Андрэй Дзмітрук - Выкраданне чарадзея

Грымела музыка, кружыліся пары, гулянка бурліла ракой. Паэты Шпак і Драч чыталі новыя вершы, прысвечаныя царскім асобам і прыгажосці прыроды; спевакі Салавей і Кенар выконвалі гімны і ўрачыстыя арыі; жартаўнік Цецярук выдумляў каламбуры, часам засланяючы самога Пэ-Пэ, так што царыца смяялася да слёз. Паміж гасцямі мітусіліся спрытныя афіцыянты, разносячы марожанае і напіткі. І ніхто ў гэтай радаснай гамане не заўважыў, што ў нішы над самым тронам сядзіць Галоўная Аракулька-Зязюля і спакойна прарочыць нешта абыякавым аднастайным голасам.

Здаралася, праўда, што Аракульку ўсё ж заўважалі, і тады па знаку Магутнага Арла ў нішу пасылаўся адзін з шулёнкаў.

— Яго Недаступнасць, — гаварыў Зязюлі пасланец, — загадзаюць вашай асобе пакінуць залу і больш не паказвацца без асобнага распараджэння Яго Недаступнасці.

— Ку-ку! — адказвала Аракулька. — Прадбачу ў мурашніку дзён кармінавыя аблокі...

— Дык вы пакінеце залу ці не?!

— Кармінавыя аблокі з чатырох бакоў. Вецер сухі, сярэдні, паўднёва-ўсходні; тэмпература ўночы плюс два, днём мінус адзін...

Стражнік ляцеў да Старэйшага Сокала і дакладваў, што «Зязюля не хоча пакідаць залу і мармыча пра нейкія аблокі, мурашак і пахаладанне».

— Яна звар'яцела, ваша сцярвятніцтва!

Старэйшы Сокал нахіляўся да ўладара і шаптаў:

— Зязюля балбоча пра мурашак, Ваша Недаступнасць. Не інакш з глузду з'ехала.

— Гнаць вон, — моршчыўся Магутны Арол і адварочваўся.

А свята ўсё грымела.

Нарэшце, калі госці стамляліся, музыкі знясільваліся, паэты хрыпелі, Пэ-Пэ выдыхаўся, Цецярук напіваўся, а Прыгожая Галубка пачынала пазяхаць, прыступалі да чытання новых Улажэнняў. Строгі Сарыч разгортваў жоўты скрутак, і пад скляпенні залы ўзлятаў яго звонкі, чысты голас.

— «Імем Яго Недаступнасці Адзінага Вялікага Магутнага Арла, Аквілы Рэгіі Інвіктуса Максімуса Юстуса з гэтага дня і назаўсёды загадаць...»

У гэту хвіліну станавілася ціха на зямлі і на небе — нават вецер супакойваўся, нават рэкі запавольвалі свой бег, нават пракляты дзікі кот, які нічога на свеце не разумее, заміраў дзе-небудзь у шчыліне, і страх скоўваў яго члены. Госці і прыдворныя стаялі з выцягнутымі шыямі, не маючы права паварухнуцца ні адзіным пёркам, не міргаючы і не дыхаючы.

— «Упамінанне імя Яго Недаступнасці скорагаворкай, або невыразна разглядаць як абгавор з адпаведнымі адсюль вывадамі...»

— «Разважанні пра справы і Ўлажэнні Яго Недаступнасці ў неадпаведным месцы і кепскім настроі лічыць нядбалым легкадумствам з усімі выцякаючымі вынікамі...»

— «За руплівасць і стараннасць на службе Яго Сцярвятніцтва Старэйшага Сокала надзяліць асаблівай увагай і ў далейшым называць «яго высокасцярвятніцтва Старэйшы Сокал Магніфікус Альціволанс...» [30] Цудоўны, які высока ляціць (лац.).

Бывалі і іншыя Ўлажэнні — іх назапасілася вельмі многа, і ўсе яны выдаваліся на жоўтых скрутках, якія потым захоўваліся ў Стальным Куфры Галоўнай Канцылярыі.

Пасля прачытання Ўлажэнняў чулася гучнае ўхвальнае клекатанне, і госці пачыналі разыходзіцца. Як толькі адыходзіў апошні, Магутны Арол саскокваў з трона і пад крыло з Прыгожай Галубкай ішоў у спальню. Дзяўчаты-сойкі разыходзіліся па залах, змешваліся з кавалерамі-папугаямі і вялі свабодны лад жыцця, адпачываючы ад нялёгкіх абавязкаў фрэйлін.

Вечарам Магутны Арол часцей за ўсё раіўся са Строгім Сарычом і старшынямі канцылярый, а глыбокай ноччу — зноў з Ціхім Дзятлам. Потым ён ішоў у свае пакоі, і ў замку запаноўвала цішыня.

Часам у бурную непагадзь, калі цемру асвятлялі маланкі і грукатала неба, нібы абвальваліся скалы, Магутнаму Арлу рабілася тужліва і адзінока ў вялізарным замку сярод прывычных асоб. Ён адмяняў справы і вясёлыя відовішчы, садзіўся ў царскую нішу ў адной з верхніх вежаў і так сядзеў пры свячы адзін, задумліва ўглядаючыся ў навальнічную ноч. Нават Старэйшага Сокала не было побач — ён стаяў за дзвярыма, бо ў такія хвіліны ніхто не павінен бачыць уладара.

Ён углядаўся ў ноч, і хісткія думкі праносіліся ў яго галаве. «Чаго я дасягнуў? — думаў Магутны Арол. — Да чаго прыйшоў? А ці ўсё гэта, што магчыма смертнаму? А калі гэта ўсё, дык чаму турбуюць думкі? Я маю ўсё, што можна мець, няма каму са мной мерацца ні сілай, ні славай, ні багаццем, я наймагутны, і воля мая свабодная, і няма перашкодаў для яе. Нават для вады ёсць перашкода — сонца, нават для ветру — скалы, нават для святла — самая маленькая рэч на яго шляху. А для маёй волі няма перашкодаў. У мяне няма ворагаў, у мяне няма і сяброў — мой розум вышэйшы за дружбу або нянавісць. Дык што ж вярэдзіць душу, што перашкаджае піць асалоду з зямных радасцяў?»