Анджей Пилипюк: Homo Bimbrownikus

Po lewej otworzyła się rozległa polana. Przez trawy szemrał strumyk. W sam raz miejsce, by rozłożyć się obozem.

- Pańko! - Odwrócił się w stronę pacholika jadącego na wózku.

- Tak, panie?

- Tu rozbijemy obóz. Wyprzęgnij kobyłkę, daj obroku i przygotuj obiad. My do Wojsławic podjedziemy i zrobimy rekonesans.

Sługa posłusznie ściągnął lejce. Trzej obwiesie ruszyli stępa.

- No to robimy tak - Samiłło wydawał ostatnie instrukcje. - Szukamy karczmy, tam zasięgniemy języka, gdzie siedzą Wędrowycze. Wieczorem wpadamy im do chałupy. Jakby stawiali opór, rąbiemy szablami. Porywamy starego, tego, co się Maćko zwie, wiążemy, przerzucamy przez kulbakę i hajda w las. Tu rzucamy go na furkę, a jak wrócimy do Lublina, w piwniczce stryja mu boków przypieczemy, to wyśpiewa ładnie, jak się z diabłem rozprawić.

- Dobry pomysł - mruknął Jersillo. - A i wypić przy okazji będzie można.

- Nie można, ale nawet trzeba - poparł go Ptaszek. - Może i karczmarza przy okazji podskubiem. - Oparł małą dłoń na rzeźnickim nożu tkwiącym za paskiem.

Las przerzedził się. Wojsławice leżały przed nimi. Przybysze ujrzeli kilkanaście wrośniętych w ziemię chałup. Plecione z chrustu płoty poprzechylały się na wszystkie strony. Nosiwoda o gębie kretyna wyciągał ze studni wiadro. Opodal wznoszono mury nowego kościoła. Karczma też tu była. Spory budynek postawiono na brzegu stawu. Po lewej, na wzgórzu, wznosiły się mury zamku.

- No to do roboty! - Watażka zatarł ręce.

Wieś była jak wymarła. Tylko nosiwoda człapał gdzieś z wiadrami. Przybysze podjechali do gospody i zeskoczywszy z koni, przywiązali je za cugle koło koryta z wodą. Samiłło z rozmachem kopnął w drzwi. Jak wchodzić, to z przytupem.

- O psiajucha! - zawył, trzymając się za stopę.

- Chyba otwierają się na zewnątrz. - Jersillo pociągnął za skobel. - Solidna ciesiołka. Dębowe dechy, niejeden szturm przetrzymały.

Weszli do rozległej sali. Podłogę wysypano piaskiem, kilka słupów podtrzymywało wygięte ze starości belki stropu. Przy ławie siedzieli chłopi w samodziałowych portkach i spłowiałych koszulach. Popijali z glinianych kubków jakieś szczyny, a najstarszy, posiwiały, wiosłował w misce, zajadając ze smakiem kaszę bez omasty. Wszyscy byli mikrej postury, a ich wodnistobłękitne oczka miały tyle rozumności, co u owcy. Koło okna zaś na rozklekotanych zydlach siedzieli dwaj dziwacznie ubrani starcy. Pociągali coś z glinianych kubków.

- Miejsce! - Niemirycz huknął na siedzących przy stole.

Chłopi popatrzyli na niego i zgodnie ryknęli dziwnym, niedobrym śmiechem. Warchoł zgłupiał w pierwszej chwili. Co jest!? Szlachcica nie poznali? Miał przecież na sobie żupan z przedniego sukna, a i świta przyodziana była godnie.

- No! - podniósł głos o pół tonu, kładąc dłoń na rękojeści szabli. - Co to znaczy, że chłop zamiast w chlewie leżeć, o miejsce ze szlachcicem się wadzi!

- Toż się nie wadzimy, tylko siedzimy - zrymował jasnowłosy chłopek z blizną na czole. - A jak waszmości nie pasuje pić na stojąco, to przecież nikt nie przymusza...

- Co!? - ryknął warchoł, czując, jak krew uderza mu do głowy.

- Idź się wyswaźbnić - burknął najstarszy, wyciągając spod stołu muszkiet z oberżniętą w połowie lufą. Kawałek sznura wetknięty w zamek lontowy dymił leciutko. - Przylezie taka menda i zeżreć w spokoju nie daje...

- Stypę po dziadku mamy, ale jak trzeba, to i drugi pogrzeb się zaraz urządzi. Tyle że w stawie wasze ścierwo spocznie, węgorz też stworzenie boże, jeść padlinę czasem musi... - Wieśniak z naderwanym uchem bawił się kordem.

- Yy... - Samuel nagle stracił połowę pewności siebie.

- Niech się tatko nie turbuje, tyko je w spokoju - powiedział jasnowłosy. - A my zaraz flaki obezjajcom wyprujem.

- A ten to co? Diabeł jakiś czy tylko dziegciem usmarowany? - Chłoptaś lat może dwunastu oglądał Jersilla jak małpę w zoo.

- A gdzie tam, zwyczajny Murzyn - wyjaśnił mu starzec. - W Afryce się takich rabów łapie albo i kupuje, a po wykastrowaniu można używać w polu do prostszych prac.

- Co!? - Jersillo wyciągnął zza pasa maczugę.

- No, diabeł, spokój, bo dziurkę zrobim i z bandziocha powietrze zejdzie! - Kolejny, też jasnowłosy, ale dla odmiany zezowaty, wyciągnął spod blatu naciągniętą już kuszę. - A ty za nieobyczajne odzywki i przeszkadzanie nam w tym smutnym dniu daj talara, to na wino będziem mieli, żeby o twoim niegodnym zachowaniu zapomnieć - zwrócił się do Niemirycza.

Warchoł zgłupiał do reszty.

- Dobrze gada, polejcie mu! - odezwał się ktoś z końca sali. Całe towarzystwo przy ławie ryknęło śmiechem.

- Daj talara! - Młody wyciągnął z kieszeni kozik i patrząc Niemiryczowi w oczy, wydłubał jakiś kawałek strawy, który utkwił mu między zębami. - Albo i dukata może lepiej, my zaś życiem i zdrowiem cię darujemy.

Kilku chłopów, widząc, że przybysze nie chcą płacić, dźwignęło się ciężko od stołów.

- Wara! - warknął Samiłło, wyrywając szablę z pochwy.

A potem zakręcił w powietrzu straszliwego młyńca, na widok którego we Lwowie niejeden

padłby zemdlony. Ale oni tylko roześmiali się ponuro i ruszyli do ataku.

Gdy naleją ci samogon,

Jak nie padniesz - to pomogą.

Złupią, upuszczą posoki,

Sprofanują twoje zwłoki.

Dopiero trzeci kubeł lodowatej wody sprawił, że Niemirycz otworzył oczy.

- Co się dzieje? - wymruczał. - Czy my żyjemy?

- Żyjecie! - Ktoś splunął głośno.

Warchoł z trudem usiadł i rozejrzał się wokoło. Jersillo siedział zbolały. Jedną ręką trzymał się za przetrącony nochal, a drugą macał po podłodze, zbierając wybite zęby. Karzeł Ptaszek, ciągnąc rozpaczliwie za nadgarstek, usiłował nastawić wybity łokieć. Samuel pomacał się po czaszce. Uuuu... zdrowo mu czymś przydzwonili... Zaraz, zaraz, jak to było? Widły? W kącie stały drewniane widły od gnoju. I cepy? A pod stołem mieli topory i coś jeszcze... Pamięć nagle wróciła. Przypomniał sobie, że ostatnią rzeczą, którą widział, był nadlatujący dyszel od wozu. Czyli przytomność musiał stracić jakoś później.

- Słuchaj no, miastowy. - Najstarszy odstawił wiadro. - To spokojna knajpa i spokojna okolica.

Takich jak wy, co nie umieją obyczajnie pić, wieszamy albo topimy w stawie. Ale nie mamy czasu się z wami cackać, bo doniesiono nam właśnie, że ciągnie tu straszliwy warchoł Niemirycz ze swoją bandą morderców i podpalaczy, więc sam rozumiesz, że musimy się trochę przygotować. Tedy wynoście się stąd, bo kto guza szuka, ten znajdzie.

- Y... - wykrztusił Ptaszek.

- Wasze konie, rzędy, sakiewki i tak dalej konfiskujemy na koszta zniszczeń poczynionych w naszym lokalu. - Wskazał połamany zydel i dwa rozbite w czasie szarpaniny kufle. - Zajdźcie do zamku, jak ładnie poprosicie, może wam chleba dadzą na drogę. A nie, to na głodniaka do dom się wynoście. Po kilku chwilach namysłu Niemirycz uznał, że rada ta jest dobra i wypada się do niej

zastosować. Po kolejnych kilku, kuśtykając na przetrąconych kulasach, trzej awanturnicy poczłapali traktem.

Na wydaniu cztery panny, Już niejeden został ranny! Wędrowycza cztery córki

Wlokę trupy do obórki.

- O kurde, co za dzikusy - mruknął Semen, patrząc na pobojowisko. - Normalnie jakby ich z zomo wypuścili.

- Nie zapominaj, że czasy takie bardziej jaskiniowe od naszych - pouczył go surowo

Wędrowycz. - To i zwyczaje bardziej obrzydliwe. Cholera, wiele w życiu widziałem, ale żeby z taką ilością broni do stołu siadać, to grzech chyba.