Кастусь Акула - Людзі й людзі...

А абслугоўваньне замужніх жанчын прадаўжаў зь няменшай зацятасьцю.

Ажно прыйшоў час, што гэты "жук", "мэсэнджэр бой" некаму спатрэбіўся. Памятайце: на бязрыб'і і жук мяса…

За звыш трыццаць гадоў царкоўнага жыцьця на эміграцыі не зьявіўся ніводзін кандыдат на сьвятара, роджаны ўжо за межамі Бацькаўшчыны. Калі жыцьцё — гэта вечнае аднаўленьне, дык перад Беларускай Аўтакефальнай Праваслаўнай Царквой стаіць небясьпека: яна самазьліквідуецца, ці, як гавораць Амэрыканцы, selfdestruct, з прычыны адсутнасьці прыплыву сьвятароў. Праўда, у асобных выпадках, можана спрабаваць сьцягнуць сьвятара зь Беласточчыны, але гэта часова залатае прыказачную дзірку, а ня вырашыць галоўнае праблемы Царквы. Сяньня ей патрэбна прынамся пару япіскапаў, некалькі сьвяртароў, дыяканаў, кваліфікаваных дырыгэнтаў царкоўных хораў, адміністратараў маёмасьці. Гэта яшчэ ня ўсё. Сьвятары павінны былі-б быць двумоўнымі, значыцца весьці службы Божыя ня толькі пабеларуску, але й паангельску, паколькі бадай бальшыня з нашага новага пакаленьня ня ведае роднае мовы й таму, што найбольш беларускае эміграцыі пражывае ў англамоўных краінах. Проста бязвыхаднае палажэньне.

Тым з нас, каторым сэрца за будучыню баліць, шкада часу пра гэта разважаць, бо наперадзе бачым адну цемру. На эміграцыю няма доплыву новых сілаў, Царква гіне.

Вось чаму "на бязрыб'і й жук мяса".

Архіяпіскап Мікалай, каторы гэтага цацу Янку Бруцкага некалі на сьвятара высьвяціў, мусіць, перад гэтым ці адну ноч бяссоньніцай марыўся. Ён ня мог ня бачыць якога чалавека накіроўвае на "пастыра авец праваслаўных", але ніяк ня мог, у сваіх найсьмялейшых думках, зьмяркаваць, што спавівае на рэлігійнае поле… Іды Амін…

"Я-ж — інжынер" Янка Бруцкі, чалавек пазбаўлены элемэнтарных хрысьціянскіх дабрадзейнасьцяў, які навет ня ведае што гэта такое ёсьць годнасьць чалавечая, зьбегам акалічнасьцяў пры царкоўнай уладзе апынуўся.

Ніколі не забудуся што сказала, ці чаго не даказала адна выдатная жанчына, — чалавек высокай вартасьці, заслужаны ў нацыянальным жыцьці, бездакорнае маральнасьці, - калі пачула што гэты дзівак вырабляе:

— Янка Бруцкі? Але-ж і цаца! Што за чалавек… Эх!…

У тым уздыху "эх" была скруха, горыч і шкадаваньне. І ўсё сказана. Бо й запраўды, што можаце сказаць пра жабу, якая навет на корч ня ўзьбярэцца?

Ліха ў тым, што знайшліся махляры, каторыя жабу на патрэбны корч падсадзілі. Дый ці толькі падсадзілі! Яны й намовілі "інжынера", што ён — ого! — высака дапяцца можа.

Янку Бруцкага, — трэба яму справядлівасьць аддаць, — нельга поўнасьцю вінаваціць за тое, што тупым знарадзьдзем махляроў стаўся. Паколькі ён ніколі не грашыў ніякім інтэлектам, дык як яму разумець тую сітуацыю, у якой апынуўся? Ён проста "браў рубяжы" й нахабна "ў людзі" пхаўся. А калі збоку падыйшлі такія спэцы, як а. Кендыш, мітрапаліт Андрэй, два Гарошкі дый насамперш той злашчасны й цалкам самалюбна-амбітны матар'яліст Мікалай Войтанка, дык вось і знайшлі "мэсэнджэр бой", таго ідэальнага пасыльнага, якога ім і трэба было.

Чалавек, што раней абслугоўваў нашых замужніх жанчын, які, як відаць, не разумее хрысьціянскае маралі, - а дзе ўжо тут гаварыць пра хрысьціянскую ахвярнасьць і цярпеньне? — ці ня год адбарабаніў на багаслоўскіх курсах у Ўкраінцаў у Баўнд Бруку, што блізу Гайленд Парку, але дзеяць, наводля Унтэр Прышыбеева, пачаў куды раней. Мікалаю Войтанку карцела падзарабіць і выгнаць з парафіі БАПЦ у Гайленд Парку айца Аляксандра Яноўскага… Вось тут і знайшоўся на ўслугі ідэальны "мэсэнджэр бой".

Як славіш Госпада Бога, калі бачыш пры плённай працы ідэальных самародкаў! Як цешыцца сэрца твае, калі цьвіце й памнажаецца ўсё добрае, што й Сейбіт мо занядбаў! Як хочацца пісаць пра гэрояў, пра ўзьнёсласьць духа, пра веліч дастойных і годных людзей, у каторых ці пры каторых пульсуе вечная крыніца велічы жыцьця! А як цяжка разважаць пра забойчае самалюбства, маральны ўпадак, згубны матар'ялізм, пра тых людзей, якія ніколі й нікому нічога не даюць, адно іншых рабуюць, маральна забіваюць, у пякельнае бяздоньне цягнуць.

Нам, звычайным вернікам у Бога, здавалася, што царкоўнае пакліканьне на службу Богу, асабліва-ж калі чалавек рыхтуецца да вышэйшага сану, вымагае ад кандыдата першаякаснай маральнай чысьціні дый такіх дабрадзейнасьцяў, як ахвярнасьць, пакорнасьць, пасьвячэньне сябе на службу для дабра іншых, цярпеньне, любоў да бліжняга…

Калі думаеш пра такога абібоку, як Янку Бруцкага, прыгадваюцца словы князя Валкоўскага з аповесьці Дастаеўскага "Уніженные і Оскорблённые": "Но вот что я вам скажу! Еслі б только могло быть (чего, впрочем по человеческой натуре нікогда быть не может), еслі б могло быть, чтоб каждый із нас опісал свою подноготную, но так, чтоб не побоялся ізложіть не только то, что он боітся сказать і ні за что не скажет людям, не только то, что он боітся сказать своім лучшім друзьям, но даже і то, в чём боітся подчас прізнаться самому себе, — то на свете поднялся бы тогда такой смрад, что нам бы всем надо было тогда задохнуться".