Андрэй Дзмітрук - Выкраданне чарадзея

Што ў нас, скажыце, калі ласка, з плюсамі. Так... Вось той майстар, напрыклад. Гарачая кроў, шукальнік прыгод. Неяк сказаў з надзвычай разумным выглядам:

«Сутнасць шахмат, кажа, гэта барацьба, творчасць, рызыка. Імем багіні Каісы некалі назавуць ураган». Ну і ну! Я лічу хады далей за вас, паважаны філосаф! І што вы мне са сваёй Каісай?

Пагоня за ачкамі, бясконцая чарада партый. Колькі іх было ў яго жыцці. Асобныя турніры неяк змяшаліся ў памяці. І цяпер вось яшчэ адзін — новы... ці ўсё той самы стары, бясконцы? Заклала вушы... Гросмайстар разявіў рот і зрабіў некалькі глытальных рухаў, як пры прызямленні самалёта. Цішыня вакол, быццам адпампавалі паветра. Што ж, дагэтуль нікога няма? Сабачае надвор'е... Вунь як свішча вецер.

За спіною шчоўкнула пстрычка, быццам удар зубца. Опелс здрыгануўся. Грукнулі дзверы? Азірнуўся — каля ўвахода стаяў чалавек. Аднолькавага з ім росту, толькі шмат маладзейшы і хударлявейшы. Нейкае імгненне яны глядзелі адзін аднаму ў вочы.

«Твар быццам бы знаёмы, — падумаў Опелс. — Дзе я мог яго бачыць?.. Але як дзіўна адзеты...»

У чорнай камізэльцы з белым жабо і карункавымі манжэтамі, у цёмна-вішнёвых вельветавых штанах, чорных туфлях, перацягнутых спражкамі, незнаёмы здаваўся персанажам з якой-небудзь старой камедыі. Чырвоныя шчокі, нос з гарбінкаю, вусы, бародка кліночкам. На галаве незразумелы блін — берэт, ці што...

«Я яго не ведаю... Ці ўсё ж такі бачыў дзесьці?..»

Гросмайстар ускінуў галаву, выцягнуў з нагруднай кішэні рагавыя акуляры і прыладзіў іх на сваім крывым носе.

— Чым магу дапамагчы, мой юны сябра? — спытаўся Опелс. У хрыплаватым голасе гучаў сарказм.

Незнаёмы глядзеў паўз яго, туды, дзе на сцяне шарэнгаю віселі дванаццаць вялікафарматных партрэтаў; ён павольна слізгануў позіркам па фотаздымках.

Якога колеру яго вочы?

— Гэта чэмпіёны свету па шахматах, малады чалавек, — усміхнуўся Опелс. — Вы, здаецца, памыліліся дзвярамі.

Незнаёмы маўчаў. Чуваць было, як за акном бушуе вецер.

Ну і надвор'е! Ён паглядзеў на дзіўны абутак у госця... Нешта тут не тое. Але што?..

Ён зняў акуляры і назваўся:

— Гросмайстар Опелс. З кім, дазвольце, маю гонар?

— Лопес.

Скрыпучы голас. Здавалася, адчынілі старыя дзверы. Бач ты! Лопес?

— Ці не паўторыце вы сваё імя? — папрасіў госць.

— Гросмайстар Аляксандр Опелс, — зласліва паморшчыўся гаспадар. Ён не любіў паўтарацца.

— Я не памыліўся? — недаверліва сказаў незнаёмы. — Вы сапраўды рыцар?

Опелс паглядзеў на яго са здзіўленнем.

— Хм-м. Я рыцар шахматнай гульні. Чулі пра такую? Капабланка, Бацвіннік, Фішэр... І я не з апошніх. Гросмайстар — гэта значыць «вялікі майстар».

— Вялікі маэстра, — паправіў госць.

— Не пярэчу, — згадзіўся Опелс. — А вы... вы гуляеце ў шахматы? — Гросмайстар зняважліва зірнуў на гадзіннік. «Загаварыўся я з ім».

Вусны ў прышэльца выцягнуліся ў злосную струнку, вочы бліснулі.

— Гуляю?! — крыкнуў ён фальцэтам. — Я маэстра Аляхандра Лопес! — і ціха дадаў: — Які сёння год?

«Божа мой, ды ён вар'ят! Разнясе яшчэ ўвесь клуб...»

— Выдатна, — прамармытаў Лопес. — Я прыбыў на турнір, які пачынаецца праз адзінаццаць хвілін пасля захаду сонца.

«Што? Дык ты і ёсць мой першы праціўнік? Ну што ж. Няблага было б раскалашмаціць слабачка з разбегу. Майстры цяпер плодзяцца, як грыбы пасля дажджу. І ўсё чарвівыя... Здаецца, у першым турніры ў нас плюс адзін».

— Прыемна чуць, — Опелс зноў перайшоў на ветліва-з'едлівы тон. — Гатовы пазмагацца з вамі ў кожным дэбюце. Да хуткай сустрэчы, шаноўны.

І, паважна кіўнуўшы, пайшоў у далёкія пакоі. Турнір не выклікаў асаблівай цікавасці, гледачоў сабралася няшмат. Адгароджаныя вяроўкаю, стаялі столікі ўдзельнікаў. Суддзя хадзіў паміж столікамі, папраўляў фігуры, прыціскаў да вуха шахматныя гадзіннікі.

Опелс заняў сваё месца, спіною да астатніх. На сцяне вісела эмблема з дэвізам Міжнароднай шахматнай феэрацыі — «Мы адна сям'я». «Усе з аднаго поля ягады», — па-свойму пераклаў ён і цяжка ўздыхнуў. Справа да століка была прымацавана таблічка з яго прозвішчам. Другой таблічкі — з прозвішчам праціўніка — не было.

«Не паспелі напісаць, — падумаў ён. — Дзе ж гэты блазнюк?»

Ён пасунуў да сябе блакнот для запісаў партый. Белыя — Лопес, чорныя — Опелс. Зірнуў на суддзю — пара! — і сам пусціў гадзіннік праціўніка.

Ён адчуваў сябе выдатна. Іначай і быць не магло. Маладыя майстры не вытрымлівалі яго жалезабетоннага стылю, мудрай пазіцыйнай гульні. Ніякіх феерверкаў! Ніякіх памылак! Памылкі, як авечкі, ходзяць статкам, адна цягне за сабою другую. Варта адной фігуры стаць не на месца — і партыя хістаецца на гліняных нагах. Вось і ўся навука! Што вы сказалі? Ах, вы творчы шахматыст? Выдатна, выдатна. А я вось вазьму дый складу на палічку слабасці вашай пазіцыі — у творчых шахматыстаў яны, ведаеце, непазбежныя — і буду мець абед з вашага, пардон, натхнення.