказала місіс Джойс. - Няўжо ён не разумее, што якраз цяпер Леслі трэба пабыць з ім.

- Я ўпэўнены, што толькі неадкладныя справы прымусілі яго тэрмінова паехаць.

- Ну, я пайду пагляджу, ці падрыхтавалі Леслі пакой. Ёй цяпер трэба добра адпачыць.

Місіс Джойс выйшла, адвакат зноў сеў. Неўзабаве ён пачуў, як Кросбі завёў матацыкл і з грукатам паехаў па садовай дарожцы. Містэр Джойс падняўся і пайшоў у гасцёўню. Місіс Кросбі разгублена стаяла сярод пакоя, трымаючы ў руцэ цыдулку. Тую самую. Вочы іх сустрэліся, - яна была страшэнна бледная.