Кастусь Акула: Людзі й людзі...

Памятаю, скардзілася мне адна старэйшая Паляшучка: — А Божа мой, ці-ж таму мы ад бальшавіцкай нечысьці ўцякалі, каб тут еты бабнік Бруцкі над намі зьдзекаваўся?

Трапіла на камень каса. Што сталася пазьней, — уключна ізь сьвецкімі судамі, - гэта быў клясычны прыклад самаволі першага ярарха БАПЦ мітрапаліта Андрэя, які, зігнараваўшы правы Сьвятой Праваслаўнай Царквы, уключна із Статутам БАПЦ, які вызначае нутраныя юрыдычныя ходы ў выпадку спорных пытаньняў, пайшоў сьведама на разбурэньне парафіяў свае япархіі толькі таму, каб задаволіць амбіцыі Мікалая Войтанкі, айцоў Янкі Бруцкага й Васіля Кендыша.

Калі-б першы ярарх БАПЦ мітрапаліт Андрэй запраўды дбаў пра Царкву, ды меў крыху клёку ў галаве, ён-бы перш за ўсё прыслухаўся да шматлікіх просьбаў ня толькі архіяпіскапа Мікалая, які некалі й падаў яго кандыдатуру на мітрапаліта, дый ня толькі да галасоў аграмаднае бальшыні сваіх амэрыканскіх парафіяў, але й знайшоў-бы ці адзін прэцэдэнс у гісторыі Праваслаўнае Царквы, каб параліжаваць крывадушныя інтрыгі ліхіх амбіцыянераў, задаволіць пакрыўджаных ды давесьці да ладу царкоўнае жыцьцё. На вялікі жаль, мітрапаліт, як гэтта паказалася, да гэтага не дарос. Ягоныя дыктатарскія загады й "распараджэньні" былі настолькі відавочным гвалтам над прынятымі нормамі нашага царкоўнага жыцьця, што не адразу, паступова, але абсалютна ўсе амэрыканскія беларускія парафіі зьвярнуліся да канадыйскага таронцкага архіяпіскапа Мікалая, каб узяў іх пад сваю апеку. І колькі архіяпіскап Мікалай, — лістоўна, тэлефонам і пры асабістых сдустрэчах, — не прасіў першага ярарха, каб апамятаўся, колькі не зьвярталіся да яго й старшыні парафіяў, мітрапаліт Андрэй, як адурманены прадаўжаў самагубны для БАПЦ шлях. І сяньня, дальбог, цяжка паверыць, навет пішачы гэтае, што так запраўды сталася. Я трымаўся дый цяпер яшчэ трымаюся думкі, што чалавек, які заняў высокі сан першага яраха БАПЦ, з прычыны сваіх заавансаваных гадоў, цярпеў ад нейкай Алзгэймэравай хваробы ці дзівацкае зьдзіцянеласдьці.

Калі адкінуць усялякую прапагандовую мякіну й зірнуць цьвяроза, дык трэба з усей пэўнасьцю сьцьвердзіць, што чалавек гэты сьведама пайшоў насустрач Хмаравай прапагандзе, Войтанкавай ненасытнай прагавітасьці й Кендышавай ды Бруцкага антыхрысьціянскай хворай амбіцыі. Адвакат Валентын Гарошка, які добра падзарабіў на сьвецкіх судох, ды ягоны брат Расьціслаў, із сваім "Беларускім Часам", што першы пачаў барабаніць пра "літыгацыю ў БАПЦ", мусіць, каб апраўдаць рэдактарава ўяўленае становішча, як вялікага царкоўнага дзеяча, — зыгралі гэтту гнюсную ролю.

Пра архіяпіскапа Мікалая будзе гутарка асобна, але гэтта трэба сказаць, што ён зрабіў правільна, калі задаволіў просьбы парафіяў япархіі мітрапаліта Андрэя і ўзяў іх пад сваю апеку. Калі-б ён гэтага не зрабіў, парафіі тыя перайшлі-б у юрысдыкцыю якой іншай Праваслаўнай Царквы ў Амэрыцы, каб пазбавіцца "апекі" свайго зьдзіцянелага пастыра.

Пра сьмерць мітрапаліта Андрэя я даведаўся позна ў сыботу 21-га травеня, калі затэлефанаваў да аднаго сябры. Памятаю, быў я тады сам у Гутырчыкавай хаце (не, ня зусім сам, бо са мной быў Гутырчыкаў кот і сабака), а Сяргей і ягоная жонка Літвінка гулялі дзесьці на вясельлі, якое наладзіў Мікола Абрамчык для сваей дачкі. І мне сулілі заглянуць на тое вясельле, бо, казалі, "там-жа будзе якая сотня нашых, калі ня больш". Але… Была-б нагода сяго-таго пабачыць, на "Зважай" скубануць. Ды далёкае падарожжа аўтобусам, пасьля аграмадны лівень змучылі па дарозе. А ў гіганьце Ню Ёрку пакуль дабярэшся ў які Бруклін ці Джамэйку, ды назад у Самэрсэт, дух зь цябе вон. Не да вясельля. І памятаю, пачуўшы, што першы ярарх адыйшоў у іншы сьвет тае самае сыботы дзесьці каля першай гадзіны раніцай, значыцца перад першымі петухамі, я падумаў… Але не. Няхай слова мае ў нас вельмі шанаваная й характарам абаяльная спадарыня Орсіха, якая назаўтра, пасьля сьвятое Літургіі ў царкве на Гайленд Парк, сустрэла мяне з такімі славамі:

— Спадар Акула, што-ж вы, Божа мой, што-ж вы нарабілі?

У гэтай жанчыны, што выгадавала выдатную беларускую сям'ю, кпінка па твары бегала.

— Як я, што гэта я нарабіў? — няўцямна, але й вінавата спытаўся я.

— А ці-ж вы ня чулі, што наш мітрапаліт, калі дачуўся, што вы сюды едзеце, дык перапалохаўся вас, ды ўзяў і памёр…

Гэтта быў і нейкі падтэкст, бо пазалетась, калі я паехаў у Лёндан на сьвяткаваньне дзясятых угодкаў бібліятэкі Скарыны, падчас мае прамовы ў перапоўненай людзьмі зале біскуп Часлаў Сіповіч меў разрыў сэрца.