Джон Толкін - Уладар Пярсьцёнкаў - Вяртаньне караля

– А чаму мінулай ноччу запалалі празоры?

– Таму што позна клікаць дапамогу, калі ты ўжо ў аблозе. Аднак я ня ведаю пастановаў намесьніка й правадыроў. У іх шмат шляхоў збору зьвестак. А ягамосьць Дэнэтар не падобны да іншых людзей. Ён далёка бачыць. Некаторыя кажуць: начамі ён сядзіць самотны ў сваім пакоі высока на вежы і, кіруючы воляй і думкамі, заглядвае ў будучыню, а розумам часам працінае нават думкі Ворага, змагаючыся зь ім. Таму ён састарэў так, вытаміўшыся задоўга да свайго часу. Ну, гэтак альбо інакш мой правадыр, Фарамір, цяпер за ракою, выконвае нейкае небясьпечнае даручэньне. Верагодна, і ён даслаў нейкія навіны.

Але ж калі хочаш ведаць маю думку пра агні: напэўна, гэта праз учорашнія навіны з Пажыцьцяў. Вялікі флёт набліжаецца да сутокі Андуйну – піраты з Умбару з Поўдня. Даўно ўжо яны не баяцца моцы Гондару, злучыліся з Мордарам і цяпер на ягоны загад вядуць на нас вялікае войска. А іхні напад забярэ ад нас падтрымку з Пажыцьцяў і Бэльфаласу, дзе люд шматлікі й дужы. Таму нашыя надзеі – на Рохан, і тым большая нашая радасьць ад перамогі, пра якую ваша распавёў.

I ўсё-ткі, – тут ён прыпыніўся ды, выпрастаўшыся, азірнуўся на ўсе бакі, – ізенградзкія падзеі – папярэджаньне нам. Мы патрапілі ў сеціва вытанчанага й майстэрскага пляну. Аніякіх цяпер сутычак на бродах, набегаў зь Ітыльёну й Анарыёну, аніякіх засадаў ды разбою. Гэта – вялікая вайна, і мы ў ёй усяго толькі асобная частка, як бы нашая пыха таму не пярэчыла. Прыйшлі зьвесткі: шмат чаго адбываецца за Ўнутраным морам, і на поўдні Ліхалесься, і на поўдні ў Харадзе. Цяпер усім каралеўствам вялікае выпрабаваньне: вытрымаць і выстаяць ці паддацца ценю.

Усё ж, спадару Перыгрыне, нам – галоўная пашана. Нас Чорны Ўладар ненавідзіць болей за ўсіх, нянавісьцю, якая расьце з глыбіняў часу, расьце з-за мора. Сюды молат навалы абрынецца з найвялікшаю моцаю. I таму Мітрандыр так сьпяшаўся. Бо калі ня выстаім мы, хто выстаіць? Спадару Перыгрыне, ці бачыш хоць бы якую надзею для нас?

Піпін не адказаў. Зірнуў на моцныя муры, на вежы й харугвы, на сонца высока над галавою, а тады на густы змрок на ўсходзе й падумаў пра доўгія рукі гэтага Ценю: пра оркаў у лясах і гарах, пра здраду Ізенградку, пра птушак-віжоў, пра Чорных Вершнікаў на брукаванках роднага Шыру – і пра крылаты вусьціш, пра назгула. Здрыгануўся, і ўсялякая надзея пакінула яго. Нават у гэты момант і сонца заценілася, бы чорныя крылы засланілі яго. Амаль па-за слыхам, падалося, адрозьніў далёка й высока ў нябёсах лямант: слабы, але ж холадам адгукнуўся ён у сэрцы, жорсткі й люты. Хобіт пабялеў і прыціснуўся да сьцяны.

– Што тое было? – спытаў Бэрэганд. – Ты таксама нешта адчуў?

– Так, – прамармытаў Піпін. – Гэта знак нашага кону, цень сьмерці. Люты Вершнік над галавою.

– Так, цень кону, – пагадзіўся Бэрэганд. – Баюся, Мінас Тырыт ня выстаіць. Ноч ідзе да нас. У мяне нават кроў стыне ў жылах.

Некаторы час абодва сядзелі, схіліўшы галовы, ды маўчалі. А тады Піпін падняў галаву й пабачыў: сонца зырка праменіць, і сьцягі плынеюць па ветры. Тады ўздрыгнуў, нібы прачынаючыся.

– Яно мінула, – вымавіў ён. – Не, у маім сэрцы яшчэ няма адчаю. Гэндальф загінуў і вярнуўся, і цяпер з намі. Магчыма, і выстаім – няхай на адной назе ці трымаючыся на каленях.

– Слушна сказана! – Бэрэганд ускочыў і захадзіў туды й сюды. – Не, хоць усялякая рэч пад сонцам урэшце памірае й гіне, Гондар не загіне яшчэ. Не загіне, нават калі вораг возьме ягоныя муры, нагрувасьціўшы горы падалі перад імі. Ёсьць і іншыя цьвярдыні, і таемныя шляхі да гор. Надзея й памяць выжывуць у якой патаемнай даліне, дзе яшчэ зелянее трава.

– Гэтак ці інакш, на дабро ці на ліха, хутчэй бы ўсё гэта скончылася, – уздыхнуў Піпін. – Я зусім не ваяр і ненавіджу нават думкі пра бітвы, а чаканьне на самым ускрайку той, якой аніяк не пазьбегнуць, – горш за ўсё. Гэты дзень такі доўгі й стамляльны! Што да мяне, лепей было б, калі б не даводзілася стаяць ды чакаць, анікуды ня рухаючыся, не наносячы ўдару першымі. I ў Рохане гэтак і стаялі б на месцы, калі б ня Гэндальф.

– А, тут ты крануў нашае балючае месца! Шмат хто так думае ў нас, – заўважыў Бэрэганд. – Верагодна, усё зьменіцца, калі вернецца Фарамір. Ён адважны й дзёрзкі, адважнейшы, чым шмат хто мяркуе. Бо ў нашыя дні людзі ня вераць, што правадыр можа быць добра дасьведчаны ў сьпевах і паданьнях ды ў запісах мінуўшчыны, як ён, і адначасна мужны й дужы, здольны на хуткі розум на полі бітвы. Але ж менавіта такі Фарамір. Ня так прагне бітвы, не такі люты й імклівы, як Барамір, аднак рашучасьці ў яго ня менш. Але ж нават ён што зрабіцьме? Мы ня здолеем напасьці на горы... горы таго каралеўства. Лязо нашае скарацела, і мы можам ударыць ворага, толькі калі ён падыдзе блізка. А тады няхай нашая рука будзе цяжкой!