Андрэй Дзмітрук - Выкраданне чарадзея

Чарга дайшла, нарэшце, і да Гэ-Гэ. Пры ўважлівым вывучэнні яго трактатаў высветлілася, што ўсе да аднаго яны спісаны з чужых, што ён толькі тым і займаўся, што хваліўся сваім сваяцтвам з уладаром, быў дужа пражэрлівы, многа спаў і прысвойваў сабе чужыя думкі. Калі нарэшце ўсё раскрылася і Гэ-Гэ пра гэта даведаўся, ён тут жа памёр ад разрыву сэрца.

Пасля гэтых мер аднавілася адносна здаровая абстаноўка.

Да гэтага часу не магу зразумець, чаму яны прычапіліся да гэтых шалапутаў, што п'юць гарбату на беразе возера. Ну наткнуліся выпадкова, а потым чаго чапляцца?

Пасвячоны пераконвае, што гэта нездарма і што бесклапотны юны нобл — Другі, значыць, — які патрабаваў яшчэ і яшчэ раз вярнуцца да «трох філосафаў», зусім не такі ўжо бесклапотны, бо ён, бачыце, улавіў нейкую там сувязь паміж тымі галубчыкамі і дафніямі і не быў абвергнуты Настаўнікам. Першаму ён у сваёй жартаўлівай манеры сказаў, што, значыцца, ніякія гэта не мясцовыя «вышэйшыя», а, відаць, ноблы, якія акліматызаваліся на планеце Хі, і прыяцель яму адказаў, што не чакаў такога легкадумства.

І вось яны, нягледзячы на пратэсты Першага, пачалі ганяць свой эвальвентар сюды і туды, і «філосафы» з'яўляліся то зусім галадранцамі, то ў касмічным адзенні, і мова іх, якая толькі што была грубая і непісьменная, раптам рабілася культурнай, а то і настолькі перасыпанай вучонымі слоўцамі, што, далібог, я і ў апісанні Пасвячонага нічога амаль не мог зразумець.

Не ведаю, нашто ім — Другому і яго Настаўніку — патрэбна была гэта камедыя. Але нарэшце высветлілася, што іх «філосафы» ці нейкія акцёры, ці дыялектолагі, якім трэба было апусціцца, каб здабыць, бачыце, некаторыя спецыяльныя веды. А потым Другі хітра ўсміхнуўся і сказаў, што ўлоўлівае падабенства старэйшага з «філосафаў» з іх Вялікім Магістрам (загадчыкам, ці што, гэтай Студыі Прагнозаў?) і што той нібы таксама носіць з сабой нейкую там пасудзіну. На што Першы адказаў, што гэта ўжо поўны здзек і ў такіх умовах вучэбную практыку праходзіць немагчыма. Другі раптам сур'ёзна запярэчыў, што практыка — самая найлепшая, што ніколі, бачыце, перад ім не паўставала столькі значных пытанняў, як цяпер.

Мне няма ніякай справы да ноблаў і іх праклятай студыі, а таксама да тамашніх парадкаў і магістраў. Але мне дзіўна, што Пасвячоны так падрабязна, так акуратна і не без замілавання нават (ды няхай ён мне прабачыць, калі я чаго-небудзь не зусім зразумеў) апісвае ўсё гэта.

Далей — болей.

Маладыя ноблы заспрачаліся пра тое, чым растлумачыць такое іх падабенства з «жыхарамі Хі», гэта значыць з намі. Першы рабіў упор, значыцца, на тое, што нібы тут выпадковае супадзенне; Другі ж пачаў фантазіраваць, што яны (гэта значыць ноблы) ужо калісьці пабывалі на Хі, а то і ўвогуле Хі — іх прарадзіма, і проста яны ў свой час пакінулі яе і падаліся ў космасу пошуках жыццёвага прастору. І Настаўнік не пярэчыў фантазіі свайго падапечнага.

— Калі мы — Хі, — сказаў абураны Першы, — дык чаму яны такія адсталыя? Чаму дзічэюць?

— Можа, мы дзічэем? — з запалам спытаўся Другі. — Мы, перанасычаныя тэхнічнымі і навуковымі ведамі, адсталыя і дзікія ў параўнанні з імі?

— Веды і дзікасць несумяшчальныя!

— Лягчэй давесці адваротнае!..

Ну, тут мне няма чаго рабіць са сваімі каментарыямі, прапусцім гэта месца з «Запісак» Пасвячонага, тым больш, што ніякіх, запэўніваю вас, адносін да тэмы, як кажуць, іх спрэчка не мае, а так — адна пустая грызня: хто каго пераканае, хто каго перакрычыць.

Прапусцім дзесяткі тры старонак і зноў вернемся ў птушынае царства.

Зацішша там, як і трэба было чакаць, было нядоўгае. Не паспелі, як кажуць, атрымаць ад яго асалоду, як на табе! — зноў навіна: скампраметавалі сябе Філін, Каршун і Сакол-Каршачок, а таксама кухары-каршуны. Прычым у абвінаваўчых актах на гэты раз фігуравалі такія словы, як «сладастраснасць», «скажэнне смакавых адчуванняў», «цяга да неўласцівай птушкам ежы» (Элегантны Сакол-Каршачок нібыта нават наладзіў патаемную вытворчасць і гандаль мёдам).

Магутны Арол з цяжкасцю ўзышоў на троннае месца і мутным позіркам аглядзеў залу. Змрочнай пустатой дыхнула на яго, час нібы застыў, ашчэрыліся бязгучныя пашчы вокнаў. Трэба было ляцець да Плацінавага Абруча. Але чым дапаможа ён на гэты раз? Адновіць парадак? Верне адданых саратнікаў? Супакоіць?.. Але ж Абруч не дае суцяшэння.

Магутны Арол паклікаў Ціхага Дзятла і спытаўся пра новыя факты беззаконня і вось які пачуў адказ.