Андрэй Дзмітрук - Выкраданне чарадзея

Дзеля справядлівасці трэба сказаць, што за апошні час нашы мудрацы і так, дзякуй богу, прымоўклі. Ніхто ўжо без аглядкі не распінаецца пра ўсяленскае дабро, пра «спрыяльныя і прыхільныя адносіны да нас нязведанага», няхай гэта будзе космас або што іншае. Цяпер, прынамсі, скемілі, што калі ён калі-небудзь і адбудзецца, гэты самы кантакт, то вынік можа быць розны, усякі, а не вось такі канкрэтна, пераважна, вядома, прыемны, калі нам так хочацца. Нам, дабракам. Сапраўды: не таі зла на другога, але не таі і пільнасці.

Урэшце — далей.

Такім чынам, Маленькая Дафнія ўспомніла пра Плацінавы Абруч. А на другі дзень, калі сяброўка, якая засталася добразычліўкай, прыйшла праведаць і супакоіць яе, жыллё было пустое. Чуткі пра гэта разышліся па ўсім вадаёме, зніклую пачалі шукаць, абшукалі ўсе зацішныя куточкі, але так і не знайшлі. І вырашылі, што бедалага або ўтапілася, або схавалася куды-небудзь, каб памерці галоднай смерцю. Пачалося замяшанне, шмат каго грызла сумленне, пасыпаліся ўзаемныя папрокі ў бессардэчнасці. Асабліва дасталося законніцы, якая першая прапанавала пакаранне маўчаннем — цяпер яе абвінавачвалі ў тым, за што ўчора ўзносілі: сумленнасць яе аб'яўлялася фанабэрыстасцю, рашучасць — нахабнасцю. І ўрэшце «Закон аб пакаранні маўчаннем» быў адменены назаўсёды. Дафніі гэтай ноччу спалі дрэнна: кожнай блюзнілася, што менавіта яна вінаватая ў пагібелі Маленькай Дафніі.

А праз дзень невядома адкуль уварваўся вялізарны і страшны Чорны Жук і сажраў зганьбаваную напярэдадні законніцу, а потым — тую самую суседку, што ўшчыпнула Маленькую Дафнію. А яшчэ праз дзень дафній ахапіла яшчэ большая жудасць: з'явіўся другі Чорны Жук, і пачаліся, як кажуць, беды вялікія...

Аднак, хоць Пасвячоны і спыняецца вельмі падрабязна на гэтых бедах, нас пакуль што цікавяць іншыя сферы.

Няма сэнсу расказваць, як уладальніца таямніцы дасягнула дна вадаёма (паўтарыць вопыт Старой Дафніі не складала, відаць, вялікай цяжкасці) і адсыпалася каля Плацінавага Абруча. Толькі была яна ўжо не карычневай Маленькай Дафніяй, а вялікай Белай Рыбай.

Ачнуўшыся, яна ўбачыла ў Абручы сваё адлюстраванне і засталася задаволеная. Без шкадавання прыпомнілася ёй лужына каля пня, прыгадаліся блошкі-дафніі, іх дробныя справы, дробненькія жаданні — усё іх дробнае-дробнае жыццё...

Белая Рыба пакружыла каля Абруча, апрабавала свае плаўнікі і хвост і, задаволеная і гордая, паплыла па цячэнні, і яе панесла ў невядомыя краіны.

Яна пабывала ў вялізарных вадаёмах, дзе багацейшая расліннасць і такі разнастайны і дзівосны свет новых суродзічаў, што немагчыма было не здзіўляцца часам, калі сустракалася якая-небудзь пачвара — таксама рыба і з якой па непісаных падводных законах трэба было прывітацца.

Яна зведала прэсныя і салёныя воды; больш ёй спадабалася ў прэсных — тут да таго ж было і спакайней. Самым жа лепшым месцам аказаўся зацішны куточак дзе-небудзь у стаячай вадзе, дзе чарот і ціна, дзе цень і злёгку пахне балотам. Трэба сказаць, што прыстойнасць патрабавала пагарды да падобных закуткаў, але што зробіш з натурай? Калі яе бачылі тут свае, яна рабіла выгляд, што заплыла сюды выпадкова, а калі была адна, то ўпівалася асалодай, цішынёй і змрокам або палявала на ўсялякі дробны зброд — сталых жыхароў гэтых мясцін: жучкоў, лічынак, павучкоў. Асабліва ж яна адрознівала дафній — яны тут былі не карычневыя, але гэта не мяняла справы: Белая Рыба цярпець не магла гэтай бесталкоўшчыны, што шныпарыла, гэтых убогіх стварэнняў, якія нават плаваць як след не ўмелі. Яна іх жэрла сотнямі і не таму, што была такая ненасытная, — яе страшэнна раздражняў іх выгляд.

Калі-нікалі Белая Рыба наведвала Плацінавы Абруч, яна пакутліва ўзважвала, што б яшчэ выпрасіць у яго, але далей багатай і смачнай ежы ні да чога не дадумвалася.

Ад Абруча да населеных вадаёмаў вёў вузкі і цёмны калідор, а Белая Рыба так разбылася, што ўжо ледзь праціскалася праз яго, і таму здагадалася папрасіць Абруч перамясціць самога сябе ў адну з яе любімых затокаў, дзе было асабліва ціха і заценена. Іншыя рыбы не любілі сюды заплываць, такім чынам, Плацінавы Абруч быў і пад рукой, як кажуць, і надзейна схаваны ад пабочных вачэй.

Колькі б працягвалася яе такое жыццё, сказаць, вядома, цяжка. Але аднойчы яна наткнулася на Шчупака, якога бачыла ўпершыню, і, разгледзеўшы драпежны і галодны бляск варожых вачэй, кінулася ўцякаць, не разбіраючы дарогі, і Шчупак доўга гнаўся за ёй, ляскаючы сківіцамі і выдаючы жудасны свіст, ад якога мутнеў розум. Нарэшце Шчупак адстаў, але тут раптам выскачылі дзве выдры, якіх Белая Рыба таксама бачыла першы раз. Яна адчула, што і гэта — ворагі, і, сабраўшы апошнія сілы, нырнула ў глыбіню і імчалася ўніз, пакуль не ўрэзалася ў дно. Вакол было змрочна — так глыбока яна яшчэ не апускалася. Белая Рыба паляжала на глеі, сяк-так аддыхалася і пачала, трымаючыся ценю і зараснікаў, рухацца ў бок дому. Але няшчасці не пакідалі яе: яна заблудзілася.